Íslendingur

Tölublað

Íslendingur - 09.04.1940, Blaðsíða 3

Íslendingur - 09.04.1940, Blaðsíða 3
9 aprfl 1940 ÍSLENDINGUR 3 Islendingur 25 ára Tilflrög og ástæður fyrir stofimu hans. Margs er aö minnast, þegar litið er til baka yfir liðnu árin, 25 ár er að vísu ekki langur tími, en þau geyma oft margar endurminningar, sem mann langar að rifja upp fyrir sér við hátíðleg tækifæri, einkum ef þær eru bundnar við merkileg atvik eða viöburði í manns eigin lífi. fenna mánaðardag fyrir 25 árum hófst þú »íslendingur* göngu þína hér á Akureyri. Pá geisaði sú ógurlegasta styrjöld, sem sagan hermdi, í dag er áþekkt meö það, að einnig nú geisar ógurleg styrjöld, ef til vill ægilegri en sú fyrri, Ó- vissan og kvíöinn fyrir framtföinni lá eins og tnara á mörgum mönn- um, einnig hér heima, Og enn er sama óvissan, er.n er sami kvíöinn. Samt lifum vér, íslendingar, fyrir utan orustuvelli heimsveldanna, og komumst því hjá þeim ógnum og skelfingum, sem ófriðarþjóöirnar búa við, en ástandið í heiminum og af- leiðingar styrjaldarinnar bitnar á oss eigi að síöur, bæöi beint og óbeint. Á svona tímum, þegar örlög heilla þjóða skapast, er ekki undarlegt, að rót komist á hugi manna. Hugsan- ir, áform og athafnir mótast og stjórnast meira og minna af jafn stórfelldum viöburöum, sem styrjöld- inni fylgja. Nýir straumar á and- legu og efnislegu sviöi ílæöa yfir löndin. Aldagamlar lífsvenjur breyt- ast og fara úr skorðum. Stjórn- málaviðhorfin taka breytingum og flokkar riðlast, Nyjar hugsjónir og hugðarefni vakna, Allt þetta er að- eins þáttur eöa kaflaskipti í hinni æ- varandi framþróun. Fátt þessara hræringa, innra eöa ytra, uröu þó þess valdandi, að ég gerðist blaðamaður fyrir rúmlega 25 árum. Heimsviðburðirnir og fréttaþorsti fólksins samfara ófullnægjandi blaða- kosti urðu fyrst og fremst þess vald- andi, að ég setti »DagblaÖið« af stað haustið 1914, Var það aöallega fi éttasnepill, er kom út alla virka daga vikunnar. En bæði var það, að fjárhagur minn var þröngur og tími minn meira og minna upptekinn af skyldustöríum, svo að mér var ekki unnt að gera blað þetta svo úr garöi, sem ég hafði þó helzt kosið. Þessi tilraun færði mér þó heim sanninn um það, að ekki væri tími kominn til að halda dagblaöi úti á Akureyri. Iiinsvegar var þeim stjórnmálaflokki, sem ég aðhylltist brýn þörf á vikublaði, ef hann á annað borð ætti að hafa nokkur lífs- eða vaxtarskil vröi þar á staðnum og í nærsveitunum, því aö svo var háttað högum hans um þessar mund- ir, að hann mátti heita bæði for- ystulaus og blaðlaus. í þessu sambandi er ekki úr vegi aö athuga ástæður og ástandið í þessum efnutn á Akureyri á undan* förnum árum. Um aldamótin var aðeins eitt blað á Akureyri »Stefnir», er Björn ]óns- son gaf út, og kom það út aöeins 3 og 4 sinnum í mánuði eða 44 blöð á ári, Björn fylgdi í stjórnmálum aðallega Benedikt Sveinssyni og «endurskoðunarstefnunni», er sumir nefna svo, en tók svo strax afstöðu með Heimastjórnarflokknum, er varð arftaki Benedizkunnar. Haustið 1901 stofnuðu þánefndir Valtýingar blað- ið »Norðurland', og var það prent- aö í hinni nýju prentsmiöu Odds Björnssonar, er hóf starf sitt á