Fréttablaðið - 10.06.2011, Blaðsíða 18

18 10. júní 2011 FÖSTUDAGUR
Það var athyglisvert að fylgjast í návígi með umræðum í Nor-
egi fyrir þjóðaratkvæðagreiðsluna
um aðild að Evrópusambandinu
(ESB), sem fram fór 28. nóvember
1994. Formaður norska Miðflokks-
ins, Senterpartiet, Anne Enger
Lahnstein var í fararbroddi and-
stæðinga aðildar. Miðflokknum
svipar um sumt til íslenska Fram-
sóknarflokksins, enda þótt ekki sé
vitað til að sá flokkur eigi sér nokk-
ur pólitísk alsystkin í veröldinni.
Umræðan í Noregi var mjög á
nótum tilfinninga og þjóðernis,
fremur en rætt væri um beina kosti
og ókosti aðildar. Formaður Mið-
flokksins nefndi ævinlega þrennt
á fyrstu hálfu mínútunni eða svo
í sjónvarps- og útvarpsviðtölum.
Hún talaði um sjálfsákvörðunar-
rétt (selvråderett), fullveldi (suvæ-
renitet) og sambandið (Union en). Í
hugum margra Norðmanna vekur
orðið ,,unionen“ sem notað var um
konungssamband Noregs og Sví-
þjóðar fram til 1905 upp afar nei-
kvæðar tilfinningar. En þá lá við
að borgarastyrjöld brytist út milli
landanna áður en Norðmenn hlutu
fullt og endanlegt sjálfstæði 1905.
Þessa plötu spilaði formaður Mið-
flokksins dag eftir dag og átti
áreiðanlega ríkan þátt í því að í
atkvæðagreiðslunni sögðu 52,2%
nei en 47,8% já. Umræðan risti í
rauninni aldrei mjög djúpt, þegar
slagorð af þessu tagi réðu ferðinni.
Hér á landi er mikilvægt að
umræðan um væntanleg samnings-
drög um aðild Íslands að þessum
samtökum Evrópuþjóðanna verði
hófstillt, menn haldi sig við rök,
forðist róg og beiti ekki innantóm-
um slagorðum. Tali til dæmis ekki
um hugtakið fullveldi eins og enn
sé árið 1918, en ekki 2011. Umræð-
an verður að taka mið af veröld
sem er, ekki veröld sem var og hún
má ekki byggjast á innihaldslaus-
um upphrópunum.
Það veldur áhyggjum í hvaða
farveg andstæðingar ESB aðild-
ar eru að beina umræðunni. Þeir
sækja sér í vaxandi mæli slagorð
til Hitlers tímans og nasista. Það
hlýtur að vera merki um rökþrot og
að menn eru ekki vandir að með-
ulum. Þetta er slæmt, að ekki sé
meira sagt.
Skulu nú nefnd nokkur nýleg
dæmi þessu til staðfestingar.
Á vefsíðu Heimssýnar, málgagns
ESB andstæðinga var sagt: ,, Deil-
an um Icesave dregur fram að á
bakvið hannaðan pólitískan veru-
leika eru grjótharðir hagsmun-
ir Evrópuríkja, sem munu bryðja
íslenska hagsmuni mélinu smærra
ef helför Jóhönnustjórnarinnar
með lýðveldið til Brussel verður
ekki stöðvuð í tíma.“ Öll þekkjum
við merkingu orðsins helför, sem
notað var um útrýmingarherferð
Hitlers og félaga gegn gyðingum.
Er þetta sæmandi orðanotkun?
