Íslendingur - 12.06.1925, Blaðsíða 1

Talsími 105.
Ritstjóri: Gunnl. Tr. Jónsson.
XI. árgangur.
Akureyri, 12. júní 1925
Strandgata 29.
26. tölubl.
Störf
þingsins.
, Nl.
Aflaskýrslur. Lög um aflaskýrsl-
ur koma vafalaust til að hafa mikla
þýðingu fyrir sjávarútveginn. Er
það hvarvetna talið nauðsynlegt nú
orðið, að gefa siöðugt út ábyggi-
legar skýrslur um framleiðsluna til
að tryggja markað hennar og verð.
Við íslendingar höfum verið eftir-
bátar í þessu sem svo mörgu öðru
á verzlunarsviðinu, en nú skal bót
ráðin á þessu með lögum þeim, sem
hér, ræðir um. Lögin mæla svo
fyrir, að Fiskifélag íslands skuli
safna aflaskýrslum um allan þann
fisk, sem veiddur er hér við land
og ætlaður til útflutnings, að und-
anskildum laxi og silungi. Skal fé-
lagið síðan birta heildarafiann í að-
alveiðistöðvum, landsfjórðung eða
landinu í heild sinni á hálfsmánað-
arfresti eða oftar, ef þurfa þykir. —
Allir árabátar eða smærri vélbátar,
sem Ieggja veiði sína á land óverk-
aða, skulu á viku hverri gefa skýrslu
um veiði sína, sundurliðaða eftir
tegundum, og togarar og önnur
fiskiskip, sem verka afla sinn á
skipsfjöl að nokkru eða öllu leyti,
skulu tafarlaust, er þau leggja aflann
á land, gefa skýrslu um hvað mik-
ið það er. Einnig er hver sá, sem
kaupir veiði af útlendu skipi, skyld-
ur að gefa skýrslu um það, og skal
þess þá jafnframt getið, af hvaða
skipi veiðin er keypt, eða af hvaða
ástæðum hún er flutt á land. Yfir-
síldarmatsmenn skulu skyldir að
senda Fiskifélaginu vikulega skýrslu
um síld þá, sem söltuð er í um-
dæmi þeirra, og síldarbræðslustöðv-
ar skulu sömuleiðis senda á viku
hverri skýrslu um síld þá, er þær
veita viðtöku. — Vanræki einhver
að gefa skýrslur, sem umræðir í
lögum þessum varðar það sektum,
frá 10 til 50 krónum á dag, frá
þeim degi að telja, er skýrsian skal
síðast gefin. — Fiskifélagið sér fyrir
eyðublöðum til skýrslusafnananna,
hlutaðeigendum að kostnaðarlausu.
Tekjuskattslögunum var breytt að
nokkru á þinginu, og er sú breyt-
ing helzt, að hækka varasjóðshlut-
ann, sem hlutafélögin fá skattfrjáls-
an, úr ’A upp í Va. Helzta breyt-
ingin, sem farið var fram á: að
jafna skattinum niður eftir tekju-
meðaltali þriggja ára, — var feld.
Verzlunaratvinna. Allmikill laga-
bálkur um verzlunaratvinnu. Eng-
inn má samkvæmt lögum þessum
reka verzlun á íslandi eða í íslenzkri
landhelgi nema hann hafi uppfylt
eftirfarandi skilyrði:
1. Er heimilisfastur á íslandi, þeg-
ar leyfið er veitt og hefir verið
það síðasta árið.
2. Er fjárráður.
3. Hefir forræði að búi sínu. Ekki
má veita þeim verzlunarleyfi,
sem tvisvar hefir orðið gjald-
þrota, nema komist hafi á lög-
legir samningar um skulda-
greiðslur milli hans og lánar-
drotna hans.
4. Hefir ekki verið dæmdur sekur
um verk, sem er svívirðilegt að
almenningsáliti.
5. Sannar að hann hafi þá þekk-
ingu á bókhaldi og vörum, sem
telja má nauðsynlegt til þess,
að reka verzlun. Ráðherra set-
ur nánari fyrirmæli um það,
er hér að lýtur.
