Íslendingur - 15.03.1940, Blaðsíða 1

Ritstjóri og afgreiðslum.: Jakob O. Pétursson, Fjólugötu 1. Sími 375. Pósthólf 118.
XXVI. árgangur.l
Akureyrí, 15. marz ÍQ40
11„ tölubl.
FJÁRLAGAFRUMVARPIÐ
NYJA-BIO
Vegna þess, að blaðið Tíminn,
og þó sérstaklega Jónas Jónsson
hafa ráðist á j fjármálaráðherra,
Jakob Möller, í sambandi við fjár-
lagafrumvarpið, og reynt að nota
sparnaðarvilja hans til rógs., gegn
honum úti um byggðir þessa lands
og í því skyni fatið meö áberandi
blekkingar í skrifum sínum, verða
hér á eftir birtir tveir kaflar úr ræðu
ráðherrans, er hann hélt við fyrstu
umræðu fjárlaganna. Fyrri kafiinn
er hér tekinn upp vegna þeirra á-
sakana, að ráðherrann hafi ekki
borið frumvarp sitt undir samstarfs-
menn sína.
»Ég skal hér geta þess, að t
lok síðasta þings, þegar ákveðið
hafði verið að þing kæmi saman
aftur að mánuði liðnum, þá var
um það talað að ekki mundu verða
nein tök á öðru en að sníða hið
nýja fjárlagafrumvatp mjög eft'.r
fjárlögunum fytir 1940, eins og
þau höfðu vetið afgreidd af þing-
inu í janúarmánuði. Var það bæði
með tilliti til þess, hve naumur
tími var til stefnu og að í rauninni
virtist ekki líkur til þess, að menn
yrðu nokkru nær um afkomuhorf-
ur tikissjóðs á árinu 1941, að ein-
um mánuði liðnum en menn voru
þá, Hinsvegar breyttist mitt við-
horf til væntanlegrar afgreiðsiu
fjárlaga gers3mlega við þá athugun
á afkomu síðasta árs, sem getð
var á þeim stutta tíma og við það
að gera mér greín fyrir þeim
greiðsluerfióleikum, sem framundan
voru. En af því hve stuttur tími
var til stefnu og aðlég var veikur
síðustu vikuna fyrir þingsetningu,
þá varð það úr að ég varð að
láta frumvarpið fars í prentun án
þess að bera það uudir samstarfs-
menn mína í nkisstjórninni fyrr en
það var fnllprentað. Ég hefi þann-
ig verið einn um samningu ftum-
varpsins og ber emn ábyrgð á því.
Hinsvegar er ég að sjálfsögðu,
eins og ég lýsti þegar yfir á fundi
með hinum ráðherrunum, þegar ég
lagði frumvarpið fram fyrir þá,
reiðubúinn til hins fyllsta samstarfs
um afgreiðslu málsins bæði f heild
og einstökum atriðum.
Mér þykir það nú ailmikilli furðu
gegna, ef nokkurum háttvirtum
þingmönnum getur komið það til
hugar, að ég heiði ekki helzt kos-
ið að geta gert tillögur um veru-
legar lækkanir á beinum rekstrar-
kostnaði ríkisins, svo sem sktif-
stofukostnaði og öðrum kostnaði
við framkvæmdastjórn ríkisins, svo
sem t. d. útgjöldum 11. greinar
fjárlaganna. En við athugun á
þeim gjöldum, komst ég að þeirri
niðurstöðu, að það mundi þurfa
meiri undirbúning og breylingar á
öllum kerfum en unnt væri að
framkvæma í einni svipan. Pegar
það er athugað, hvernig þessi gjöld
hafa vaxið frá áti til árs, eins og
ég gerði grein fyrir í sambandi
við umframgreiðslur á 11. grein og
14. grein, þá er augljóst að það
muni lítið stoða, að reyna að skera
þau gjöld niður með einu penna-
striki, eins og þegar fyrirskipað
var að spara skyldi 10% af starf-
rækslukostnaði sjúkrahúsanna. Ég
skyldi vera manna fyrstur til sam-
vinnu um þær ráðstafanir, sem ó-
hjákvæmilega yrði að gera tii að
ná þeim tilgangi, en ég er sann-
færður um að þá yrði að byrja á
því að gera róttækar breytingar
bæði á löggjöfinni og öllu stjórn-
arkerfinu. En þaö virðist mér að
minnsta kosti auðsætt, að það væri
ekki til annars en svíkja sjálfan
sig, að fara að iækka þau útgjöld,
að vísu »á pappímum*, áu nokk-
urs undhbúnings.
Mér telst svo til að útgjöld rík-
issjóðs hafi .aukist um allt að 8
miljónum króna á 11 ára tímabilinu
1927-1938 og að meðtöldum af-
borgunum af lánum um.8V2 miljón.
Vaxíagteiðslur og alborganir hata
hækkað urn 1700 þús., dómgæsla
og'. lögreglusfjórn [um 1150 þús.
satngöngumál um 1442 þúsuttdir,
kennslumál 936 þús„ verkiegar
framkvæmdir 2550 þús, styrklai-
starfsemi 580 þús., Dómgæsiu og
lögregiustjórn væri hægt að lækka
með því t. d. að fella niður toli-
gæsiuna, sem mjög hefir vaxið
síðustu árin. En verður það taiið
íæi t, eins og tekjuöílun ukissjóðs
er nú háttað? Eða að rninnka
löggæsluna? Eða vill hátiviit Al-
þlngi stíga svo síórt skret t.l baka
í kennslumálunum, að verulegur
sparnaður verði að? Eða vill það
fella niður alþýðutryggingarnar, sem
aðaliega eru valdar að gjaidaaukn-
ingunni til siyrktarstarlseminnar?