Styrmir Gunnarsson fyrrum rit-
stjóri, einn harðasti andstæðing-
ur ESB aðildar hér á landi, leit-
aði nýlega fanga í orðaforða þýska
hersins er hann sagði: „Hin ástæð-
an fyrir þögn aðildarsinna er sú,
að þeir eru bersýnilega sáttir við
að Evrópusambandið sjái um þessa
baráttu fyrir þá, ESB sjálft og
bandamenn þess í íslenzka utan-
ríkisráðuneytinu. Þeir treysta á
það að ,,skriðdrekar“ ESB í Brussel
ryðjist yfir allt án nokkurrar mót-
spyrnu og leggi Ísland undir sig á
skömmum tíma. Þeir sjá fyrir sér
eins konar ,,blitzkrieg“ af hálfu
ESB á Íslandi.
Þá er rétt að rifja upp, að þótt
stundum hafi stundarsigrar unn-
izt með þeim hætti hafa þeir hinir
sömu tapað að lokum.“
Þeir sem eru eldri en tvævet-
ur í pólitík muna hvernig vopnin
snerust í höndum Morgunblaðsins
fyrir vetrarkosningarnar sem svo
voru kallaðar 1979, þegar blaðið
birti með stríðsletri að nú ætti að
hefja leiftursókn gegn verðbólgu.
Andstæðingar blaðsins og flokks-
ins kölluðu þetta leiftursókn gegn
lífskjörunum og þar með var slag-
orðið dautt.
Ögmundur Jónasson, innanrík-
isráðherra og harður andstæðing-
ur aðildar Íslands að ESB, talar í
grein í Morgunblaðinu 6. ágúst um
,,lífsrými“. Hann vitnar í grein
eftir talsmann ESB og segir að þar
vanti bara kröfuna um „lífsrými“
(Lebensraum). Ögmundur segir
herskáa Evrópusinna líta hýru
auga til Festung Island. Lebens-
raum og Festung Norwegen (sem
Þjóðverjar notuðu óspart eftir her-
nám Noregs) eru kunn hugtök úr
orðabúri nasista á Hitlerstímanum.
Um hvað er ráðherrann að dylgja?
Hugtökum á borð við „blitzkrieg“,
lífsrými og helför er ofaukið í
umræðunni og ekki þeim til sóma
sem þau nota.
Þeir sem svona tala og svona
skrifa eru í raun að segja skil-
ið við umræðuna eða „skrifa sig
út úr umræðunni“ eins og Björn
Bjarnason sagði svo prýðilega
af skyldu tilefni í Silfri Egils 3.
febrúar 2008. Þar sagði Björn orð-
rétt: „… Sigurður Líndal skrifaði
þannig um þetta að hann skrifaði
sig út úr umræðunni með því að
fara að líkja gjörðum Árna Mathie-
sens við nasisma. Það var verið að
víkja þingmanni á Evrópuþinginu,
Daniel Hannan, úr EPP eða hægri
flokknum, þingflokknum á Evrópu-
þinginu, af því að hann í þingræðu
fór að vísa til þess að þingflokks-
forsetinn væri að beita einhverjum
nasískum aðferðum. Af því að það
er nefnilega staðreynd að þegar
menn fara út í þann forarpytt að
líkja andstæðingum sínum við nas-
ista þá eru þeir komnir út af borð-
inu, þá er þeim vikið úr þingflokk-
um og þá er eiginlega ekki hægt
að ræða sjónarmið þeirra leng-
ur. Þetta gerði Sigurður Líndal í
Fréttablaðinu.“
Sá sem þessar línur skrifar gerir
þessi orð Björns Bjarnasonar að
sínum og biður andstæðinga ESB
aðildar þess lengstra orða að hlífa
þjóðinni við þessum nasistalíking-
um. Þeir eiga að nota rök, en ekki
róg og dylgjur.
Það veldur áhyggjum í hvaða farveg
andstæðingar ESB aðildar eru að beina
umræðunni.
Ég legg alltaf við hlustir þegar varað er við bannáráttunni,
enda tel ég að helst allt sem ekki
skaðar aðra eigi að vera leyfilegt.
Þess vegna las ég af athygli grein
Guðmundar Andra Thorssonar í
Fréttablaðinu um boð og bönn – og
áfengisauglýsingar. Ég hef jafn-
framt lesið margar greinar hans um
ágæti Evrópusambandsins, en þar
er ég honum sjaldnast sammála.
