Íslendingur - 08.03.1940, Síða 2

2
ÍSLENDINGUR
Gamli maðurinn
Litilmenni og óvitar í landi voru,
sem forsjónin leyfir eigi landsvist,
en líður þeim þó að flækjast fyrir
hinurn, reyna á ýmsar lundir að
óvirða þá menn, sem komnir eru
til vits og ára, einkanlega þá, sem
eru á annarri stjórnmálaskoðun en
þeir, sem hafa asnakjálkana að
vopni.
Mér er í fersku rninni umyrði, sem
ég rakst á í vikublaði, um Matthías
skáld, en hann var á öndverðum
meið við rifstjóra blaðsins, á sljórn-
málasviðinu. Ritsfjórinn kallaði
Matthías »heimskan mann og iil-
gjarnan*. Sá skaut þó yíír markið
eða neðan við markið.
Handhafar asnakjálkanna þykjast
bera beinið hátt og vera þess íull-
vissir, að þeir geti valdið rothöggi,
þegar þeir eiga í höggi við fulltíða
mann. Pá er viðkvæðið þetta: gatnli
maðurinn, sem einusinni var og
hét, hvað er hann að fetta sig og
b etta. Sú er þýðing umyrðanna. En
orðin að sjálfsögðu hrakleg.
Ég skal taka dæmi:
Prjátíu árum, eða því sem næst,
áður en Matthías »fór í sína kistu«,
sagöi maöur einn á prenti: », . .
rneðan Steingrímur og Matthías
gáfu ort«, o. s. frv. Pannig var
Matthías dæmdur þá. En hann
kvað til áttræðisaldurs fullum feturn,
svo að hans siðasta vísa er svo
vel gerð, að enga hefir hann betri
gert, þó margar kvæði hann vei
og ágætlega:
Bráðum kveð ég feðrafrón,
fer í mína kistu,
rétt að segja sama flón
sem ég var í fyrstu.
Pessi vísa er fullnóg játning
hverjum manni, sem ganga vill að
guðs borði, og jafnast fyllilega á
við þá frábærlega vel gerðu vísu,
sem stórskáldið enska og Matíhías
gerðu í samlögum (þ. e. a. s, Matíh.
þýddi):
Reku, pál og hjúp um hold
heimtar lífs vors gáfa,
og svo rúm hjá maðki í mo!d.
Mikið er ekki að láta.
Pá var Matthías upp á sitt bezfa,
er hann þýddi þessa vísu. En vandi
er jafnmikiil að þýða sem frum-
kveða.
Framangreind brigzlyrði fékk
Matthías frá þeim mönnum, sem
engan garð gátu gert frægan nema
að endemum.
Pað er út af fyrir sig auðskilið,
að lítilmenni fýsist þess, að siga
búrtíkumisínum á mikilshátíar menn.
Hundaþúfur öfunda fjöilin og hata
þau, og heíir Steingr. Thorsteinsson
vikið að því í vísu, ef ég man rélt.
Andlega þrælbornir menn skilja
eigi konungshuga eða þær sálir,
sem kalla má konungbornar. Lítil-
mennskan í voru landi sifur um
fækifæti að skjóía úr launsátrum
eiturörvum sínum að yíitburða-
mönnum, ef verða mætti tii þess
að valda þeim blóðeitrunar,
Jónas Hallgrímsson getur þess í
kvæði, að sjötugir menn séu gæddir
meiri andlegum blóma, stundum,
sumir þeirra, en tvítugir menn. Rit-
stjóri Kringsjár komst að svipaðri
niðurstöðu. Hann benti á Glad-
stone, sem þá var forsætisráðherra
Bretaveldis, fjórum vetrum betur
en áttræður, ef ég man rétt.
Grímur á Bessastöðum og Bólu-
Hjálmar, ennfremur Matthías, oitu
a'gætlega upp undir áttrætt. Hjálm-
ar kveður:
Blómstrum skreyta Ieturs lönd
lízt mér ellin banni.
Von er að stirðni helköld hönd
hálf-níræðum manni.
Eigi er sú tunga loppin, sem
kveður þessa vísu af munni fram,
og þó að Hjálmar hafi farið fuga-
vilit um aldur sinn, svo sem
Hannes Hafstein heldur í rilgerð
sinni um hann, er snilldarbragur
vísunnar jafn mikiil.