Akur- eyri sumarið 1901. »Noröurland« olli straumhvörfum í blaðaútgáfu norðanlands. Prentun og allur frágangur var ágætur, það kom reglulega út, á ákveðnum vikudegi, ritstjórinn Einar Hjörleifs- son var þjóðkunnur rithöfundur og skáld í miklu áliti, og auk hans rit- uðu að staðaldri í blaðið Guðmundur Hannesson, héraðslæknir, Páll Briem, amtmaður, Stefán Stefánsson, síðar skólameistari ofl. hinna pennafær- ustu Norðlendinga, er þá voru uppi og í blóma lífsins. Mun sumum Heima- stjórnarmönuum hafa þótt hallast á »Stefni«, er var blað flokksins, og haustið 1902 stofnaði Jón Stefánsson blaðið ^Gjallarhornc. Bernh. Laxdal var meðstofnandi hans, en hann var orðinn sjúkur af berklaveiki, er blað- ið hóf göngu sína og hætti nálega strax öllum afskiptum af blaðinu. Hann andaðist 2, jan. 1915 eítir þunga, nálega 2 ára óslitna sjúk- dómslegu. — »Gjallarhorn« var prentað hjá Oddi Björnssyni og var hvað útlit snerti fyllilega samkeppnis- fært við »Noröurland«, en átti ekld neitt svipuðum starfskröftum á að skipa. Jón Stefánsson var þá ungur að aldri, rétt rúmlega tvítugur og auk þess bundinn sem bókhaldari og stundum verzlunarstjóri við stóra verzlun (J. V. Havsteens, síöar etaz- ráðs), en fáir aðrir en hann skrif uðu í »Gjallarhorn« og engir aðrir um stjórnmál. Hann lenti þegar í hinum harðvítugustu deilum við »Norðurlands« menn sérstaklega Einar Hjörleifsson, Pál Briem og Guðm, Hannesson, og varð fljótt persónulegt um of á báða bóga. (Jm áramótin 1905 og 1906 hóf »Noröri< göngu sína á Akureyri. Voru það stuðningsmenn úr þing- flokki H. Hafsteins, er stóðu að þeirri blaðaútgáfu. »Norðra«-félagið keypti »Gjallar- horn« og »Stefni« og lögðust þau niður, en Jón Stefánsson varð rit- stjóri »Norðra« og var það árin 1906 —1908. Ritnefnd úr þingmanna- ilokknum átti að starfa að »Norðra« með ritstjóranum, en samvinna mun aldrei hafa tekist þar, enda hvíldi útgáfa blaðsins fjárhagslega á honum í raun og veru, þótt ekki væri svo ráðgert í fyrstu og mun hann hafa látið það gefa sér vald til að fara sínu fram um afstöðu blaðsins til hinna ýmsu mála. Og ekki breytist sambúðin við »Norðurland«. Sigurður Hjörleifsson, læknir, varð ritstjóri þess 1904. Páll Briem flutti burtu frá Akureyri sama ár og Guðm. Hannesson 1907, Og 1908 sagöi Stefán skólameistari sig úr flokki frumvarpsandstæðinga. En þeir Sig. Hjörleifsson og Jón Stefánsson eld- uðu mjög grátt silfur í blöðum sín- um og urðu málaferli úr, er að lok- um fóru fyrir yfirdóm. í ársbyrjun 1909 tók Björn Ltndal við ritstjórn »Norðra«, en Jón Stefánsson dvaldi að mestu á ferðalagi erlendis til sumars 1910, en þegar hann kom heim reisti hann »Gjallarhorn« upp aftur (í ágúst), og gaf það út til árs- loka 1912. Björn Ltndal hætti rit- stjórn »Norðra« 1910 og tók þá Björn Jónsson við henni. Arið 1912 var myndaður »Bræð- ingurinn« svonefndi. Sigurður Hjör- leifsson var með í þeim samtökum, varð meðritstjóri »ísafoldar« og ílutti til Reykjavíkur, en Jón Stefánsson keypti »Norðurland« haustið 1912, semeinaði það »Gjallarhorni« og gaf út frá ársbyrjun 1913 til ársloka 1920. Á þeim árum var Jón oft á löngum ferðalöguin erlendis, jafnvel hálf ár