Ein megin ástæðan fyrir and-
stöðu minni við inngöngu Íslend-
inga í Evrópusambandið er einmitt
sú, að ég vil ekki stíga inn í það
miðstýrða reglugerðarvirki frek-
ar en við þegar höfum
gert með aðild að EES og
þeim boðum og bönnum
sem því samkomulagi
fylgja. Þykir mér nóg um
vistina þar.
Virðum lýðræðislega
niðurstöðu
Við sem hér búum mynd-
um eflaust af fúsum og
frjálsum vilja gera sumt
af því sem ESB fyrir-
skipar. En við viljum
ráða okkar örlögum sjálf
eins og framast er kost-
ur; gera upp málin í nær-
umhverfinu og komast
þar að lýðræðislegri nið-
urstöðu. Einmitt þarna
liggur veikleiki Evrópu-
sambandsins. Það er
stórt og miðstýrt og setur
strangar ófrávíkjanlegar
reglur um flest sem snýr
að markaðsmálum. Þegar lýðræðis-
legur vilji stangast á við þessi lög-
mál verður hann að víkja. Um þetta
höfum við ótal dæmi.
Allt þetta hef ég margoft rætt og
meðal annars átt orðastað við Guð-
mund Andra á síðum þessa blaðs
þar sem ég hef vakið sérstaka
athygli á afstöðu minni til miðstýr-
ingar og valdboðs annars vegar og
lýðræðis hins vegar. Nú bregður
svo við að undirritaður, sem taldi
sig andstæðing bannstefnunnar,
er sagður vera sjálfur merkisberi
hennar. Hann er semsagt „bann-
maður“ og bannfærður sem slík-
ur: „Ögmundur er bannmaður …
kannski að hann sé að hugsa um
að banna aftur bjórinn? Kannski
að stjórnin sé að gæla við þær hug-
myndir að láta læknana skrifa út
lyfseðla fyrir áfengi?“
Guðmundur Andri og fordómarnir
Þetta er óneitanlega sérstök nálg-
un í rökræðu en vissulega í ætt við
þá tilhneigingu að alhæfa um skoð-
anir fólks í fordæmingaskyni, en
sú tilhneiging hefur ekki síst verið
ríkjandi í umræðu um Evrópumál.
Þannig verða til ákveðnar form-
úleringar í texta. Fyrst er heimur-
inn smættaður niður í Íslendinga
annars vegar og Útlendinga hins
vegar. Síðan er farið að lýsa pers-
ónueinkennum Íslendinga, stundum
uppnefnd þjóðarsálfræði. Útlend-
ingum er þá lýst sem þjóðflokki
sem er ólíkur Íslendingum. Þannig
eiga Kínverjar, Indverjar, Banda-
ríkjamenn og allir hinir Útlend-
ingarnir það sameiginlegt að vera
ólíkir Íslendingum. Þó telja ýmsir
að hjörtum mannanna svipi saman
í Súdan og Grímsnesinu. En auð-
vitað er þetta ósköp þægileg form-
úla. Hún er að vísu eins forheimsk-
andi og flestar skilgreiningar sem
byggja á einnar breytu jöfnum. En
fyrir þá sem byggja alla sína texta
á því að velta fyrir sér hvort ekki sé
best að haska sér í ESB, þá er eigin-
lega ekki pláss fyrir blæbrigði. Ekki
frekar en tölvan sem les bara einn
eða núll, já eða nei, svart eða hvítt.
Það sem Guðmund-
ur Andri hefur umfram
flesta þjóðarsálfræð-
inga er að geta yfirfært
almenna fordóma sína
yfir á fleiri en eitt svið.
Í samræmi við það verð
ég auðveldlega afgreidd-
ur sem bannmaður. Guð-
mundur Andri er þá
væntanlega ekki-bann-
maður. Ísland er bann-
land og Útlönd eru ekki-
bannlönd.
