Fréttablaðið - 13.07.2011, Blaðsíða 12

12 13. júlí 2011 MIÐVIKUDAGUR
FRÁ DEGI TIL DAGS
greinar@frettabladid.is
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík SÍMI: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir arndis@frettabladid.is, Kristján Hjálmarsson, kristjan@frettabladid.is Trausti Hafliðason trausti@frettabladid.is og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál) hdm@frettabladid.is
HELGAREFNI: Sigríður Björg Tómasdóttir sigridur@frettabladid.is MENNING: Bergsteinn Sigurðsson bergsteinn@frettabladid.is ALLT OG SÉRBLÖÐ: Roald Eyvindsson roald@frettabladid.is og Sólveig Gísladóttir solveig@frettabladid.is
ÍÞRÓTTIR: Sigurður Elvar Þórólfsson seth@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Kolbrún Ingibergsdóttir kolbrun@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI OG ÚTGÁFUSTJÓRI: Ari Edwald
RITSTJÓRI: Ólafur Þ. Stephensen olafur@frettabladid.is AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir steinunn@frettabladid.is
Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að
fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í
gagnabönkum án endurgjalds. Issn 1670-3871
A
f orðum Jóhönnu Sigurðardóttur forsætisráðherra eftir fund
hennar með Angelu Merkel, kanzlara Þýzkalands, má ráða
að Merkel hafi tekið vel í að Ísland fengi sérlausnir á sviði
landbúnaðar- og sjávarútvegsmála í aðildarsamningi við Evr-
ópusambandið. Hún hafi þó ekki verið hrifin af hugmyndum
Íslendinga um að viðhalda takmörkunum á fjárfestingum útlendinga í
sjávarútvegi, sem koma fram í áliti meirihluta utanríkismálanefndar
Alþingis um aðildarviðræðurnar. „Ég geri mér grein fyrir því eftir þetta
samtal að fjárfestingar í sjávarútvegi verða erfiðasti þátturinn,“ sagði
Jóhanna við Fréttablaðið í gær.
Þarf þetta að verða erfitt mál?
Margir, þar á meðal ýmsir for-
ystumenn í sjávarútvegi, hafa fært
rök fyrir því á undanförnum árum,
alveg óháð umræðunni um ESB, að
bannið við beinni erlendri fjárfest-
ingu í sjávarútvegi sé tímaskekkja
og til óþurftar.
Bannið torveldar þannig sjávar-
útvegsfyrirtækjum að sækja sér áhættufé á hlutabréfamarkaði til frekari
vaxtar. Á sínum tíma fékk Ísland undanþágu á sviði sjávarútvegs frá
ákvæðum EES-samningsins um fjárfestingafrelsi. Þá ríkti talsverður
ótti um að útlendir fjárfestar gleyptu hér heilu atvinnugreinarnar. Hann
reyndist ástæðulaus; þvert á móti voru það íslenzku fyrirtækin sem nýttu
sér fjárfestingafrelsið til að vaxa erlendis.
Þar létu sjávarútvegsfyrirtækin ekki sitt eftir liggja. Fyrirtæki á
borð við Samherja hafa verið umsvifamikil í sjávarútvegi innan Evrópu-
sambandsins. Fyrirtæki í eigu Íslendinga ráða til dæmis drjúgum hluta
úthafsveiðikvóta Þýzkalands og Bretlands.
Ísland getur að sjálfsögðu ekki haldið því fram til langframa að það
sé allt í lagi að Íslendingar fjárfesti í sjávarútvegi í ESB, en fyrirtæki
frá öðrum Evrópuríkjum megi ekki fjárfesta hér. Óttinn er ástæðulaus.
Íslenzkur sjávarútvegur er öflugri en sjávarútvegur flestra ríkja ESB og
líklegt að áfram verði það fremur Íslendingar sem fjárfesta ytra en öfugt.
Ekki hafa heldur heyrzt neinar fregnir af því að heimamenn á stöðum
þar sem Íslendingar hafa fjárfest hafi verið ósáttir við samstarfið – frekar
að það sé sameiginlegur skilningur að að það stuðli að verðmætasköpun
í byggðunum sem um ræðir. Yrði það eitthvað öðruvísi ef útlendingar
fjárfestu hér?
Þau rök hafa verið notuð til að réttlæta fjárfestingabannið að nauðsyn-
legt sé að tengja auðlindina við þjóðina, þannig að hún njóti afraksturs
hennar. Vænlegri leið til slíks er sú sem felst í skynsamlegri hluta áforma
ríkisstjórnarinnar um breytingar á fiskveiðistjórnuninni; að skilgreina
veiðiréttinn skýrt sem afnotarétt, sem hæfilegt gjald komi fyrir, en ekki
eignarrétt. Erlendir ríkisborgarar eignast þá ekki auðlindina þótt þeir
kaupi í sjávarútvegsfyrirtækjum, heldur borga þeir fyrir afnot af henni
rétt eins og aðrir.
Hafi menn hins vegar áhyggjur af því að verðmæti fari úr landi er
hægt að fara þá leið sem meirihluti utanríkismálanefndar bendir á; að
setja ákvæði í lög um efnahagsleg tengsl útgerðar og vinnslu við heima-
höfn skips. Þá leið hafa til dæmis Bretar farið til að sporna við svokölluðu
kvótahoppi.
Það er að minnsta kosti ástæða til að velta rækilega fyrir sér hvort
gera eigi fjárfestingar útlendinga í sjávarútvegi að vandamáli í aðildar-
viðræðunum við ESB.