í senn, sló hann þá mjög slöku viö blaðamennskuna og hafði hina og þessa til að sjá um útgáfu »Norðurlands«. Árin 1913 og 1914 og fram til vorsins 1915, er »íslendingur« byrjaði að koma út var »Norðurland«, — sem strax í höndum Jóns Steíánssonar varð ein- dregið Heimastjórnarblað — eina vikublaðið og eina pólitíska blaðið á Akureyri. Svona var þá ástatt nér, þegar »íslendingur« hóf göngu sína 9. april 1915. Sigurður Hjör- leifsson, sem hafði verið þingmaður flokksins, foringi hans og ritstjóri flob ksblaðsins, skildist við flokk sinn á staðnum forystulausan og blað- lausan í árslok 1912, en blaðið hafði hann í þokkabót sett í hendur and- stæðinganna. Mér og öðrum Sjálf- stæðismönnum, gömlum fylgismönn- um Sigurðar Hjörleifssonar, þótti súrt í brodð að horfa upp á slíkan viöskilnað. En þótt dráttur yrði á að rétta hlut okkar var þó tilraun- in gerð með útgáfu »íslendings«. Frá upphafi var ég svo heppinn að fá tvo ágæta samstarfsmenn með mér við blaðið, þá Ingitnar Eydal sem meðritstjóra og Hallgrím Valde- marsson sem afgreiðslumann, Fjárhagshlið útgáfunnar hvíldi á mér þau 5 ár, sem ég átti blaðið, og. naut ég ekki styrks til hennar, nema lítilshfttar ritstjórnaiþókn- unar Eydal til handa þau 3 árin, sem hann var við blaðið. Samvinna tókst hin ákjósanlegasta með okkur og hélzt meðan við vorum sjálfráðir, eða þar til utan að komandi áhrif glöptu hana. Ný viðhorf höfðu skapast og gömlu flokkarnir tóku að riðlast. Menn litu svo á, að meiri áherzlu bæri að leggja á lausn ýmissa vanda- íslendingur. I. árg. • »••••••••••• • • • • • • ••••••• •-♦-•-* • • ••• • • •-• • « , Ritstjórar: Ingimar Eydal op Sig. Einarason. yikureyri föstudagínn 9 april 1915 ■I' * 1. tbl, » • • •-•-•••-• ÍSLENDJNGARf 'Kjcg heji nii undanfarna 5 tnán- 'uði haldið uti „Dagblaði", sem að- allega flutti Jrjettir af striðinu og öðrum nýfustu viðburðum, erlendis og nœrlendis. Dlaðinu hefir vcrið tekið mjög vcl og fengið talsverða útbreiðslu. Kaupendur haja verið fleiri en búast mátti við i fyrstu, þar sem blaðið var i raunirini ein- göngu eða aðallega œtlaö Akur- ' eyrarbúum, til þess aö ftytja þeim úuglega frjettir at striðinu niikla. En samt scm úður vat svo komið áður en blaðið hcetti, að altmikill hluti kaupenda blaðsins voru ein- mitt utanbœjarmenn og hejðu þeir verið miklu fleiri ef samgönguleysi við nœrsveitirnar hefði ekki táimalf útbreiðslu blaðsins. Auk þess hefi jeg ekki gctað ha/t blaöið svo úr garði gcrt, að mönn- um út um sveitir vceri verulegur fengur i þvi. Liggur til þes$ su á- sta-ða, að i svo örlitlu frjettablaði, einsog Dagblaðið var, er litt mögu- legt að taka til meðferdar nein sta'rri lands■ eða þjóðþrifamál. — Ritgerðir um slik efni yrðu allur bútaðar t sundur og óaðgengiiegur til lesturs. Retta hefir mjer verið fullljóst. Enda hafa ýmsir af kaupendum þess vikið að þvi við mig, að þeir óskuðu cjtir, að blaðið Ijeti meira til sin taka almenn landsmdl eða flytti tneira af uppbyggilegum rit- gerðtim um ýmisleg efni, sem til gagns og fröðleiks mœtti verða. Af þessum ástœðum hefi júg nu dkveðið aö liœtta útgáju Dagblaðs• ins og i þess stað gefa út viku• blað þuð, sem hjer