Fréttablaðið - 08.06.2011, Blaðsíða 10

8. júní 2011 MIÐVIKUDAGUR10
HEILBRIGÐISMÁL Stjórn ADHD
samtakanna á Íslandi harmar þá
umræðu sem hefur skapast í fjöl-
miðlum að undanförnu um mis-
notkun rítalíns og annarra metýl-
fenídat lyfja og telja hana einhliða.
Ellen Calmon, framkvæmda-
stjóri samtakanna, segir fólk með
ADHD (ofvirkniröskun) farið að
finna fyrir auknum fordómum
í sinn garð og sumir séu jafnvel
hættir að þora út í apótek eftir lyfj-
um. Börn neiti að taka lyfin sín af
ótta við að verða álitin dópistar og
fíklar.
„Eitt dæmi er drengur í fram-
haldsskóla í borginni sem hefur
nú ekki tekið lyf í tvær vikur því
hann vill ekki verða dópisti. Skól-
inn er að fara í vaskinn hjá honum
því lyfin halda honum við efnið,“
segir Ellen og undirstrikar að
langstærsti hluti fólks noti lyfin
til lækninga. Þau tilvik þar sem
misnotkun á sér stað séu vissu-
lega meira áberandi og mjög sorg-
leg eins og sést hefur í fjölmiðlum
að undanförnu.
Ríkið greiddi um 550 milljón-
ir króna í fyrra vegna rítalíns og
var um helmingi lyfjanna ávís-
að á fullorðna. Kostnaður ríkis-
ins vegna rítalíns hefur aukist um
70 til 100 milljónir á ári hverju
undanfarin ár, eins og fram kom
í harðorðri grein Gunnars Smára
Egilssonar, nýs stjórnarformanns
SÁÁ. Í grein sinni, sem birtist á
vef SÁÁ um síðustu helgi, gagn-
rýnir Gunnar Smári meðal ann-
ars starfsaðferðir geðlækna hér á
landi og segir greiningu á ADHD
oft byggja á tæpum grunni. Hann
bendir á að fyrir fjórtán árum hafi
ADHD meðal fullorðinna verið
nær óþekkt vandamál hér á landi
en nú sé fjöldi greindra orðinn eins
mikill og raun ber vitni.
Ellen undrast mjög skrif Gunn-
ars Smára og segist hafa brugðið
mikið þegar hún las greinina.
„Hann segir nánast að ADHD sé
hugarburður. Ég er stórhneyksl-
uð á framburði hans,“ segir hún.
„Geðlæknar eru líka margir hverj-
ir gapandi yfir þessum skrifum.“
Í grein í Læknablaðinu frá árinu
2005 kemur fram að talið sé að 5
til 10 prósent barna og unglinga
séu með ADHD hér á landi og um
4,5 prósent fullorðinna. Ellen segir
lyf vera einu opinberu úrræðin
sem fullorðnir geti nýtt sér, geð-
læknar og sálfræðimeðferðir kosti
mikið. Þá sé úrræðum fyrir fram-
haldsskólanemendur með ADHD
verulega ábótavant og brottfall
þeirra hátt. Samtökin kalla eftir
betri úrræðum frá stjórnvöldum.
sunna@frettabladid.is
Eitt dæmi er drengur
í framhaldsskóla í
borginni sem hefur nú ekki
tekið lyf í tvær vikur því han
vill ekki verða dópisti.
ELLEN CALMON
FRAMKVÆMDASTJÓRI ADHD SAM-
TAKANNA
Mikið úrval af
tjöldum.
Fjölskyldutjöld með
3000 mm vatnsheldni
Áfastur botn,
pöddufrí tjöld
lÍs en kus
Faxafen i 8 / / 108 Reyk jav ík / / S ím i 534 2727 / / e -ma i l : a lpa rn i r@a lparn i r . i s / / www.a lparn i r . i s
TJALDASALUR - VERIÐ VELKOMIN
KÚLUTJÖLD - FJÖLSKYLDUTJÖLD - GÖNGUTJÖLD
FULLORÐINSPOKI
Kr. 10.995
UNGLINGAPOKI 165CM
Kr. 9.995
KRAKKAPOKI 130 CM
Kr. 6.995
BARNAPOKI 100 CM
Kr. 5.995
Börn vilja ekki taka rítalín
og fólk þorir ekki út í apótek
Formaður ADHD samtakanna segir umræðuna um misnotkun rítalíns kynda undir fordómum. Börn með
ADHD vilja ekki taka lyfin sín og fólk þorir ekki út í apótek. Hún er hneyksluð á skrifum formanns SÁÁ.
ELLEN CALMON Formaður ADHD-samtakanna segir fjölda félaga ósátta við að
lyfjunum hafi nær eingöngu verið lýst sem dópi í fjölmiðlum. FRÉTTABLAÐIÐ/ANTON
Brynjar Emilsson sálfræðingur er
að rannsaka ADHD meðal full-
orðinna á Íslandi og kynnti fyrstu
niðurstöður sínar á alþjóðlegri ráð-
stefnu í Berlín í maí síðastliðnum.
Rannsóknin er doktorsverkefni
hans við King‘s College í London
og byggir á
hugrænni
atferlismeð-
ferð (HAM)
og áhrifum
hennar
á ADHD-
sjúklinga.