Enginn ætlast til þess af heimsk-
ingjum, að þeir segi anuað en
fiónsku, En ætla mætti, að Al-
þingi íslendinga væri vitiborið
og sanngjarnt gagnvart öldruðum
mönnum. En misbrestur varð á
kuiteisi þess, þegar það setíi lög
um embættísmenn þannig sniðin,
að þeir létu af embætti 65 ára að
aldri. Með þessari lagasetning er
sparkað í hálfsjöíuga menn. Og á
hinn bóginn er landssjóðnum
íþyngt að óþörfu með því að
setja menn unnvörpum á eftirlaun,
starfshæfa og starfsfúsa. Rosknum
mönnum fellur aðgerðarleysi verr
en unglingum, og getur það sfytt
þeim aidur eða iyfjað þeim elli-
kröm;
íslendingar eru seinþroska en að
sama skapi þrautseigir og verða
eigi að fauskum fyrri en í fuila
hnefana, Ðæmi, sem eru deginum
Ijósari, sýna þetta og sanna. Ný-
lega sýndi Morgunbiaðið í lesbók
sinni mynd a? níræðum bónda,
Benedikt í Krossholti, og var þess
getið um hann m. a., að sltgið
hafi gras á því sumri, er hann
stóð á níræðu- Svipaðar fiásagnir
um áttrætt fólk eru í blöðum vor-
um sífelit.
Alþingisvitringarnir. sem stóðu
að lagasetningunni, sem ég nefndi,
munu hafa gert ráð fyrir, að hálf-
sjölugir menn væru orðnir andlega
rýrir í roðinu. En hvað segja
staðreyndirnar? — Jón Helgason
biskup sér um guðs kristni lands
vors þar til hann er sjötugur og
ritar bækur í hjáveikum, sem kosta
mikia vinnu. Hann sagði við mig
í vetur, að hann væri vel fær um
að gegna embættinu enn, þó að
hann !é!i af því. Óíeigur prófast-
ur Rangæinga er kominn á áttræð-
isaldur og er srijall predikari enn.
Ég hhistaði á hann nýlega, og þyk-
ist geta dæmt um þau efni.
Og Ólafur prófastur í Arnarbæli
flutti nýlega, bálf áttræður, þá ræðu
yíir líki Einars Benediktssonar, sem
þjóðin heyrði að var bæði snjöll
og frábæilega vel samin. Fáir
þrítugir kleikar mundu betur gera
en þessi hálfáttræði skutulsveinn
Drottins.
Gömlu menniinir, sem aldrei
eldast, geta bitið bein fyiir sig, ef
þeir vilja, með því að þeir eru eigi
allir tannlausir.
Ouðmundur Friö/dnsson.
Eldavélar
með afborgnnum.
Síðan rafstöðin við Laxá tók tii
starfa, hefir víst flestnm heimilum
í bænum, sem ekki höfðu áður
fengið sér rafeldavél, leikið hugur
á að bæta úr þeirri vöntun. Sum-
ar húsmæður, sem fengið hafa raf-
eldavél, hafa látið þau orð falla, að
umskiptin spöruðu þeirn eina vinnu-
konu. En þó að þar muni nú of
djúpf tekið í árinni, eru yfirburðir
rafeldavélanna svo miklir, að hver,
sem finnur sér fjárhagslega kieyft
að skipta, mun hiklaust gera það.
Pað er ekki aðeins aukinn þrifnað-
ur og hreinlæfi, sem kemur til
greina, heldur og mikill vinnu-
sparnaður og nú, þegar úllit er
fyrir að kolaverðið margfaldist á
einu ári iná telja víst, að noikun
rafeldavélanna verði miklum mun
ódýrari en kolavélanna.
Raftækjaverksmiðjan í Hafnaifirði
hefir nýlega gefið Akureyrarbæ kost
á rafeldavélum handa bæjarbúum
með afborgunarskilmálum. Hefir
bæjarsljórn samþykkt að taka boði
verksmiðjunnar.
