Íslendingur - 02.10.1925, Qupperneq 1

AKUREYRAR BIO
i kvöld kl. 9:
FJALLBÚINN.
Kvikmynd í 7 þáttum. — Ágætir leikarar.
Laugardags- og sunnudagskv. kl. 9:
KONAN FRÁ PARÍS.
Alvöruþrunginn sorgarleikur í 8 þáttum eftir Charley Chaplin.
Aðalhlutverkið leikur EDNA PURVIANCE.
Miðvikudags- og fimíudagskvöld kl. 9:
N EYÐARMERKIÐ.
Einkennilega falleg og áhrifamikil mynd í 7 þáttum. Segir frá
hetjudáð gamals slökkviliðsmanns.
Aðalhlutverkin leika Ralph Lewis og Johnnie Walker.
Afengis-
bannið.
ii.
Þá er að víkja að glæpa-aðdrótt-
an Stórrifara í garð ríkisstjórnarinn-
ar, sem liggur í þeim orðum hans,
að: hún haldi verndarhendi yfir
smyglurum. Átyllu fyrir þessum
sakaráburði þykist Stórritarinn finna
í meðferð ríkisstjórnarinnar á tveim-
ur smyglunarmálum, er hann kallar
svo, þó að annað þeirra, »QulIfoss-
málið« svonefnda, geti alls ekki
kallast því nafni, þar sem um enga
smyglun var að ræða, eins og sýnt
skal frain á síðar. Um hitt málið
— »Marian-málið« — hagar öðru-
vísi til; það er reglulegt smyglun-
armá!, en í því máli sýndi ríkis-
stjórnin svo mikla röggsemi, að hún
ætti skyldar fylstu þakkir Stórstúk-
unnar, en ekki níðróginn, sem Stór-
ritarinn réttir að henni.
Til þess að öllum almenningi
verði auðsæar hinar svívirðilegu á-
lygar Stórritarans á stjórnina, fer
hér á eftir frásögn forsætisráðherra
Jóns Magnússonar af afskiftum
sfjórnarinnar af máli þessu, er hann
gerði þinginu grein fyrir því 23.
marz sfðastliðinn:
»Eg skal nú lýsa afskiftum stjórn-
arinnar af Marianmálinu. Skipið kom
fyrst til Grindavíkur 25. sept. f. á.
og þótti þegar grunsamlegt. Þar
fór maður í land af því. Að tilstilli
dómsmálaráðuneytisins var hann
þegar settur í sóttkví, vegna þess,
að skipið hafði brotið sóttvarnar-
lögin, en aðrar sakir var ekki hægt
að sanna á hann. Honum var hald-
ið svo lengi sem hægt var vegna
sóttvarna. En þegar útséð var um
það, áð af honum gæti ekki stafað
sótthætta, varð að sleppa honum.
Þá voru engar Iagaheimildir til að
halda honum lengur.
Sýslumaðurinn í Oullbringu- og
Kjósarsýslu fór taíarlaust fil Grinda-
víkur, þá er spurðist til skipsins,
en er hann kom þangað, var það
horfið. Jafnframt sneri dómsmála-
ráðuneytið sér þá til »Fylla« ogbað
hana að reyna að ná í hið grunaða
skip. Það tókst ekki, enda mun
skipið þá hafa verið komið langt
út fyrir Iandhelgi. Nú fréttist ekk-
ert af því, en ráðuneytið sneri sér
til allra þeirra lögreglustjóra, er hugs-
anlegt var, að yrðu varir við það,
og bað þá að hafa góðar gætur á
því, hvort það kæmi að landi. Gerðu
þeir það. Ráðuneytið hafði og
stöðugt samband við sýslumennina
í Snæfellsness., Mýrasýslu, Borgar-
fjarðarsýslu og Gullbr,- og Kjósar-
sýslu. Svo liðu nokkrar vikur, og
lítur svo út, sem skipið hafi hvergi
þorað að koma að landi. Að Iokum
neyddist það til þess að leita hafn-
ar hér vegna matarleysis og vatns-
leysis. Hafði það þá losað sig við
áfengið.' ....
