Íslendingur - 12.01.1940, Blaðsíða 1
XXVI. árgangur.i
Ritstjóri og afgreiðslum.: Jakob O. Pétursson, Fjólugötu 1. Sími 375. Pósthólf 118.
Akureyri, 12. janúar 1940
2. tölubl.
Hitaveitumál Akureyrar
NYJA-BIO
Þótt land vort beri kuldalegt
nafn og veki hroll hjá mörgum
útlendingi, sem ekki þekkir landið
að öðru en nafninu, þá komast
flestir að raun um það við nánari
kynni, að það gæti með jafnmikl-
um rétti heitið Eldland. Öld fram
af öld hafa jarðeldarnir verið að
sprengja klakaskelina hér og hvar
og glóandi. eimyrjan runnið niður
jökulbungur og fjallahlíðar, og
sjóðandi vatn seitlað fram undan
rótum snækrýndra fjallanna. ísland
hefir þannig verið Iand hinna miklu
andstæðna, og það eru fyrst og
fremst þessar miklu andstæður
þess, annarsvegar ísinn og jöklarn-
ir en hinsvegar eldfjöllin og hver-
irnir — Hekla og Geysir, — sem
vakið hafa frægð þess á alþjóöa-
vettvangi.
Það er fyrst hina síðustu ára-
tugi, að þjóðin hefir farið að skilja,
hversu ómælanleg verðmæti eru
fólgin í heitu uppsprettunum víðs-
vegar um land. Hversu mikill
hitagjafi þær eru fyrir híbýlin og
hve geisilega mikið við getum
sparað erlent eldsneyti, ef við tök
um þær í okkar þjónustu.
Hin síðari ár hafa suðræn aldin
verið ræktuð hér á landi við hinar
heitu uppsprettur, og æska lands-
ins hefir numið sundíþróttina í
glóðvolgu hveravatni, sem jafnframt
er notað til upphitunar á búnings-
klefum, og skólar og íbúðarhús
hafa verið hituð á sama hátt, svo
að þar festir aldrei frostrós á
glugga í hörðustu miósvetrarveðr-
áttu. —
En það sem bezt sýnir, hvern
auð við eigum í heita vatninu, er
nýjasta æfintýrið: Hitaveita Reykja-
víkur. þ. e. upphitun heils bæjar,
þar sem nálega þriðjungur þjóðar-
innar er samankominn. Þeíía æf-
intýri er nú í þann veginn að
verða að veruleika og vekur undr-
un og öíund erlendis, þar sem slík
æfintýri geta ekki gerzt, þótt öll
auðæfi heimsins væru í boði.
Um hitaveitu Reykjavíkur hefir
mikið verið rætt og ritað, Það hefir
verið ber.t á hinn mikla gjaldeyris-
sparnað, þegar Reykjavík þyrfti
ekki lengur að kaupa kol, og í því
sambandi bent á hið gífurlega
verð, sem þau hafa farið í á ófrið-
artímum. Það hefir verið bent á
hina auknu hollustu í andrúms-
loftinu, þegar bærinn losnaði við
sótmekki þúsund reykháfa. Það
hefir verið bent á þægindin, hrein-
lætið og vinnusparnaðinn, þegar
ekki þarf lengur að handleika kol
eða ösku o. s. frv,
Gegn þessum rökum hefir eng-
inn getað mælt, en þrátt fyrir það
hafa oft orðið Ijón á veginum fyrir
hitaveitumáli Reykvíkinga, og mun
það hafa tafið svo fyrir málinu, að
Reykvíkingar lenda nú í hinni
miklu verðhækkun kolanna, áður
en hitaveitunni er lokið.
Sjálfstæðisflokkurinn hefir haft
alla forystu í hitaveitumáli Reykja-
víkur og, - þótt furðulegt megi
teljast, átt fullri andúð að mæta í
málinu frá hálfu annara sfjórnmála-
flokka, einkum þó Framsóknar-
flokksins, sem virðist með þeim
ósköpum fæddur, að geta ekki
veitf góðam málum fuila liðveizlu,
séu þau borin fram af andstöðu-
flokki. En hitaveitumálið var mál
allra Reykvíkinga fyrst og fremst,
en auk þess allra þeirra íslendinga,
er sáu í því auk þægindanna fyrir
höfuðstaðinn hinn mikla gjaldeyris-
sparnað í allri framtíð, — og málið
komst fram hjá öllum Ijónum, er
sett voru í veg þess. í byrjun
Evrópustríðsins nýja er hafist handa
um framkvæmd þessa mikla æfintýr-
is, — mesta æfintýrisins, sem gerzt
hefir á landi hér frá öndverðu.
Þetta reykvíska æfintýri og eins
vissan um það, að hér \ nánd við
Akureyri eru víða heitar uppsprett-
ur, hefir vakið áhuga margra Akur-
eyringa fyrir hitaveitu fyrir Akureyri.
Og einmitt á slíkum tímum sem
nú ganga yfir, þegar verð á kolum
getur tvöfaldast á fám mánuðum,
er eðlilegt að menn brjóti heilann
um þann möguieika.
Hitaveitumál Akureyrar er ekki
komið langt á veg ennþá Hið
fyrsta sem í því gerist er það, að
nokkur undanfarin ár hefir dr.
Trausti Einarsson fyrir tilmæli bæj-
arstjórans gert nokkrar rannsóknir
á jarðhitasvæðum í grennd við
Akureyri með tilliti til möguíegrar
hitaveitu. Að loknum þeim rann-
sóknum ritaði dr. Trausti bæjar-
stjóranum bréf um niðurstöðurnar.
