Íslendingur - 19.04.1940, Side 1
XXVI. árgangur.l
Ritstjóri og afgreiðslum.: Jakob O. Pétursson, Fjólugötu 1. Sími 375. Pósthólf 118.
Akureyri, 19. apríi 1940
17. tölubl.
0rl00 smáþldðanna
Vér íslendingar erum ein minnsta
þjóð heimsins. Prátt fyrir það
erum vér fullvalda þjóð, sjálfri sér
ráðandi um flest mál. Fyiir meira
en þúsund árum sioínuðum vér
fyrsta lýðveldi heimsins, en glöt-
uðum sjálfstæði voru nokkru síðar
fyrir sundrung og flokkadrátt og
gengum á hönd erlendu konungs-
valdi. Nokkrir íslenzkir menn unnu
að því að týna sjálfstæði þjóðar-
innar í von um völd og vegtyllur
sjálfum sér til handa. En á yfir-
standandi öld erum vér að endur-
heimta frelsi lands vors á ný, ekki
með vopnum, því vér eigum hvorki
her né flota, heidur með söguleg-
um rökum og rétti. Vér eigum
því tiltölulega auðvelt með að
skilja frelsisþrá annarra smáþjóða
og virða viðleitni þeirra til að
halda sjálfstæði sínu í lengstu
lög. -
Nú í vetur hefir oss gefist sér-
stakt tilefni íii að velta fyrir oss
þeirri spurningu, hver verða eigi
örlög smáþjóðanna. Prjú af stór-
veldum álfunnar eiga f ófriði, en
á milli þeirra og í nágienni við
þau að norðan búa nokkrar sjálf-
stæðar smáþjóðir, sem ekki óska
fcftir að dragast inn í þann ófagra
leik og vilja halda fullkomnu hlut-
leysi. Meðal þessara þjóða eru
Norðurlöndin sex: ísland, Færeyj-
ar, Danmörk, Noregur, Svíþjóð og
Finnland.
Jólafastan síðasta hófst tneð því,
að stærsta stórveldi álfunnar: Ein-
ræðisríkið Sovéí-Rússland réði á
lýðveldið Finnland án stríðsyfirlýs-
ingar. Var sá leikur svo ójafn, að
aldrei munu hafa orðið til sagnir
af lítilmanniegra árásarstríði hér í
álfunni. En svo dæmafá var hreysti
hinna finnsku hermanna, að eftir
31/* mánuð, er friður var saminn,
höfðu Rússar ekki náð á vald sitt
nema Iftilli sneið af Fmnlandi.
Óðar og Rússar hófu innrás sína,
kom í ljós, að í Finnlandi voru til
menn, sem voru óvinir sinnat eig-
in þjóðar og sátu á svikráðum við
hana. Einn þessara manna, Kuus-
inen að nafni, myndaði leppstjórn
í Terijoki, þorpi nálægt landamær-
unum. Pessi finnski landráðamað
ur er nú ekki lengur í lifenda tölu.
Sögur herma, að húsbóndi hans,
Josef Stalin. hafi látið svifta hann
höfði sínu.
Þegar innrásin var gerð í Finn-
land reis há samúðaralda með
finnsku þjóðinni um öll Norður-
Iönd. Fjársöfnun var hafin og
sjálfboðaliðar buðu sig fram til
herþjónustu í Flnnlandi. En Sví-
þjóð og Noregur vildu ekki ganga
formlega til liðs við Finnland, af
ótta við að dragast inn í stórvelda-
styrjöldina. Pau vildu heldur ekki
leyfa Vesturveldunum að flytja her
til Finnlands yfir norskt eða sænskt
land, Finnar urðu því að semja
frið upp á verri kjör en orðið
hefði, ef hin virka aðstoð við þá
hefði verið í réltu hlutfalli við
samúð heimsins.
En það er ekki liöinn mánuður
frá því að Finnar urðu að semja
frið, unz ófriðarsvæðið teygir sig
skyndilega yfir þrjú af Norðurlönd-
unum. Bretar leggja tundurduflum
innan norskrar landhelgi og brjóta
með því hlutleysi Noregs. Norska
stjórnin mótmælir, — en hvað
síoða mótmæli smáþjóða?
Þjóðverjar svara aðgerðum Breta
með hertöku Danmerkur og inn-
rás í Noreg — hvorttveggja með
svo skjótri svipan, að öllum verð-
ur samstundis Ijóst, að þar hefir
allt verið skipuiega undirbúið,
Bretar taka síðan Færeyjar og koma
þar upp flughöfn og flotastöð, en
Svíum er ógnað.
Pannig hafa Norðurlönd, eða
nokkur hluti þeirra a. m. k. verið
gerð óspurð að leikvangi hins
ægilegasta harmleiks, sem stórþjóð-
irnar hafa stofnað til með allri
sinni miskunnarlausu tækni til tor-
tímingar mannslífum og öðrum ó-
bætanlegum verðmætum.
Sök srnáþjóðanna er ekki önnur
en sú, að vera landfræðilega sett á
leið hernaðarþjóðanna, og ef hags-
munir stórþjóðanna krefjast þess,
eru örlög smáþjóðanna ráðin af
stjórnum stórveldanna.
Þó aðdragandi innrásar Pjóð-
verja i Noregi sé nokkuð annar en
til innrásar Rússa í Finnland, er þó
eitt sviplíkt við báða atbusðina:
Inntendir erindrekar hins erlenda
einræðis leggja fram sírta hjálp.