Kaupendur véianna geta valið
um, hvort þeir borga þær upp á
einu eða tveimur árum. Verð
þeirra er sem hér segir: Tveggja
hellu vélar með bökunarofni kosta
við staðgreiðslu 330 któnur, með
12 mán. afborgunum 350 kr. og
24 mán. afborgunum 370 krónur.
Verð þriggja hellu vélanna verður
360 kr., 385 kr. og 410 krónur,
með sömu greiðsluaðferðum.
Þeir sem taka 2ja hellu vél með
12 mán, greiðsíu, borga 74 krónur
út en síðan 23 krónur á mánuði.
3ja hellu vél með sömu skilmálum
88 krónur og síðan 24,75 kr. á
mánuði,
Séu afborgunarskilmálar miðaðir
við 24 mánuði, fer greiðsla þannig
fram:
2ja hellu vélar, útborgun 58 kr.
og 13 krónur á mánuði, 3ja hellu
vélar, útborgun 62 kr. og 14,50 kr.
á mánuði. Mánaðargjöldin veiða
svo innheiml ineð rafmagnsgjöld-
unurn.
Eins og gefur að skilja, veiða
eldavéíarnar nokkru dýrari, ef þær
eru greiddar með aíborgunum.
ÁYARP.
Ákveöið hefir verið að hefja
•fjársöfnun í þeim tilgangi að fá nýj-
an fiskibát handa hinum hraustu og
hugprúðu fiskimönnum af m. b.
Kristjáni, sem björguðust svo undur-
samlega eítir 12 daga hrakningu í
hafi og eftir að örvænt þótti um
lieimkomu þeirra. Hugmyndin er
að safna fé til kaupa eða smíða á
ca. 20 tonna vélbát — öðrum
»Kiistjáni« — sem í viðurkenningar-
skyni veröi gefinn skipshöfninni af
hinum strandaða Kristjáni, svo hún
geti haldið áfram framleiðslustarfi
sínu 1 þágu þjóðarinnar, en það er
heitasta ósk pessara skipsbrotsmanna
og þeirra fyrsta hugsun eftir björgun-
ina. Gert er ráð fyrir að báturinn
kosti um kr. 35000 — 40000 Er hér-
með heitið á alla góöa menn í land-
inu sem sjá sér fært að taka þátt í
þessari fjársöfnun að leggja sinn
skerf til hennar, jafnt þótt lítill sé,
því margt smátt gerir eitt stóit.
Hafa eftirlalin blöö lofaö að taka á
móti framlögum: í Reykjavik Alþýðu-
blaðið, Morgunblaöið, Tíminn, Vlsir,
Pjóðviljinn, Á ísafirði Skutull, Vest-
urland. Á Akureyri Alþýðurnaðurinn,
Dagur, ísléndingur, Verkamaðurinn.
Ennfremur veita framlögum mót-
töku allir símastöðvarstjórar og póst-
. afgreiðslumenn úti um land.
Reykjavík 7. marz 1940
Sigurður E. Hlíðar dýralœknir,
Guðmundur Hlíðdal póst• og síma-
málastjóri, Carl Olsen stórkaup-
maður, Jónas Jónsson alþingismað-
ur, Ólafur Thors atvinnumálaráð-
herra, Stefán Jóh- Stefánsson félags-
málaráðherra■
Gildir slíkt alls slaðar, þar sem
slík verzlunaraðferð er notuð, því
seljandinn á bundið fjármagn í við-
komandi vöru, sem hann verður
að fá vexti af. En þrátt fyrir verð-
rnuninn, verður heimiiisföðurnum
mun léttara að eignast rafeldavélina,
þegar hann getur dreift kostnaðin-
um af því á 12 eða 24 mánuði,
og þarf ekki að efa, að bæjarbúar
fagni þessu tækifæri ti) að fá sér
rafeldavél á tiltölulega léítan hátt
og noti sér það.
V. s. Isb/örtl eign Samvinnu-
félags ísfirðinga, 43 smál, að stærð
hefir strandað við ísafjörð. Mann-
björg varð, en nánari fregnir ó-
komnar.
„Vörður“ F.U.8.
heldur fund n.k, mánudag
að Hótel Gullfoss kl. 8,30
síðd. Dagskrá boðuð sér-
staklega með fundarboði.
Stjórnin.
Þvottaduftið FLIK-FLAK þvær bezt