Fréttablaðið - 27.06.2011, Blaðsíða 14

14 27. júní 2011 MÁNUDAGUR
Landsbankinn kynnti nýlega nýjar og endurbættar leiðir til
lækkunar skulda viðskiptavina.
Þær felast í því að rýmka mjög um
skilyrði fyrir 110% leið bankans,
í endurskipulagningu og niður-
færslu ýmissa annarra skulda en
fasteignaskulda og síðast en ekki
síst í endurgreiðslu vaxta til skil-
vísra viðskiptavina. Viðbrögðin við
þessu hafa verið einstaklega góð.
Þau sýna svo ekki verður um villst
að hér erum við á réttri leið.
Við hvetjum þá viðskiptavini
okkar sem enn eiga eftir að kynna
sér þessar lausnir, til að hafa sam-
band við bankann og fara yfir
sína stöðu. Frestur til að sækja
um niðurfellingu annarra skulda
en íbúðaskulda rennur út 15. júlí.
Þeir sem eiga yfirveðsett hús-
næði en hafa veðsett það fleir-
um en Landsbankanum þurfa að
sækja um 110% leiðina fyrir 1.
júlí. Þeir sem eru með öll lán sín
með veð í fasteign hjá Landsbank-
anum þurfa ekki að sækja um. Um
endurgreiðslu vaxta þarf
ekki að sækja.
Öflugri aðgerðir eru
nauðsynlegar
Þær leiðir sem hingað
til hafa verið í boði hafa
ekki verið fullnægjandi
að okkar mati, þó þær
séu ágætar um margt.
Það er stefna bankans
að taka myndarlega á
skuldavanda heimila og
fyrirtækja og við telj-
um það langmikilvæg-
asta verkefni bankans
sem stendur. Með öfl-
ugri aðgerðum næst að
leysa vanda mun fleiri
en áður, og fólk ræður betur við
endurgreiðslur lána. Um leið er
markmiðið að tryggja gott og far-
sælt samband við viðskiptavini
því á slíku sambandi vill bankinn
byggja framtíð sína. Þetta er með
öðrum orðum mikilvæg viðskipta-
leg ákvörðun sem byggir á traustri
fjárhagsstöðu Landsbankans.
Sameiginlegur ávinningur
Við áætlum að sú búbót sem við-
skiptavinir bankans muni njóta
með nýjum aðgerðum sé á bilinu
20 – 30 milljarðar króna ef allir
nýta sér sinn rétt. Til að mæta
þessum aðgerðum hefur Lands-
bankinn gjaldfært á fyrsta árs-
fjórðungi þessa árs verulegar
fjárhæðir til viðbótar þeim var-
úðarsjóðum sem bankinn bjó yfir
eftir að hann keypti lánin frá
þrotabúi gamla bankans.
Það eru framtíðarhagsmunir
Landsbankans að grípa til aðgerða
eins og þessara og tryggja með
þeim sameiginlegan ávinning
samfélags, viðskiptavina og eig-
enda.
Góð ávöxtun fyrir hluthafa
Landsbankinn hefur verið rekinn
með góðum hagnaði sem skilað
hefur sér í ávinningi fyrir hlut-
hafana. Ríkissjóður lagði Lands-
bankanum hf. til 122 milljarða
króna í nýtt eigið fé þegar efna-
hagsreikningur hans lá fyrir í des-
ember 2009. Bankinn hefur ávaxt-
að það fjármagn mjög vel og eigið
fé bankans hefur aukist verulega
frá stofnun. Hlutur ríkisins hefur
nú vaxið um 19 milljarða króna
umfram þann fjármagnskostnað
sem það hefur orðið fyrir vegna
framlags síns til bankans. Lands-
bankinn er mun verðmætari nú
en hann var í upphafi og ríkissjóð-
ur mun uppskera samkvæmt því
þegar eigendastefnu ríkisins um
að Landsbankinn hf.
eigi að vera í dreifðri
eignaraðild verður hrint
í framkvæmd.
Lokaorð
Landsbankinn er hluta-
félag. Daglegur rekstur
bankans er í höndum
stjórnenda hans. Þeir
taka ákvarðanir um
mikilvæg viðskipta-
leg málefni rétt eins
og stjórnendur ann-
arra hlutafélaga. Þær
ákvarðanir sem hér er
fjallað um eru teknar
á viðskiptalegum for-
sendum. Hagsmunir
viðskiptavina og bankans fara
saman þegar kemur að aðgerðum
í skuldamálum heimilanna. Það er
hagur bankans að viðskiptamenn
hans standi vel. Um þetta ríkir
enginn ágreiningur eins og fram
hefur komið af hálfu talsmanna
þeirra sem fara með eignarhlut í
Landsbankanum.
Ég vil að endingu ítreka við við-
skiptavini bankans, sem eiga eftir
að sækja um lækkun skulda, að
láta þetta tækifæri ekki framhjá
sér fara og sækja um áður en
frestur rennur út.