Verzlunarleyfi má ekki veita skip-
stjórum, hafnsögumönnum, embætt-
ismönnum né sýslunar, né maka
þeirra, ef hjón búa saman, nema að
ráðherra hafi úrskurðað, að verzl-
unarreksturinn megi samrýma stöðu
þeirra.
Heildsölu- og umboðsverzlunar-
leyfi kostar kr. 1000,00, lausaverzl-
unarleyfi kr. 250,00 og leyfi til ann-
arar verzlunar kr. 200,00; þó er ráð-
herra heimilt að færa niður eða
gefa alveg eftir gjald fyrir smásölu-
leyfi, sveitaverzlunarleyfi og Iausa-
verzlunarleyfi, ef sérstaklega stend-
ur á, svo sem ef sönnuð er fátækt
aðilja og nauðsyn sé til að koma
verzlun á fót sér og sínum til fram-
færis, eða að nauðsyn sé til verzl-
unar á staðnum.
Innlend skiftimynt. Slegin skal
íslenzk skiftimynt, ervera skal gjald-
geng á íslandi einungis, og skulu
myntirnar gilda: 2 kr., 1 kr., 25 aura,
10 aura, 5 aura og tvo aura. Heim-
ilt skal og að slá mynt, er gildir 1
eyri. Tveggjakrónupeningar og
krónupeningar skulu slegnir úr sam-
steypu af eir, nikkel, og alúmíníum,
25 og 10 eyringarnir úr samsteypu
af eiri og nikkeli og 5, 2 og 1 eyr-
ingar úr sarnsteypu af eyri, tini og
sinki.
Breytingá kosninga/ögunum. Þing-
ið samþykti lög um breyting á lög-
um nr. 40, frá 3. nóvember 1915,
um kosningar til Alþingis, og er
breytingin þess'efnis, að sýslunefnd-
um skuli heimilt að skifta hreppi í
tvær eða þrjár kjördeildir, þar sem
mikill er kjósendafjöldi, víðátta, eða
torfærur á leið til kjörstaðar. Hrepps-
nefnd ákveður kjörstaði, og undir-
kjörstjórn skal skipuð í hverri kjör-
deild.
Heimildarlög fyrír bœja- og sveita-
stjórnir til að skylda unglinga til
sundnáms. Eru þetta hin þörfustu
lög, og er þess að vænta að heim-
ildin verði alment notfærð.
Aðflutningsbannið. Breytingar sam-
þyktar á lögunum um aðflutnings-
bann á áfengi, og eru þær þess
efnis, að þyngja allmjög á refsi-
ákvæðum laganna. Helztu nýmæli
laganna eru þó það, að hlutdeildar-
mönnum í bannlagabrotum skuli
refsað.
Vinnu- og kaupgjaldsdeilur. Þing-
ið hefir samþykt lög um sáttatil-
raunir í vinnudeilúm. Lögin eru
AKUREYRAR BIO
Laugardagskv. kl. 9.
OLIVER TWIST
sýndur í síðasta sinn.
Sunnudags- og miðvikudagskvöld kl. 9:
SANNLEIKURINN UM EIGINMENN,
7 þátta kvikmynd afburðagóð og hrífandi. Leikin af góðkunnum
amerískum leikendum.
WSL
sniðin eftir löggjöf Dana í þessu
efni og er aðalefni þeirra, að at-
vinnumálaráðherrann skipi sátta-
semjara, er liafi það starf með hönd-
um, að vinna að því að koma sátt-
um á- í deilumálum vinnuveitenda
og vinnuþiggjenda.
Símastúlkurnar. Lögunum um
lífeyrissjóð embættismanna og ekkna
þeirra breytti þingið þannig, að starf-
stúlkur við Landssímann fái endur-
borguð iðgjöld sín í sjóðinn, er þær
hverfa aftur úr þjónustu símans.
