Íslendingur - 23.10.1925, Side 1

Talsími JQ5,
Ritstjóri: Gunnl. Tr. Jónsson.
Strandgata 29.
XI. árgangur.
Akureyri, 23. október 1925.
45. tölubl.
60Ð0RÐ EIRÍKS.
Þú hneptist t bönd fyrir blinduðum heinii.
Enn bælir pig helpögn, s vo jörðin þér gleymi,
skautfold, með glitljósa gull yfir hvarmi,
sem grófst vorar hetjur í nafnlausar moldir.
En réttlætið vakir, með reiddum armi.
í refsandi guðsdóm er skráð hvað pú poldjr,
Og þjóðirnar blikna af blöskrun og iðrun,
við blóðlausa oksins myrðandi niðrun,
— Kúgun og prangundirkonunganöfnum;
kristnandi hræsni með Pör yfir stöfnum;
þar vlsindin leppuðu landþjófsins dáðir,
á lágmörkum glæpa og jarðneskrar eymdar;
par guðsmynd var tröðkuð og prælar þjáðir,
en þrumur af dómsorðum himnanna
geymdar!
— Nú stiga þeir fram hinir mannskemdu,
myrtu,
sem mangarinn færði dauða úr skyrtu.
— Yzt undir stjörnu reis okrarans veldi.
Aurarnir guldu þar hundraða feldi.
En fólkið varð bleikt undir blóðdrukknum
yglum.
Á búðherrans vörum var frelsarans
1 kenning.
Krossfáninn skein þar á krambust og
siglum —
þvl kynglöp hans fröilidu jafnt trúboð og
menning.
Við „Iokuðu hurðina" landnemans iðja
stóð letruð í þýsvipi hórfæddra niðja.
Hans herfang var auðsveipt hjá stútum og
staupum;
stærðist þar svíðingsins hirð yfir kaupum.
Blending, i skjóli skrælingasvipsins,
hann skríða Iét jarðholur daga og nætur.
Og seilst var til húðfatsins, síðasta gripsins,
er sveltandi, skjálfandi auminginn lætur.
En blóðsuguflíkin, sú flekkaða rýja,
flökti á valköstum hordauðra þýja.
í Skrælingjans helviti lifi var lifað,
sem lýsir ei tunga, né hönd getur skrifað.
Konan var réttlaus i kauparans ríki.
Ef kven þótti frítt, var hún hremd undir
skálum.
Ein sagan flaug ulan — af svolitlu líki,
i svefnrúmi dómvalds í hjálandsins málum.
í glæpsamri hönd eyddistGrænlands auður.
í goðorði Eiríks var rétturinn dauður.
Siðmönnuð veröld! Er tlminn ei talinn,
er troða skal þjófsporum islenzka salinn?
Hin göfgasta norræna dáð skal ei dulin,
né deyr hennar frægð í Vínlandi góða —
þótt leiði og bein væru í Ijúgþögn hulin,
að lýðmorðið kallaði ei dómstefnu þjóða.
Nær heyrðist slík smán undir hinmanna
þaki?
— Hungurböðullinn slepti ei taki.
En hvi skyldu þjóðir oss friða og frelsa,
ef Frón lætur ættlerans þýlund sig helsa.
Skal minning vors forna frarna ei hefja
og fylkja oss saman um rétt vorrar móður,
Mun ísland nú krjúpa og ölmusu krefja
af arfinum dýra, á leiði vors bróður?
Sá betlar um áþján, sem rétt sinn ei rækir,
en rangheimtur fyrir andstæðing sækir.
Kotungar einir, I konungalíki,
kúguðu af ótta sín hrynjandi ríki.
Svo nam hann sér þegnlönd, Norðursins
Júði,
niðráður, smásýnn og falur vlð gjaldi.
En nýbyggja dáðirnar dvergsálin flúði.
Á dysjum og rústum hélt pappírinn valdi,
Og kúfurinn fyltist á sölsara sjóði,
Svívirðing hnattarins þvóst ekki í blóði,
— Volduga Bretland, vor vörn og vor
granni,
vak yfir Norðursins óðali og mantii.
Spekin, sem hafinu og himninuin stjórnar,
hlóð okkar sævígi, friðhelg, við veginn,
Og stofnríki mannrétts og frelsandi fórnar,
Fylkjaland, dáð vor varð heiður þinn
eiginn.
— Þá alþjóð skal dæma hve öll er vor
saga,
af Austri og Vestri styðst mál vort til laga.
— Hve Ijómar af Jöklajörð, undir vestur.
Jötuninn Hvítserkur gnæfir þar mestur.
En steinaldar takið starandi bendir:
„Svo stefndi á Sundinu keipurinn forni".
Náttstaður Sunnu og Útheima endir
var undrun alls mannkyns, frá tiinanna
morgni.
Og máttug skal frægð hinna sönnu sagnar
unt Sóleyjar menn — þar er Landnáma
þagnar.
Norræni andinn er nútimans veldi —
en nafnhvinnsins öld sekkur bölvuð að
kveldi.
Hann lagði á stórvirkin máttstola mundir;
hann minkaði og svelti löndin í fjötrum.
En loks var þó kothyggja kúgarans undir.
Hann kraup fyrir sogunnardómi, i tötrum —
og hitli sig sjálfan, þar sunnar dregur.
Já, suður, ei út, liggur kramarans vegur.
Finst ósnortin taug i íslenzku hjarta
um örlög þin, harmaland, mikla og bjarta?
Af nornanna þráðum er eining vor ofin;
með oss skaltu, frændhauður, dvelja í
lögum.