Þær leiðir
sem hingað
til hafa verið
í boði hafa
ekki verið
fullnægjandi
að okkar
mati
Krabbamein í ristli og enda-þarmi verður til í sepum sem
er hægt að fjarlægja. Það tekur 10
ár fyrir krabbameinið að myndast.
Hægt er að fjarlægja sepana og
koma í veg fyrir að krabbamein-
ið myndist. Ef krabbamein hefur
myndast í sepanum getur verið
hægt að fjarlægja það í ristilspegl-
un eða ef stærra æxli hefur mynd-
ast í skurðaðgerð. Langt genginn
sjúkdómur er oftast ólæknanlegur
og meðferðin sem sjúklingum er
gefin til þess að halda sjúkdómn-
um niðri, skurðaðgerðir, lyfjameð-
ferð og geislameðferð er mjög dýr
og erfið fyrir sjúklingana.
Á Íslandi er árvekni vegna ein-
kenna mikil og aðgengi að læknum
gott. Allir sem vilja geta fengið
ristilspeglun með stuttum fyrir-
vara og komast fljótt að í skurð-
aðgerð. Þrátt fyrir þessa góðu
þjónustu hefur hlutfall læknan-
legra æxla ekki aukist. Ástæðan
fyrir þessu er að einstaklingar
fara ekki í rannsókn fyrr en þeir
hafa fengið einkenni. Þegar ristil-
krabbamein er farið að gefa ein-
kenni er það orðið ólæknanlegt í
helmingi tilfella.
Vegna breytinga í aldursdreif-
ingu þjóðarinnar fjölgar þeim sem
hafa krabbamein í ristli og enda-
þarmi mikið. Árið 2006 greindust
130 með krabbamein í ristli og
endaþarmi (1), árið 2020 er spáð
að þeir verði 166 (2) og árið 2050
gæti fjöldinn hafa tvöfaldast. Á
síðastliðnum árum hefur með-
ferðin við krabbameini í ristli og
endaþarmi orðið árangursríkari
vegna bættrar myndgreiningar,
betri aðgerðartækni og nýrra og
betri krabbameinslyfja. Í sumum
tilfellum er krabbamein í ristli og
endaþarmi orðið að hægfara lang-
vinnum sjúkdómi sem er haldið
niðri með lyfjum. Þessi nýja með-
ferð er mjög dýr og kostnaður á
eftir að aukast mikið ef ekkert
verður við því gert.
Arfur og umhverfisáhrif
stuðla að myndun krabbameins-
ins. Erfðaráhrifin eru áberandi
hjá um það bil 5% krabbamein-
anna og ef slík æxli finnast þá
eru ættingjar sjúklingsins rist-
ilspeglaðir og hafðir í eftirliti.
Þetta gagnast þó fáum og hefur
ekki áhrif á heildarniðurstöðuna.
Ýmsar fæðutegundir hafa verið
álitnar auka áhættuna á því að
fá krabbamein en það eru ekki
til neinar rannsóknir sem sanna
það. Það eru ekki til rannsóknir
sem sýna að það hafi verið hægt
að lækka tíðni krabbameinsins
með því að breyta mataræði. Lífs-
stílsháðir þættir eins og hreyf-
ingarleysi, offita, reykingar og
áfengisneysla auka áhættuna á
að fá krabbamein í ristil og enda-
þarm en það er erfitt að fá fólk til
þess að breyta lífsstíl. Breyting-
ar í mataræði og lífsstíl eru því
ekki heppilegar til þess að lækka
tíðni krabbameins í ristli og
endaþarmi. Þetta eru hins vegar
upplýsingar sem eiga erindi til
almennings. Hollt mataræði og
hollt líferni bætir og lengir lífið.
Það er kallað skimun þegar leit-
að er að sjúkdómi hjá einkenna-
lausum einstaklingum. Krabba-
mein sem finnast við skimun eru
á lægri stigum og því meiri líkur
á að það sé hægt að lækna sjúk-
dóminn með skurðaðgerð. Þrjá
aðferðir hafa aðallega verið not-
aðar til skimunar fyrir krabba-
meini í ristli og endaþarmi. Leit að
blóði í hægðum, stutt ristilspegl-
un (Allt að 60 cm frá endaþarm-
sopi) og löng ristilspeglun (Allur
ristillinn).
Leit að blóði í hægðum og stutt-
ar ristilspeglanir eru vel rannsak-
aðar aðferðir. Með leit að blóði í
hægðum er hægt að lækka dán-
artíðni um 30% hjá þeim sem
taka þátt en með þeirri aðferð er
ekki hægt að finna og fjarlægja
sepa og þess vegna lækkar hún
ekki nýgengi (tíðni) sjúkdóms-
ins. Speglanir hafa þann kost að
fyrir utan að það er hægt að finna
krabbamein er hægt að finna og
fjarlægja sepa í þeim hluta rist-
ils sem rannsakaður er. Stór
bresk rannsókn á stuttum ristil-
speglunum sem var birt á síðasta
ári sýndi að dánartíðni lækkaði
um 43% og nýgengi lækkaði um
33% hjá þeim sem voru speglaðir
(vegna þess að separ höfðu verið
fjarlægðir) (3) Stutt ristilspeglun
er því besta þekkta aðferðin sem
hefur verið nægilega vel rannsök-
uð til þess að hægt sé að nota hana
við skimun.
