Íslendingur - 05.01.1940, Qupperneq 1

Ritstjóri og afgreiðslum.: Jakob O. Pétursson, Fjólugötu 1. Sími 375. Pósthólf 118.
XXVI. árgangur.
Akureyrí, 5. janúar 1940
1. tölubl.
Vid áramót.
Enn er eitt ár liðið í skaut ald-
anna, — ár mikilla viðburða í sögu
Norðurálfunnar.
Árið 1939 fór mildum höndum
um oss íslendinga. Árgæzka var
meiri en í meðallagi til lands og
sjávar, — surnarið hið hlýjasta og
góðviðrasamasta sem elztu menn
þekkja dæmi íil, heyafli góður og
nýting frábær í öllum landshlutum.
í gömlum árbókum mundi slík árs-
lýsing bera vitni um góða afkomu
lands og lýðs, — eða í þá daga>
er kvikfjárræktin var eini atvinnu-
vegur vor. En nú er gifta þjóðar
vorrar svo mjög háð aflaföngum
úr djúpum hafsins og verðlagi
þeirra, að óvenju margir sólskins-
dagar er engin trygging fyrir góðri
fjárhagsafkomu ríkis og þegna. Og
svo var sem »guilfiskur« vor, síld-
in, þyldi illa sólskinið og hlýjuna
í sumar, því langí var liðið á ver-
tíð, er hún loks leyfði sjómönnum
vorum fang á sér, og rættist þá
betur úr en á horfðist framan af,
þótt aldrei yrði aflinn svo mikill
er vænta mátti eftir veðráttu og
skipastól.
Híð óvenju hlýja sumar hafði í
för með sér meiri uppskeru garð-
ávaxta, en dæmi finnast til áður,
svo að kartöfluuppskera var víða
tvítugföld eða meira, og korn náði
góðum þroska, þar sem til þeirrar
ræklunar var stofnað. Engin óár-
an eða farsóttir sótti oss heim á
árinu og munu flestir hafa kvatt
það með þakklæti.
En úti á meðal stórþjóðanna
gerðust á árinu stórir atburðir,
sem lengi munu í minnum hafðir.
Fjóra síðustu mánuði ársins geisaði
styrjöld um mikinn hluta Vestur-
Evrópu, er hófst með innrás Þjóð-
verja í Pólland 1. september. Og
30. nóvember ræðst stærsta stór-
veldi álfunnar, Sovét-Rússland á
eitt af ríkjum Norðurlandanna og
hugði að sigra það á nokkrum
dögum. En eftir meira en mánað-
arskeið er árásarríkið engu nær
því marki að sigia en það var á
fyrsta degi, svo frábær er vörn
hinnar litlu þjóðar gegn ofurefli
stórveldisins.
Það hefir verið reiknað úf, að í
síðasta mánuði, þeim mánuðínum,
sem kristnir menn halda minning-
arhátíð um fæðingu mannkyns-
frelsarans, er boðaði öllum frið á
jörðu, hafi 70 af hundraði alls
mannkyns átt í styrjöld. Svo fjarri
er það enn, að æðsta hugsjón
mannkynsins, friður meðal allra
þjóða, nái fram að ganga.
Vér íslendingar eigum ekki í ó-
friði. En vér förum ekki varhluta
af þeim afleiðingum Evrópustríðs-
ins, er dýrtíð er nefnd, Vér verð-
um að heyja baráttu við hana.
Vér vitum og finnum, að hún
muni þrengja meira og meira að
oss á hinu nýrunna án, en vér
munum verjast henni sameiginlega
með þeim hætti að framleiða sem
mest handa sjálfum oss af þeim
nauðsynjum, er áður hafa verið
sótfar »austur yfir álinn«, en unnt
er að framleiða í landinu sjálfu.
Og enda þótt eidtungur stytjaldar-
bálsins hafi stundum farið sleikj-
Enn má heita að allt sé í lagi
hér úti í hólma. Sjómennirnir geta
fiskað, því hér eru engin tundur-
dufi. Þau eru bara sunnan til í
Eyrarsundi og heiðarlegur, þýzkur
lós fer með skipin gegnum þann
voða, ,svo engum hlekkist á, En
margir eru samt hræddir og sitja
hetdur heima. Kolin, gasið og raf-
magnið hafa stigið Htillega. Margir
hjuggust við því verra og fárast
því ekki yfir þessu. Eiginlega hef
ég ekki heyrt neina kvdrta sáran,
nema nokkra feita, makráða gróss-
era og séntilmenn, sem fá ekki
benzín á bílana sína og verða að
kaupa sér far í almenningsbílum'
eða »ota gönguteinum* upp á gamla
móðinn, —veskú! Peir öfunda okk-
ur læknana, sem njötum nóðar guði
og manna og megum fara gandreið
um sveitirnar, eins og okkur sýnist
(þó aðeins til sjúkJinga, en ekki í
neitt snatt).
Eiskimennirnir fengu ríkisstyrk
(200—300 kr. hver), þeir sein síldin
sveik í sumar, og urðu glaðir, og
enn glaðari fyrir það, að nú kemur
hún viljug í netin, eins og væri
HENNÍ borgað fyrir það.
Yfirleitt mega Danir enn dásama
FAGRA VERÖLD. En ýmsa dreym-
ir illa drauma, að Surtur fari sunn-
an, eða Hræsvelgur, úr hálofti, að
austan. Veraldarsagan sýnist farin
*
að fiýta sínum kl}fijagangi og ýmíst
brokka eða stökkva.