Þátttakendur í
rannsókninni
voru fyrst 54
en eru nú
orðnir mun fleiri. Allir sjúklingarnir
nota lyf samhliða meðferðinni,
sem fer fram í litlum hópum,
og Brynjar segir gefast mjög vel.
Slíkt væri eitthvað fyrir stjórnvöld
að skoða að fjármagna þar sem
kostnaðurinn er lítill miðað við
aðrar sálfræðimeðferðir.
„Við erum að vonast til þess að
þessi meðferð minnki hamlandi
einkenni ADHD og viljum að
hún hjálpi með þunglyndi,
kvíða, tilfinningastjórnun, sam-
skiptavandamál og félagsfærni.
Fyrstu niðurstöður gefa til kynna
að hún skili árangri,“ segir Brynjar.
Flest fylgieinkenni ADHD virðast
minnka eftir að meðferð lýkur.
Brynjar telur að á Íslandi séu á
bilinu 9 til 12 þúsund fullorðnir
einstaklingar með ADHD.
HAM – meðferð
við ofvirkniröskun
BRYNJAR
EMILSSON
Í HVÍTA HÚSINU Vel fór á með Barack
Obama Bandaríkjaforseta og Angelu
Merkel, kanslara Þýskalands, eftir sam-
eiginlegan blaðamannafund þeirra í
Hvíta húsinu í Washington í gær.
FRÉTTABLAÐIÐ/AP
IÐNAÐUR Útflutningur á áli Alcoa
í Reyðarfirði dróst saman um
þrjú þúsund tonn í fyrra frá árinu
2009. Á sama tíma jókst verðmæti
útflutningsins.
Fyrirtækið flutti út í fyrra 346
þúsund tonn af áli fyrir tæpa 790
milljónir Bandaríkjadala, jafn-
virði í kringum níutíu milljarða
íslenskra króna. Árið 2009 nam
útflutningurinn hins vegar 349
þúsund tonnum og nam verðmæt-
ið tæpum sex hundruð milljón-
um dala, jafnvirði 74 milljörðum
króna á þávirði. Í nýbirtu stað-
reyndaskjali Fjarðaáls um starf-
semi fyrirtækisins um helstu
lykiltölur um starfsemina og
samfélagsleg áhrif fyrirtækis-
ins kemur fram að heildartekjur
af útflutningi áls frá landinu hafi
numið um 220 milljörðum króna í
fyrra. Það jafngildir fjórðungi af
útflutningstekjum þjóðarinnar.
Fjarðaál átti sautján prósenta hlut
í heildarvöruútflutningi.
Útflutningur Fjarðaáls saman-
stendur af hreinu gæðaáli,
álblöndu og álvírum. Heimsmark-
aðsverð á áli sveiflaðist talsvert
frá 2009 til 2010. Það fór úr 1.300
dölum við upphaf árs 2009 í rúma
2.300 dali ári síðar. Til saman-
burðar stóð álverðið í rúmum
2.500 dölum nú um mánaðamótin.
- jab
RÝNT Í ÁLIÐ Útflutningur hjá Fjarðaáli
dróst lítillega saman í fyrra miðað við
árið á undan.
Útflutningur Alcoa í Reyðarfirði á áli dróst saman milli ára en verðmætið jókst:
Verðið hækkaði um 100 prósent
EVRÓPUMÁL Fiskveiðikafla aðildar-
viðræðna Króata og ESB var lokað
á mánudag og eru fjórir kaflar
eftir. Ungverjar, núverandi for-
ysturíki ESB, stefna að því að ljúka
viðræðum innan tveggja vikna.
Eftir standa kaflar um fram-
lagsmál, samkeppnismál, dómsmál
og einn opinn kafli, um hvað eina
sem út af kann að standa.
Reuters hefur eftir embættis-
manni að framkvæmdastjórn ESB
ætli jafnvel að samþykkja að loka
þessum köflum á föstudag.
Króatar hafa í viðræðunum helst
áhyggjur af ríkisstyrktum skipa-
iðnaði sínum en ESB af spillingu á
æðstu stöðum í Króatíu. - kóþ
Fiskveiðikafla lokað:
ESB-viðræðum
Króata að ljúka
SIGLT Í KRÓATÍU Eftir að gengið var frá
fiskveiðikaflanum í aðildarviðræðum
Króata og ESB gæti styst í að viðræðum
ljúki. NORDICPHOTOS/GETTY
DÓMSMÁL Hæstiréttur hefur
fellt úr gildi gæsluvarðhaldsúr-
skurð héraðsdóms sem úrskurð-
að hafði síbrotamann í gæslu til
1. júlí.
Maðurinn hefur hlotið dóma
hér á landi fyrir þjófnaðarbrot.
Þá er til rannsóknar líkamsárás-
armál þar sem hann er grunaður
um að hafa ráðist á mann og að
hafa ásamt tveim öðrum sparkað
ítrekað í höfuð fórnarlambsins.
Maðurinn er af erlendu bergi
brotinn en hefur dvalið hér á
landi frá árinu 2008. - jss
Úrskurður felldur úr gildi:
Síbrotamaður
látinn laus