Við langa ristilspeglun er allur
ristillinn skoðaður. Hreinsun
fyrir aðgerðina og aðgerðin sjálf
er miklu meiri en við stutta rist-
ilspeglun og meiri hætta á fylgi-
kvillum.
Engar vísindalegar rannsóknir
eru til sem sýna fram á gagnsemi
fullrar ristilspeglunar í að lækka
tíðni krabbameins í ristli og enda-
þarmi og til að lækka dánartíðn-
ina. Ef það sýnir sig í rannsókn
að almenningur mætir ekki í rann-
sóknina vegna óþæginda af rann-
sókninni eða ef það kemur í ljós
að þátttakendur geti dáið af rann-
sókninni þá verður ekki hægt að
ráðleggja þessa aðferð.
Fjölþjóðleg rannsókn er byrj-
uð til þess að kanna gildi langra
ristilspeglana til skimunar fyrir
krabbameini í ristli og endaþarmi
( NordICC, Nordic and European
initiative on Colorectal Cancer,
skráð hjá www.clinicaltrials.gov.).
Farið er að taka inn einstaklinga
í rannsóknina í Hollandi og Pól-
landi. Byrjað verður í Noregi á
þessu ári og Svíþjóð mun fylgja á
eftir fljótlega.
Gert hefur verið ráð fyrir að
2.000 af 12.000 ristilspeglunum
í rannsókninni færu fram hér á
Íslandi. Vísindasiðanefnd og Pers-
ónuvernd hafa veitt leyfi fyrir
rannsókninni. Hún mun verða
gerð á Landspítala með aðstoð
Krabbameinsskrárinnar. Það
kostar 60 til 100 milljónir króna
að gera íslenska hluta rannsókn-
arinnar og verður leitað til fyrir-
tækja og einkaaðila til að styrkja
gerð rannsóknarinnar.
Árlegur kostnaður sjúkrahús-
anna af meðferð vegna krabba-
meins í ristli og endaþarmi er yfir
1.000 milljónir en verður tvisvar
sinnum meiri árið 2050 ef ekkert
verður gert til að lækka nýgengið.
Forvörn með ristilspeglunum gæti
verið ódýrari og betri en meðferð-
in sem beitt er í dag en við þurfum
að hafa vísindalega sönnun fyrir
því til þess að geta ráðlagt ristil-
speglunarskimun fyrir alla þjóð-
ina.
1. Krabbameinsskráin
2. European Journal of Cancer
Prevention júní 2002.
3. The Lancet, Volume 375, Issue
9726, Pages 1624 - 1633, 8 May
2010. Once-only flexible sigmoi-
doscopy screening in prevention
of colorectal cancer: a multicentre
randomised controlled trial. Prof
Wendy S Atkin PhD a, Rob Edwards
PhD b, Ines Kralj-Hans PhD a, Kate
Wooldrage MSc a, Andrew R Hart
MD c, Prof John MA Northover MS
d, D Max Parkin MD e, Prof Jane
Wardle PhD f, Prof Stephen W
Duffy MSc b, Prof Jack Cuzick PhD
b, UK Flexible Sigmoidoscopy Trial
Investigators
Skipulegar ristilspeglanir
og nýgengi krabbameins
Mikill ávinningur
af skuldalækkun
Fjármál
Steinþór Pálsson
bankastjóri
Landsbankans
Heilbrigðismál
Tryggvi Stefánsson
dr. med. og almennur
skurðlæknir
Fjallað verður um mikilvægi þess að ráðast nú þegar í arðbærar samgöngufjárfestingar til að auka öryggi, fjölga störfum og
efla hagvöxt. Frummælendur eru Orri Hauksson, framkvæmdastjóri Samtaka iðnaðarins, Kristján Möller, alþingismaður og
Þorvarður Hjaltason, framkvæmdastjóri Samtaka sunnlenskra sveitarfélaga.
Fundarstjóri er Margrét Kristmannsdóttir, formaður SVÞ – Samtaka verslunar og þjónustu.
Boðið verður upp á léttan morgunverð frá kl. 8.00.
FJÁRFESTUM
Í SAMGÖNGUM
MORGUNVERÐARFUNDUR
Samtök atvinnulífsins efna til opins fundar um samgöngumál
miðvikudaginn 29. júní kl. 8.30 til 10.00 á Grand Hótel Reykjavík
Nauðsynlegt er að skrá þátttöku á www.sa.is