Eg er að upplagi bjartsýnn og
held að skáni veðrið fyrr en varir,
svo að aftur skíni sólin á FAGRA
VERÖLD, í öllu falli held ég, að
við hér í Nexö gjörum ekki neitt til
að verja okkar hlutleysi nema rétta
upp hendurnar. En aðrir segja, að
margt geti skeð, þegar heimutinn
er að verða sjóðandi vitlaus. Grön-
dal lætur Flosa vera ugglausan fyr-
ir Rimmugýgi, hún muni aðeins
andi um landhelgislínu vora, síðan
styrjöldin sfðasta brauzt út, og
glampar þess sézt frá ströndum
landsins, eigum vér ekki að þurfa
að óttast innrás erlendra herja,
Vopnleysi vort og hlutleysi er ör-
uggasta vörn vor, — sú vörn, sem
gagnvart siðuðnm þjóðum er bezta
vörn hvers ríkis, hvort sem það er
stórt eða smátt. Og með þeirri
vissu að enn er fjarlægðin svo mikil
milii íslands og þeirrar villimennsku,
er níðlst 4 hinum smáa, hvenær
sem hagsvon er, — getum vér
jafn rólegir og um önnur liðin ára-
mót boðið hverjir öðrum
stytta hina félagana um eina haus-
lengd. »Laus eru höfuð á herðum
yðar«, segir hann, meðan greyin
sofa vært uppi í Príhyrningi eítir
brennuna. Sannata mun, að Flosi
hafi tekið sinn haus með f reikn-
inginn, og svo mun flestum farið,
þó þeir beri sig vel. Öll Norður-
lönd, og Island ekki sízt, mega
Hofsælum leyfa ljóöstöfum* * »íagra
veröld« síðustu áratogina. Aldrei
hefir frelsisröðull skinið skærar frá
því löndin voru byggð. Gjöri Bols-
ar það betur!
Ég lærði í skóla vísu eftir Ovidius
og þyl hana oft í huganum, Óbund-
in er hún svona: »AÐRIR LOFA
GAMLA DAGA. ÉG LOFA NÚ-
TÍMANN, OG HRÓSA PVÍ, AÐ
HAFA. FENGIÐ AD LIFA EIN-
MITT NÚ«.
Ovidius var uppi á dögum Ágústús-
ar, þegar Rómaveldi stóð með allra
mestum blóma, Hann skemmti sér
vel í Róm og orti mikið. líg hef
ætíð siðan ég lærði vísuna, tekið
undir með Ovidiusi og sagt af
hjarta eins og hann: — »GratuIor,
hæc ætas moribus apta meis!* Pví
mér hefir liðið vel og séð mörgum
líða vel. Veröldin hefir verið fögur
og lífið skemmtilegt,
Nokltuð veldur, e£ til vill, að ég
er stálminnugur á gott, en gleyminn
á illt.
Ég finn mig knúðan til þessarar
játningar meðan ég er ungur í anda
og ekki orðinn gleyminn á gott, og
áður en, eí ske skyldi, að fjandinn
yrði laus, svo að veröldin Ijókki og
við hættum að mega »treysta þeim
norðan við sundið* (eius og faðir
minn sagði).
Þegar aðrir haía, í viðtali við
mig, bölsólast yfir síðustu og verstu
tímum, jafnvel þó væri dúnalogn
um víða veröld, nema í Kína, heí
ég ætíö tekiö mólstaö nútímans, sér-
Q[ediíe gt dr.
Steingr. Matthíasson:
Annað líf í þessu lífi
Nexö 3. nóv. 1939
NÝJa-BÍÓ
Föstudags- laugardags- og
sunnudagskvöld kl. 9:
Olympíuleik^
arnir 1936
Hin heimsíræga kvikmynd, sem
tekin var undir stjórn þýzku
leikkonunnar
LENI RIEFENSTAHL.
Fyrri hlutinn:
Hátíð jijdðanna.
I’essi dásamlega kvikmynd var
ekki eingöngu tekin til mmn-
ingar Olympíuleikana í Berlín
1936, þar sem flestar þjóðir
heimsins þ. á. m. íslendingar
leiddu saraan sína beztu íþrótta-
menn, heldur átti myndin að
vera hvöt til allrar íþróttaæsku
heimsins um að keppa að enn-
þá meiri líkamlegri og sálar-
legri fullkomnun og fegrun.
Myndin er fagurt og stórbrotið
listaverk.
Sunnudaginn kl. 5:
Ástmey ræn
ingjans.
I O.O.F, = 121159
staklega síðustu áratugi. ÚVÍ ÉG
VEIT, AÐ VERÖLDIN HEFIR
ALDREI VERIÐ SKÁRRT. Aldrei
hefir verið minni sultur, minni sjúk-
dómar og minni hjátrú. Aldrei
betri aðbúð manna, aldrei meiri
varnir gegn sóttum, aldrei meiri
samúð, samhjálp og skynsamlegt
vit, friður og fagnaður.
Við, sem erum eldri höfum upp-
lífað bæði gamla og nýja tímann,
ÚANN GAMLA, sem að vísu gat
verið bráðskemmtilegur, en sem
ylirleitt var harðréttis og horfellis-
tími, og ÚANN NVJA, sem í 'mörg-
um löndum og EKKI SÍZT Á ÍS-
LANDl hefir skapað nýja »FAGRA
VER0LD*. Við höfum LIFAÐ
ANNAD LÍF í ÚESSU LÍFI, miklu
mildara og mannúölegra en nokkru
sinni fara sögur af áður, og svo
þægilega skemmtilegt, að ég hef
aldrei heyrt neinn klerk (sem varla
var von) lýsa lífinu, í eilífa friðinum,
hinu megin, að það sýndist skemmti-
legra (ekki má þó skilja mig svo,
sem ég ætlist til bardaga í guð-