Taldi hann aðeins þrjú hitasvæði
koma til greina: Glerárgil, L3Uga-
land á Þelamörk og Reykhús í
Eyjafirði. Hið síðasttalda leizt
honum bezt á, m. a, var hitastig
hæst þar, og því álitlegast að bora
þar eftir heitu vatni.
Þá fól bæjarstjóri verkfræðingum
frá firmanu Höjgaard og Schultz,
er nú starfa að hitaveitu Reykja-
víkur, að gera í vetur áætlun um
kostnað við að hita Akureyratbæ
upp með 70° og 90° heitu vatni,
miðað við að það sé fáanlegt við
Reykhús. Jafnframt gerir Rafmagns-
eftirlit ríkisins til samanburðar á-
ætlun um. upphitun bæjarins með
rafmagni. Og nú fyrir skömmu
hefir bæjarstjórn kosið nefnd til að
annast athuganir og undirbúning
hitaveitumálsins. Leiði rannsóknir
í þessum hitunarmálum það í Ijós,
að hitaveita verði bænum hagkvæm-
ari en önnur upphitun (t. d. raf-
magn), er áríðandi, að póiitískur
flokkadráttur verði ekki til að tefja
það eins og í Reykjavík. Og ekki
virðist að svo komnu ástæða til
að kvíða því. Auk þess sem Sjálf-
stæðisfélag Akureyrar hefir rætt
málið á fundi, þar sem það átti ó-
skipt fylgi, hefir Framsóknarfélag
Akureyrar haft það til umræðu á
féiagsfundi, og má af undirtektum
þar ráða, að eigi þurfi að óttast
andróður Framsóknarmanna hér í
bæ, þótt flokksbræður þeirra í
Reykjavík ynnu hitaveitumáli Reyk-
vikinga lítið gagn. Verður ekki
annað séð, en að málið eigi öruggt
fylgi meðal tveggja stærstu lýðræð-
isflokkanna hér í bænum.
Ennþá er Hitaveita Akureyrar
ekki annað en stór draumur. E. f.
v. er það undir einingu bæjarbúa
komið, meira en nokkru öðru,
hvort sá draumur rætist í náinni
framtíð.
Frá Leikfél.
Akureyrar.
Hér í bænura er það jafnan talið
til góðra tíðinda, er von er á leik-
sýningu frá hendi Leikfélags Akur-
eyrar, því sýningar þess bera mjög
af flestu því, sem hér er venjulega
haft á boðstólum til skemmtunar.
Einn af stjórnendum Leikfélagsins,
Hallgr. Valdimarsson, kom nú í
vikunni inn á skrifstofu blaðsins,
Notaði blaðið það tækifæri til aö*
spyrja hann um leikstarfsemi félags-
ins í vetur, og fer irásögn hans hér
á eftir:
Eftir að Leikfél. hafði lokið sýn-
ingum á Forláki þreytta með Har.
Á. Sigurðssym sem gesti í aðal-
hlutverkinu undir leikstjórn Ágústar
Kvaran og sem bar þann árangur,
að engin leiksýning hér á Akureyri
hefir verið nándar nærri svo vel
sþtt um mjög langt skeið sem For-
lákur þreytti, og sem má að lang-
mestu leyti þakka hinum skemmti-
lega og frábæra leik Har. Á. Sig-
urðssonar, kom stjórn fél, sér saman
um, að heppilegast væri að geta
næst boðiö bæjarbúum íslenzkan
leik. Fór því stjórnin að svipast
um eítir þannig hentugu verkefni
fyrir félagið, en þó að nokkrir rit-
höíundar hali á siðari árum fengist
við að semja leikrit, þá er eftirtekj-
an minni en búast mætti við. Mörg
þessara leikrita eru lítt leiksviðshæf,
Föstudags- Iaugardags- og
sunnudagskvöld kl. 9:
Olympíuleik'
arnir 1036
#
Síðari hlutinn:
Hátíð fegarðarinnar
Far er synt meðal annars:
Borg íþróttamanna,
Tugþraut,
Pololeikur,
Hnefaleikar.
Fimmtarþraut
Skilmingar,
Knattspyrna,
Hockey,
Kappsigling,
Sund,
Dyfiingar
Leni Riefenstahl voru veitt
verðlaun fyrir myndina frá Þjóö-
verjum, sem bezta mynd árs-
ins 1938.
Sunnudaginn kl. 5:
Fyrri hlutinn:
Hátíð jjjöðaima.
I.O.O.F, — 1211129 —
J Rún 59401177 — Frl y Atkv
jafnvel þótt þau ekki skorti listræn-
an búning. Að vísu barst stjórninni
í héndur leikrit eftir mann hér í
bænum, sem virðist mjög vel til
syningar f.illið, en af sérstökum á-
stæðum sá hún sér ekki fært að
taka það til syningar nú,
En hún hafði komist að því, að
Árni Jónsson stúdent og bæjar-
stjóraskrifari hefði eitthvað af þessu
tagi í fórum sínum og átti því tal
við hann um þau efni. Samdist
svo um, að félagið tæki til sýningar
leikrit, er hann hefir samið. Heitir
það Hin hvíta skelfing. Er það í
raun og veru í einum þætti, en þó
er því skipt í fimm atriði, með mjög
htöðum leiksviðsbieytingum í hvert
sinn og »brúað< með músik milli
atriðanna. Verður ekki nánar skýrt
frá efni þess hér, en stjórn félags-
ins leizt óðar mjög vel á leik-
ritið.
Því miður sá okkar ágæti aðal-
leikstjóri, Ágúst Kvaran, sér ekki
fært aö taka að sér leiksyningu