Eg er reiðubúinn til að ræða þess-
ar leiðir við háttv. fjárveitinganefnd,
en ég geri mér satt að segja litlar
vonir um að samkomulag geti
náðst um þær.
Þá eru eítir íveir útgjaldafiokkar,
því að væntanlega dettur engum í
hug að komist vetði hjá að inua
af hendi vöxta og afborgunar-
greiðslur, því að hjá því verður
ekki komist að inna þær af hendi,
nema þá með þeim hætti að taka
ný lán til að standast þær, og það
get ég ekki séð að fært muni vera
eins og nú er komið. Og ég hefi
ekki getað séð möguleika til út-
gjaldaltekkunar nú í svipinn, sem
nokkuð munaði um, aðra en þá
að lækka enn framlög til samgöngu-
mála og verklegra framkvæmda.
Og ég er sannfærður um, að
greiðsluhallalaus fjárlög verði ekki
afgreidd að þessu sinni, nema
höggvið verði enn í þann knérunn,
nema þá aðeins á p3ppírnum, tneð
því að hækka tekjuáætlunina eða
lækka útgjöid, sem viíað er fyiir-
fram að ekki muni iækka.
Ég skal nú minna á það, að á
síðasta þingi var gerð veruieg
lækkun á framiögum til ýmissa
framkvæmda. Framlag til Fiski-
máiasjóðs var iækkað um 350 þús.
og fjárveiting ti! landhelgisgæslu
um 100 þús. Fjáiveiting tii sam-
gangna á sjó voru lækkaðar um
270 þúsi greiðsla til Fiskveiðasjóðs
var lækkuí um 30 þús. Framlag
til verkfærakaupsjóös var lækkað
um*35 þús. til byggingar- og land-
námsjóðs um 75 þús. en hinsvegar
hækkað framlag til jatöakaupasjóðs
um 45 þús. kr. og tekin upp fjái-
veiíing til vaxíagreiðsiu af jarð-
ræktarbiéfum 26,500,00 og fjárveit-
ing til skógræktar hækkuð uin 18
þús. í frumvarpinu fyrir árið 1941
er gert ráð lyrir að feíla mður þær
100 þús. kr. sem haldið var eftir
af frarniaginu til Fiskimáiasjóðs og
er raunar ekki gert ráð fyrir að til
greiðslu á því komi á yfirstarsdandi
ári. I því frumvarpi er einnig gert
ráð fyrir að feid verði riiður ijár-
veiting til að byggja nýja vita, en
til þess eru áæflaðar á yfirstand-
andi ári 65 þús. Enn er geit ráð
fyrir að iækka fjárveitingu tii veika-
mannabúsiaða um 130 þús. kr.,
að lækka fjárveitingu til hafnargerða
um 38 þús,, til bryggjugeiða og
lendmgaibóta um 54 þús., og að
fella niður fjárveitingu til undir-
búnings friðunar Fax .fióa 40 þús.,
og fjárveitingu tii iiskifuliírúa í
Miðjarðarhafslöndum 10 þús. —
Þannig hafa ýmist veiið samþykkt-
ar eða ráðgeiðar iækkanir á fjár-
veitingum lii þarfa sjávaiútvegs
og sjávarsíðumanna, er nema að
minnsía kosfi allí að miijón króna
og þar af er um helmingurinn,
sem tiilögur eru gerðar um á íjár-
lagafrumvarpinu 1941, Hinsvegar
hafa sama og ekkeit verið lækkað-
ar fjárveitingar til landbúnaðarfram-
kvæmda. Og það er fyrst nú í
þessu frurnvarpi, sem tiliögur eru
geröar í þá átí svo að nokkru
nemi.
Það hefir verid geit mikið veður
út úr því, að ég hafi í þessu frurn-
varpi gerf tillögur um að frainiög
til landbúnaðarframkvæmda ytðu
lækkaðar um alt aö 900 þús. kr.
Föstudags- og iaugardags-
kvöld kl. 9:
Fornminja-
prólessoFinn
Tal- og hfjómmynd í 10 þátt-
um, Aðalhlutverkið leikur hinn
heimsfrægi gamanfeikari
Harold Lloyd
Kvikmyndastjörnur eru yfirleitt
ekki langlífar, en þó er undan
tekning, þar sem er Harold
Lloyd. Hann hefir nú um :20
ára skeið komið fleirum til að
hlægja en nokkur , annar leik-
ari. Hér er hann í 500. aiynd
sinni.
| Sunnudagskvöld k). 9:
F..........ir
er
a
Undur fögur og skemmtileg
skíðamynd, þar sem hinir
þy’zku skíðagarpar
Fietje og Tetje
fara með aðalhlutverkin. —
Sunnudaginu kl. 5:
Valsa-
naurmn
I.O.O.F.
1213159
Þessar tiiiögur hefi ég gerf, það er
réit. En ég tók það strsx frain,
þegar ég lagði frv. fram á raðherta-
fundinurn, að þessar tiliögur bæri
fyrst og fremst að líta á sem ábend-
ing urn þá möguleika sem ég sæi
til þess að lækka útgjaldabálk fjár-
laganna svo að nokkru veruiegu
næmi og von gæti verið um að fjár-
lögin yrðu afgreidd greiðsluhallalaus
eða því sem næst. Úr hinu hefir
verið minna og raunar ails ekkert
geit, að í frv. eru einnig tiilögur
um að iækka framlög í þágu ann-
ara atvinnuvega, eða sem þá rnenn
sneita, er aðra atvinnuvegi stunda,