Svo hófst mjög ítarleg rannsókn
hér, en skipstjóri hélt því fram í
fyrstu, að hann hefði kastað öllu
áfengi fyrir borð. Lcks tókst þó
að fá hann til að játa það, að hann
hefði sent nokkuð af því í land
méð vélbáti. (TrÞ: Hann byrjaði
á því að neita öllu). Það er ekki
von, að hv. þm. þekki gang slíkra
mála. Það er rétt, að hann byrjaði
á því að neita öllu. (TrÞ: Ogsegja
ósatt). Já, segja ósatt í byrjun, en
það er ekki sérlega ótítf, að menn,
sem sakaðir eru um afbrot fyrir
dómi, byrji með þvf að staðhæfa
sakleysi sitt, og við því liggur eng-
in sérstök hegning. Menn eru ó-
gjarnir á það að játa á sig sök, fyr
en þeir eru tilneyddir. Eflaust hefir
jjað verið samkomulag milli skip-
stjóra og skipverja að segja, að öllu
hafi verið fleygt fyrir borð, því að
það sama sögðu aðrir skipverjar.
En svo játaði skipstjóri að lokum,
að hann hefði sett áfengi í mótorbát,
en neitaði harðlega, að annað eða
meira hefði í land farið. Það, sem
gerir það líklegt, að hann hafi sagt
þettá satt, er það, að allir skipverjar
báru hið sama, hver í sínu lagi,
smátt og smátt, þótt enginn vissi
um framburð hins. En allir héldu
þeir því fram, að ekki hefði farið
'meira á land en það, sem þessi
mótorbátur tók. Það er næstum
því óhugsanlegt, að þeir hafi fyrir-
fram komist lengra í samkomulagi
en að tala um að neita öllu, en ekki
hvað játa slcyldi. Þrátt fyrir þetta
ber þeim öllum saman.
Hver þessi mótorbátur var, upp-
lýstist fyrir stöðuga eftirgrenslan frá
dómsmálaráðuneytinu.
En eg verð að segja háttv. þm.
(TrÞ) það, að dómsmáiaráðuneytið
gekk svo fram í þessu máli, að eigi
varð frekara heimtað, jafnvel ekki
að ráðuneytið hefði gert sér jafn-
mikið ómak. Það er annars ekki
vant að heimta, að ráðuneyti taki
beint þátt í eftirgrenslun brota. Eg
veit, að bæjarfógetinn í Reykjavík
er alveg sannfærður um, að hann
hafi komist að öllum sannleikanum
í þessu máli, það er að segja, að
ekkert hafi verið flutt annað í land
af áfengi en þetta, sem fanst, og
það er býsna inikið, sem bendir á,
að þetta sé rétt, því að á þeim
stöðvum, sem skipið kveðst hafa
kastað áfenginu, hefir slæðst mikið
upp af dunkum með áfengi og
sömuleiðis rekið nokkuð. Það eru
því allar líkur til, að komist hafi
verið fyrir brotið til fulls að þessu
leyti. Það er altaf hægt að segja,
að bannmenn séu óánægðir og að
almenningur sé óánægður. En eg
hefi ekki orðið var við, að bann-
menn, sem við mig hafa talað, hafi
verið óánægðir með nema eitt atriði
í þessu máli, sem eg ætla að koma
að síðar. Nei, eg get sagt hv. þm.
(TrÞ) það, og eg þykist geta dæmt
um það dálítið, að fyrir þetta mál
á dómsmálaráðuneytið ekkert annað
en þakkir skilið, og eg ætla ekki að
þakka mér það sérstaklega, því að
skrifstofustjórinn á sérstakar þakkir
skilið fyrir hvað hann lagði sig
mjög fram í þessu máli.
Svo kemur atriðið um mennina í
landi. Það hefi eg drepið á áður,
en í sambandi við annað mál. Eg
benti á, að það sýndi sig af skjöl-
um, sem víst áttu ekki að kcma í
ljós, að mennirnir í landi áttu ekki
farminn, en meiningin verið að selja
þeim hann, og er líklegt, að þeir
liafi verið aðalhvatamenn þess, að
farmurinn kom, en úr því að þeir
fluttu ekki áfengið til landsins beint
eða óbeint, voru í hæsta lagi hlut-
deildarmenn, var ekki unt að refsa
þeim. Og það er einmitt með til-
liti til þessa, að eg ber fram brtt.
við banniögin, þá brtt., að refsa
megi hlutdeildarmönnum ....