HALLDÓR
Ólafur Þ.
Stephensen
olafur@frettabladid.is
SKOÐUN
Nýlega gaf peningastefnunefnd Seðla-banka Íslands það út að hugsanlega
yrðu vextir hækkaðir á næstunni. Umrædd
yfirlýsing kemur að mörgu leyti spánskt
fyrir sjónir miðað við núverandi árferði í
efnahagslífinu. Framleiðsluslaki hefur nær
aldrei mælst meiri, atvinnuleysi er langt
umfram það sem eðlilegt getur talist, fjár-
festing er sú lægsta í Íslandssögunni og
verðbólgan er að stærstum hluta innflutt og
utan seilingar Seðlabankans. Raunar bend-
ir Seðlabankinn á þetta sjálfur í nýlegri
greinargerð þar segir m.a. að: „Seðlabank-
inn [hefur] talið meginorsakir vaxandi
verðbólgu vera þætti sem eru ýmist tíma-
bundnir eða utan áhrifasviðs peningastefn-
unnar.“ Þrátt fyrir það hefur peninganefnd-
in breytt tóni yfirlýsinga sinna frá því að
telja líklegra að vaxtalækkanir muni fylgja
í að hækkanir gætu verið í kortunum. Þetta
er mikið áhyggjuefni, eins og fram hefur
komið bæði hjá fulltrúum atvinnulífs og
meðlimum peningastefnunefndar.
En verðbólga er farin að láta á sér kræla
og ekki ósennilegt að hún muni aukast
þegar líður á árið. Vandi Seðlabankans felst
í því að takmörkuð tiltrú á bankanum gerir
honum (a.m.k. út frá hefðbundnum sjónar-
miðum) erfiðara um vik að beita sér gegn
verðbólgu með aðferðum sem henta í núver-
andi ástandi efnahagslegrar stöðnunar.
Engu að síður er augljóst að veruleg þver-
sögn felst í því að líta svo á að vaxtahækk-
un við núverandi aðstæður yrði til að auka
trúverðugleika Seðlabankans. Með öðrum
orðum, þá getur það ekki verið trúverðug-
leika seðlabanka nokkurs lands til fram-
dráttar ef aðgerðir hans veikja og seinka
efnahagsbata úr kreppuástandi.
Íslensk fyrirtæki glíma nú við margvís-
legar og þungar byrðar sem rekja má t.a.m.
til nýlegra kjarasamninga, yfirdrifinna
skattahækkana, hruns í eftirspurn og tafa
á endurskipulagningu skulda. Allt hefur
þetta hamlað bata hagkerfisins og stjórn-
endur eru almennt svartsýnir á rekstrar-
horfur næstu mánaða. Vaxtahækkun við
þessar aðstæður, sem litlar eða engar líkur
eru á að muni slá á verðbólgu, mun aðeins
auka byrðar atvinnulífsins og heimila og
trúverðugleiki Seðlabanka Íslands myndi
rýrna að sama skapi.
Trúverðugleiki
á kostnað endurreisnar?
Efnahagsmál
Finnur
Oddsson
framkvæmdastjóri
Viðskiptaráðs
Íslands
Þurfa fjárfestingar útlendinga í sjávarútvegi að
vera vandamál í aðildarviðræðum við ESB?
Ástæðulaus ótti
Höggvið í sama knérunn
Seint verður sagt um Þráin Bertels-
son, þingmann Vinstri grænna, að
hann tali ekki tæpitungulaust og sést
það vel á Facebook-færslu hans um
þá hugmynd samflokksmanns hans,
Ögmundar Jónassonar innanríkis-
ráðherra, að setja framtíð flugvallar
í Vatnsmýri í þjóðaratkvæði. Gefum
Þráni orðið: „Ótrúlegt lýðskrum. Við
sama tækifæri væri upplagt að
þjóðin kysi um hvort ekki sé best
að flytja innanríkisráðuneytið til
Trékyllisvíkur, Húsdýragarðinn
til Vestmannaeyja, Alþingis-
húsið til Akureyrar og
Ögmund til Bessastaða.“
Ég vil fá hana strax!
Ferðaþjónustuaðilar fóru mikinn
eftir að brúnni yfir Múlakvísl skolaði
í burtu í hlaupi. Þeir töluðu fjálglega
um að ekki væri eftir neinu að bíða,
drífa þyrfti í að hrófla upp brú en, to,
tre. Menn hafa kannski gleymt því
að Múlakvísl er jökulá svo réttara er
að vanda til verksins, líkt og
sást þegar ferðamenn
lentu þar í kröppum
dansi í gær.
Stundum er betra
að flýta sér hægt
en að heimta
hratt.
Kæra til mann-
réttindadómstóls?
Bjarni Karlsson, varaborgarfulltrúi
Samfylkingarinnar, fer mikinn í grein í
Fréttablaðinu í gær. Hann hakkar þar
tillögur félaga sinna í mannréttindaráði,
sem mæla gegn trúboði í skólum, í sig.
Bjarni gengur þar ansi langt og segir
upplýsta jafnaðarmenn aldrei munu
sætta sig við að stjórnmálaflokkur mis-
muni íbúum, líkt og hann vill meina
að mannréttindaráð sé að leggja til.
Ef tillögurnar verða að veruleika má
væntanlega reikna með að klerkurinn
grípi til sinna ráða og kæri það til
mannréttindadómstóla að trúfélög
skuli sitja við sama borð í skólum
landsins. kolbeinn@frettabladid.is