Að skertum þeirn hlut er vor heiínsfriðun
rofin
og hafbryggjan norræna, mikla, úr sögum.
Nei. Eyjalög skína í rísandi roða —
þar ríkja skal námhugi islenzkra goða.
Einar Benediktsson.
— Hkr.
AKU REYRAR BIO
I
í kvöld, laugardags- og sunnudagskv, kl. 9:
STRUENSEE.
Stórfengleg kvikmynd í 6 þáttum, tekin úr Danmerkursögu.
Aðalhlutverkin Ieika:
Caroline Mathilde drotningu: Henny Porten.
Kristján konung VII.: Walter Jansen.
STRUENSEE Harry Liedtke.
Myndin ber af öllum þeim, sem Bio hefir sýnt umlengri tíma.
Miðvikudags- og fimtudagskvöld kl. 9:
ÁSTARAUOUN
6 þátta kvikmynd, sérlega hrífandi. Leikin af sænskum
leikendum.
I
Strandvarnir.
Sá draumur þjóðarinnar, að iand-
ið eignist sitt eigið strandvarnarskip,
er í þann veginn að rætast. — Skip-
ið er í smíðum.
Pað var á síðasta þingi, að þessu
nauðsynjamáli sjávarútvegsins var
hrundið áleiðis til framkvæmdanna,
er þingið samþykti heimild til stjórn-
arinnar: að mega verja alt að 700
þús. krónum úr landhelgissjóði, í
því skyni að kaupa eða Iáta smíða
strandvarnarskip. Landhelgissjóður-
inn var orðinn svo öflugur, rúm 1
milj. króna, að þetta þótti gerlegt.
— Pingmenn beggja deilda voru
hér allir sammála og mun sjaldan
eða aldrei meiri eindrægni hafa sýnt
sig þar, sem í þessu máli. Nauðsyn-
in var öllum Ijós.
Stjórnin tók þegar þá ákvönðun,
að láta smíða skipið, áleit það heppi-
legra en að kaupa gamalt skip. A
það að vera af sömu gerð og tog-
ari, en hraðskreiðara. Einnig mun
ætlunin, að hafa það svo útbúið,
að það geti unnið að björgunar-
starfsemi, þannig, að það hafi þau
nauðsynlegustu tæki sem með þarf
til þess að veita nauðstöddum skip-
um og bátum hjálp. Á þetta tvent,
landhelgisgæzlan og björgunarstarf-
semin, að geta samrýmst svo að
vel fari.
t>að eru 12 ár síðan, að landhelg-
issjóður íslands var stofnaður, og
sá sem fyrir því gekst, var Sigurð-
ur Stefánsson frá Vigur. Pað er
honum fyrst og fremst að þakka,
að við getum nú keypt skip til land-
helgisgæzlunnar. t>ó er það vitan-
legt, að stofnkostnaður þessa fyrir-
tækis verður smáræði í samanburði
við reksturskostnað skipsins; en
fyrir honurn er að nokkru séð, með
þeim hluta útflutningsgjaldsins, sem
þingið samþykti, að renna slcyldi í
landhelgissjóðinn frá næstu áramót-
um, og eins hljóta altaf að verða
tekjur af skipinu, því sektir munu
ekki minka að ráði við aukna land-
helgisgæzlu; það verða altaf ein-
hvérjir til að laumast í landhelgina,
þó að þrjú skip verji hana, aðeins
verður erfiða fyrir þá seku að sleppa,
eftir því sem gæzlan eykst. En þó
nú jafnvel að reksturskostnaðurinn
yrði meiri en útflutningsgjaldið og
sektirnar, sem engin líkindi eru til,
mun enga iðra þess, þó að meiru
fé yrði varið í þessu augnarmiði,
því að sú vernd, sem aukin land-
helgisgæzla veitir smábátaveiðum
og ungviði fiskjarins, er svo þýð-
ingarmikil í nútíð og framtíð, að
það verður aldrei tölum talið, —■
og mannslífin, sem skipið getur
bjargað, — vinni það einnig að
björgunarstarfsemi, — verða ekki
metin til peninga.
Á næsta ári má því gera ráð fyrir,
að landhelginnar gæti: strandvarn-
arskipið nýja, gæzluskipið »Pór« og
danska varðskipið; sem vafalítið
mun halda áfram landhelgisgæzlu
rr.eðan Danir hafa sömu veiðirétt-
indi og íslendingar, — þeir hafa
sinna hagsmuna að gæta — Dan-
irnir. Verður landhelgisgæslan því
að öllu sjálfráðu inun fullkomnari
en verið hefir, hvort sem hún reyn-
ist nógu fullkomin.
Danir hafa aðallega haft land-
helgisgæzluna með höndum undan-
farið svo sem kunnugt er. Hafa
menn verið misjafnlega ánægðir með
hvernig hún hefir farið þeim úr
hendi, þó er því sízt að neita,
að sumir af varðskipsforingjunum
hafa verið áhuga- og dugnaðarmenn,
sem lagt sig hafa mjög í framkróka
að því er strandgæzluna snerti, —
en þeir voru útlendingar, ókunnugir
staðháttum, útveginum og öðru því,
sem má að haldi koma, svo að eft-
irlitið með landhelginni komi að
sem beztum notum. En einmitt
þetta hefir venjulega gleymst að taka
með í reilcninginn, er við dæmdum
landhelgrsgæzlu Dana.
En nú kemur íslenzka strandvarn-
arskipið til sögunnar og tekur að
sér mestan hluta eftirlitsins; þaðer
ekki háð þeim erfiðleikum senr gerðu
Dönum landhelgisgæzluna örðuga,
— og þessvegna vonast þjóðin eftir