Keyptum áróðri
settar skorður
Í þágu stílbragðs og
áróðurs snýr Guðmund-
ur Andri út úr frum-
varpi, sem gengur út á
að styrkja löggjöf um
bann við áfengisauglýs-
ingum, með því að flétta
það saman við allt ann-
ars konar þingsályktunartillögu
um herta baráttu gegn reykingum.
Það gerir mig að bannmanni
að vilja ekki að áfengissalar geti
keypt pláss í fjölmiðlum til að hafa
í frammi áróður fyrir áfengi. Þetta
er ekki nýtt viðhorf. Áfengisaug-
lýsingar hafa aldrei verið leyfðar
á Íslandi. Auglýsendur hafa hins
vegar getað skriðið í gegnum göt í
lögunum og þannig virt anda þeirra
að vettugi. Búnar hafa verið til létt-
ölstegundir gagngert til að auglýsa
áfenga framleiðslu. Þetta sýnir ekki
ábyrgð í verki. Það er ekki fyrr en
nú, að hillir undir að tekið verði á
lögbrotum þeirra, að framleiðend-
ur og auglýsendur tala um mikil-
vægi samkomulags. Foreldrasam-
tök gegn áfengisauglýsingum eru
á sama máli og ég. Þau telja áfeng-
issala ganga á frelsi sitt og barna
sinna.
Frelsi eins getur þannig verið
ofríki gagnvart öðrum. Þannig er
heimurinn. Ekki svarthvítur eins og
skilja mætti af skrifum Guðmund-
ar Andra Thorssonar. En ég veit
að hugsun hans getur náð lengra,
þótt svo hafi ekki verið í þessum
skrifum.
Um bönn
og bannfæringu
Rök en ekki róg og dylgjur
ESB-aðild
Eiður Svanberg
Guðnason
fyrrverandi sendiherra
Boð og bönn
Ögmundur
Jónasson
innanríkisráðherra
Nú bregður
svo við að
undirritaður,
sem taldi sig
andstæðing
bann-
stefnunnar,
er sagður
vera sjálfur
merkisberi
hennar.
ÚR ERLENDUM LEIÐURUM
Þrýsta þarf á konungdæmið í Sádi-Arabíu
Sádi-arabískar konur eru ekki bara án kosningaréttar. Þeim er einnig
bannað að aka bíl og vera á ferð utanhúss án karlkyns fylgdarmanns.
Akstursbannið virðist æ fáránlegra í samfélagi þar sem aukinn fjöldi kvenna
menntar sig og starfar utan heimilis. Þess vegna gera sádi-arabískar konur
uppreisn með því að taka sjálfar sig upp á myndband þegar þær aka bíl.
Myndskeiðin setja þær síðan á netið.
Það er augljóst að breytingin – ef einhver verður – kemur að neðan.
hbl.fi /opinion/ledare
Úr leiðara Huvfudsstadsbladet
Látið dómstólana tala
Hvað er verst? Að vera nauðgað heima hjá sér af fyrrverandi eiginmanni, af
manneskju sem maður hefur drukkið með á bar eða af algjörlega ókunn-
ugum manni á dimmum stíg?
Það er ekki hægt að svara þessari spurningu en stjórnmálamennirnir í
Christiansborg hafa sent bæði gerendum og fórnarlömbum þau skilaboð
að það sé alvarlegri glæpur að nauðga ókunnugri manneskju, heldur en
þeirri sem maður þekkir meira eða minna.
www.kristeligt-dagblad.dk
Úr leiðara Kristeligt Dagblad
Stilling hf. | Sími 520 8000
www.stilling.is | stilling@stilling.is
Sjá nánar á: stil l ing.is/hjolafestingar
ÞÚ SPARAR
2.595
TILBOÐ
11.400
VERÐ ÁÐUR
13.995
AFMÆLISTILB
OÐ
TAKMARKAÐ MAGN
Hjólafestingar