birtist af fyrsta tölublaðiö. feg heji orðið svo heppmn að Já hr. Ingimar Eydal, kennara, sem samverkamann minn við blað- ið, og vonast jeg ejtir þvi, að menn taki blaðinu mun betur fyrir. þá ráðstöfun. Frjettasambönd höjum vjer jajn- góð og áður. Að svo miklu leyti, sem blaðið^ kann að láta stjórnmál tit sin taka, mun það yfirleitt hallast ad fram- sóknarstefnunni, cða þeirri stejnu, sem vill auka. en um fram alt ekki rýra sjóljstæði landsins og forn landsrjettindiK Að svo slöddu sjá- um vfer ekki ástœðu til að lýsa, jiánara^ stejnu blaðsins eða ajstöðu Framhald a z. siðu. 7 •r-'- :/ • Erlendar símfrjettir. ■Opinber tilkynning frá brésku utanrikisstjór'nirini i London. London X apríl. ' Flotamáíastjórnin tilkynmr, að breskur flugmaður hafi gert á- fás á kafbáta Fjóðverja hjá Antwerpen og orðið vel ágengt. Annar flugmaður fór til Zeebriigge og varpaði niður 4 sprengi- kúlum á 2 kafbáta Þjóðverja þar. Halda menn. að góður ár- angur hafi orðið af því. Flugmennirnir komu heilir á húfi heim. Síðastiiðna viku (sem endaði 31. marz), sigldu 1559 skip til og frá breskum höfnum. Kafbátar óvinanna söktu 5 skipiim á þessu tímabili, London 7. aprit. Utdráttur úr opinberum skýrslum Frakka frá 3.-6. apríl: 1 orustum þeim, sem nú hafa staðið í La Pretréskógi, hafa, Frakkar handtekið rúmlega 200 hermenn þar á meðal 6 fyrirliða,, Peir náðu 3 skotgröfum hvofn á fætur annari. Fyrir austan Verdun hafa Frakkar sigrað og náð þar smáþorpt og hæðum nokkrum. I Voevrehjeraði sigruðu þeir einnig og tóku þar þorp og samkvæmt frásögnum hertekinna manna var b þýskum herfylkjum gertvistrað þar. Fyrir sunnan og austan St. Michiel náðu Frakkar skotgryfjum af Fjóðverjurn og hafa huldið þeim þrátt fyrir gagnáhlaup. Milli sjávar og Champagne hefir ekker.t markvert skeð. London 7. apríl. Utdráttur úr opinberum skýrslum Rússa frá 4.-6. apríl. Hjá Niemen hafa staðið smá bardagar og halda Rússar sókn sinni þar. I Póllandi hefir ekkert markvert skeð I Karpathafjöllum hafa Rússar enn unnið ágæta sigra. Frá 20. mars til 3. apríl hafa Riissar ‘handtekið 378 foringja og 33155 liðsmenn og náð 17 fallbyssum, 101 vjelbyssu milli Bali- grot og Usok eingöngu. Frásagnir Austurríkismanna um sigra síns liðs er einber uppspum. Tyrkneska beitiskipið Medjegeh rakst á tundurdufl fyrir utan. Odessa og sökk. Rússnesk herskip eltu Goeben og Breslau og neyddu þau til þess að leita skjóls í Sæviðarsundi. EtNKASKEYTl til Morgunblaðsins. Kaupmannahöfn /. aprlf. l’jóðverjar segjast liafa tekið 1000 Rússa höndum í orustunni hjá Tauroggen og unnið sigur hjá Krasnopol. 2000 Rússar fjellu, en 3000 voru handteknir. Rjóðverjar náðu 7 vjelbyssum, 1 fall- byssu og inörgum skotfæravögnum. Frá Tyrkjum kcmur fregn um það, «að flugmaðm þeirra liafi varjiað sprengikúlum á herskip bandamanna fyrir framan Hellu- sund. Von Kluck, yfirhcrshöfðingi, særðist af sprengikúluílís er MUNIÐ SS Sjúkrasamlags Akureyrar tafarlaust. — Vinnuveitendur gefi skýrslur um mannahald sitt.

x

Íslendingur

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Íslendingur
https://timarit.is/publication/675

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.