Að mínu viti var öll meðferð
þessa máls svo nákvæm og rétt,
sem yfir höfuð meðferð á opinberu
máli framast getur verið, og þar
um get eg vitni borið, því að mér
var þetta vel kunnugt.«
(Alþt. 1925, B, 1. h. 59-64).
Að hér sé saga málsins rétt sögð,
munu fáir verða til að draga í efa.
En því má bæta við, að allir þeir,
sem sekir fundust í málinu, voru
dæmdir í þungar sektir og fangelsi,
og skipið að síðustu gert upptækt
og selt. En bróðurkærleikurinn er
svo ómengaður hjá Stórritara, að
hann hefði að sjálfsögðu kosið að
sjá sökudólgana einnig kaghýdda
og hengda síðan, og jafnvel fram-
kvænit með ánægju böðulverkin
sjálfur.
Tilhæfulaus ósannindi er sú stað-
hæfing Stórritara, í sambandi við
þetta »Marian-mál«, að skip í þjón-
ustu ríkisins hafi tekið þátt í smygl-
uninni. Gæzlubáturinn úr Gerðum,
sem flutti áfengið á land, var alls
ekki gerður út af ríkisstjórninni,
heldur af héraðsbúum sjálfum, og
það eina, sem ríkisstjórnin hafði
með bátinn að gera, var, að hún
greiddi honum tillag fyrir umsókn
sýslumannsins í Gullbringu- og Kjós-
arsýslu. Báturinn var í þjónustu
hreppsbúa Gerðahrepps, en ekki
ríkisstjórnarinnar.
Þá er »Gullfoss-málið«. Þar segir
Stórritarinn, að verndarhendi ríkis-
stjórnarinnar yfir bannlagabrjótum
sé hæst rétt, og flytur svo lyga-
sögu máli sínu til sönnunar. Sann-
leikurinn í málinu er í stuttu máli
þessi: Öl það, sem ekki var inn-
siglað af lögreglunni við komu
Gullfoss til Reykjavíkur þessa til-
teknu ferð, var geymt í ölskáp skips-
ins, sem lögreglan er vön að rann-
saka. Að þessu sinni láðist henni (
það og þjónninn gleymdi einnig að
gefa upp ölið, sem í skápnum var
geymt. En daginn eftir komu skips-
ins, segir þjónninn brytanum frá
gleymsku sinni og brytinn aftur lög-
reglunni og er þá ölið innsiglað.
Var því ljóst, að hér var um yfir-
sjón að ræða, en ekki ásetning að
brjóta bannlögin, og var því sekt
brytans fyrir vanrækslu hans ekki
ákveðin hærri en 50 krónur. Stjórn-
in gaf enga fyrirskipun út um, að
skila brytanum ölinu aftur; hennar
þurfti ekki með, þar sem ölið var
aldrei tekið úr skipinu.
Þessi tvö mál, sem að framan
hafa verið rakin, eru átyllurnar, sem
Stórritari notar fyrir staðhæfingu
sinni, að ríkisstjórnin haldi verndar-
hendi yfir smyglurum. Menn geta
nú séð, hversu veigamiklar þær eru,
og eins hitt, hvort framkoma Stór-
ritara hefir verið dæmd hér of hart.
Eða hvaða dóm verðskuldar sá mað-
ur, sem ber saklausa menn glæpa-
brígslum og falsar sögulegar frá-
sagnir, til þess að gera aðdróttanir
sínar trúanlegar? Á tunga vor svo
ljótt mannlýsingarorð til, að hann
verðskuldi það ekki?
Þá er Spánarfalltrúinn. Stórrit-
ari segir, að Stórstúkan hafi krafist
þess, að í þá stöðu yrði skipaður
bannmaður, en stjórnin hafi virt þá
kröfu að vettugi og skipað í hana
andbanninginn Gunnar Egilson.
Þetta segir Stórritari að beri að taka