Lö<? um mannanöfn. Frv. Bjarna
frá Vogi um mannanöfn náði sam-
þykki þingsins með nokkrum breyt-
ingum. Bannað er að taka upp ný
ættarnöfn, en eigendur ættarnafna
frá fyrri tímum mega halda þeim
fyrir sig og niðja sína. Sama gildir
um erlenda menn, er til landsins
flytjast. Þeir íslenskir þegnar og
börn þeirra, sem nú bera ættarnöfn,
tekin upp síðan að lögin um ættar-
nöfn frá 1913 komu í gildi, mega
halda þeim alla æfi. Konur mega
nefna sig ættarnafni manns síns.
Breyting á sóttvarnaríögunum, er
ákveður, að í Reykjavík skuli vera
sóttvarnarhús fyrir alt Iandið, með
öllum útbúnaði, jafnan viðbúið að
taka við sjúkum mönnum úr að-
komuskipum. Stjórninni skal heim-
ilt að gefa afsal til kaupstaðanna
fyrir sóttvarnarhúsum þar, endur-
gjaldslaust; þó skal skaFsettur sótt-
hreinsunarofn við spítalann á ísa-
firði, á Akureyri skal sóttvarnarhús-
ið haft fyrir farsóttarhús og á Seyð-
isfirði skal húsið notað til aðgerða
á bæjarspítalanum þar.
Breytingar á bœjarstjórnarlögum
Akureyrar. Heimilað að kjósanefndir
með hlutfallskosningu.
Hefir hér þá verið drepið á flest
þau frumvörp, er þingið samþykti
og nokkru skifta. Af frumvörpum
þeim sem döguðu uppi í þinginu.
var fruinv. um Landsbankann, eða
fyrirkomulag seðlaútgáfunnar, það
merkilegasta. Mun drepið á það
síðar hér í blaðinu og þær tillögur,
sem fram komu í sambandi við það.
Þingsályktanir,
12 þingsályktanir samþykti þingið
að jaessu sinni og voru þær þessar:
1. Þál. um að krefja Dani um
forngripi.
2. Þál. um viðbótarbyggingu við
geðveikrahælið á Kleppi og
byggingu landsspítala.
3. Þál. um frestun embættisveit-
inga og sýslana.
4. Þál. um endurskoðun laga um
skipströnd.
5. Þál. um að skora á stjórnina
að halda uppi landhelgisgæzlu
fyrir Austurlandi.
6. Þál. um afnám steinolíueinka-
sölunnar.
7. Þál. um skipun miiliþinganefnd-
ar í strandferðamálinu.
8. Þál. um að skora á ríkisstjórn-
ina að útvega skýrslur um kjör
þau, er útvegsmenn verða að
sæta í helztu verstöðvum.
9. Þál. um að gera frumdrætti að
hressingarhæli og starfstöð fyrir
berklaveikt fólk.
10. Þál. um skatlaskýrslur.
11. Þál. um skipun milliþinganefnd-
ar til þess að íhuga, hvernig
seðlaútgáfu ríkisins skuli fyrir-
komið, og aðra bankalöggjöf
landsins.
12. Þál. um verndun frægra sögu-
staða.
Alls lágu 138 mál fyrir þinginu,
og þar af döguðu uppi 37 mál, eða
einu fleiri en stjórnarfrumvörpin
voru.
Uppog niður.
sEndurminning vitfirrings.*
»Skáldið og háspekingurinn« Þór-
bergur Þórðarson hefir nýlega skrif-
að grein f Alþýðublaðið, er hann
nefnir »Auðvaldinu er illa við al-
þýðumentun« og Verkamaðurinn er
svo hrifinn af þessari ritsmíði »há-
spekingsins« (Þórb. hefir sjálfúr
sæmt sig þeim heiðri), að hann
endurprentar hana. Það, sem Þórb.
færir máli sínu til sönnunar er, að
Jón Þorláksson hafi viljað fækka
kennurum viðháskólann og að nokkrir
eldri mentamenn vilja leiða latínuna
aftur í hásæti við mentaskólann. Er
Þórbergi bölvanlega við latínuna og
vill heldur hafa sanskrít í hennar
stað, hún muni hollari alþýðument-
uninni.(!) Margt fleira er viðlíka
spaklega mælt í grein þessati, sem
virðist benda á, að höf. Itafi dæmt
sjálfan sig réttilega, er hann gaf sér
þessa lýsingu: »Mér finst eg vera