í Narvík í Noregi skipar liðsforing-
inn svo fyrir, að ekki skuli skotið,
er þýzki herinn fer í land. Og í
Osló er nazistinn Quisling óðar
tilbúinn að mynda ieppstjórn eins
og Kuusinen I Terijoki.
En vald hans stendur skamma
stund eins og vald Kuusinens.
Pegar á reynir, er þessi mannteg-
und ekki nýtandi til vandasamra
starfa.
Aðrar srnáþjóðir geta dregið sína
lærdómaaf dæmunum um Kuusinen
og Quisling og þeirra aðstoðar-
menn. Vér ísletidingar berum þá
gjarna saman við Qissur Porvalds-
son, Og dómar sögunnar um
hann eru allir á eina lund. Valda-
tími hans var stuttur eins og þess
finnska og norska, sem hér hefir
verið minnst á. F.n eigi að síður
tókst honum að fullkomna það
verk að afsala sjálfstæði íslands í
bendur útlendingum.
Sennilega eiga flestar smáþjóðir
sína Kuusinena og Quislinga, jafn-
vel íslendingar. Menn, sem reiðu-
búnir eru að gerast sínir eigin
böðlar og svikarar við þjóð sína
og föðurland, með því að opna
hurðir fyrir erlendu valdi. Peir
menn, sem ljá sig til landráða etu
yfirleitt á svo lágu stigi siðferðis-
laga og menningarlega, að enginn
getur treyst þeim. En nöfn þessara
manna geymast í sögunni við hlið-
ina á nöfnum Efialtesar og Júdasar
frá Kariot.
Allir góðir íslendingar harma
örlög frændþjóðanna, sem dregnar
hafa verið inn í stórveldastyrjöld-
ina. Og eins og þeir í vetur
fylgdust mað baráttu Fínna fyrir
frelsi síns föðurlands, eins fylgjast
þeir nú með sömu baráttu frænda
sinna í Noregi Hvernig henni
lyktar, er enn óséð, en vér vitum
það eitt, að hin norska nátlúra er
þjóðinni hagstæð til varnar eins
og skáldið segir:
Norges bedste Værn og Fæste
er dets höje Fjæld.
AmeríkU'
viðskipti.
Pegar fréttirnar af hertöku Dan-
tnetkur og innrás Pjóðverja í
Noreg bárust hingað, varð mönn-
um Ijósf, að siglingum vorum til
Norðurlanda og hafna við Eystra-
salt mundi vera lokið í bráð og
þær liggja niðri um Iengri eða
skemmri tíma. Hafa þ/í margir
uggað um, að íslendingar færu riú
fyrst að kenna á afleiðingum styrj-
aldaiinnar í skorfi nauðsynjavara.
Og víst er um það, að ekki horfir
vænlega um úibætur á áburðar-
þötfinni hjá Iandbúnaðinum.
Um skorl á kornvöru, sykri og
ýmsum nýlenduvö um ætti ekki að
þurfa að óltasf, meðan opin sigl-
ingaleið er vesfur um haf. Eins
og kunnugt er, stofnuðu íslenzkir
stórkaupmenn með sér innflytj-
endasamband í slríðsbyrjun. Hafa
þeir síöan haft sinn umboðsmann
vestur í Bandaríkjum Ameríku, er
annast að mikiu leyíi innkaup fyrir
sambandið. Hafa ísienzkir inn-
flytjendur rnjög góð verzlunarsam-
bönd þar vestra, og eru sutrt
þeirra gömul eða frá lieimsstyrjald-
arárunum. Hafa viðskipti við sutn
þessara verzlunarfyrirtækja aldrei
fallið niður siðan.
Leggur innfiyíjendasambandið ríka
áherzlu á, að kaupa jafnan beztu
fáanlega tegund hveriar vöru, jafn-
vel þó sú tegund sé dýrari en
NÝ JA HÍÓS
Föstudagskvöld kl. 9:
Grænt Ijós
Síða?fa sinn! Niðursett verð!
Laugardags- og sunnudags-
kvöld kl. 9:
Miss Ámeríka
Tal- og söngvamynd í 10 þátt
um. — Aðalhlutverkið ieikur
undrabarnið
|ShirleyTemple
Falleg og skemmtileg mynd.
Sunnudaginn kl. 5:
Kátir voru
karlar.
I.O.O.F. = 1214199 =
hinar lakari. En ölium almenningi er
Ijóst, að t- d- af kornvöí'U, svo sem
hveiti, rúgmjöli, hrisgrjónum o. fl.
eru til margar tegundir mjög mis-
munandi að gæðum, og á því
raunar ekki saman nema að nafn-
inu. —
Par sent ölí innkaup íslenzkra
stórkaupmanna eru gerð sameigin-
lega, er auðvelt að fylgjast með
þörf þjóðarinnar á kornvöru og
öðrum nauðsynjum. Allur ótfi uin
skort þeirra vörutegunda er því á-
stæðulaus eiits og sakír standa.
Kirkjain: Messað á Akureyrt
kl. 2 e. h.
Áheit á Akureyrarkirkju 10 kr.
frá B, S. Pakkir Á. R.
Iðnskóla Akureyrar veröut
slitið í kvöld kl. 8,30 í húsi skól-
ans.
Teiknisýningar Iðnskólans og
Gagnfræðaskólans verða opnar í
Iðnskólahúsinu kl. 1—7 siðdegií
n. k, sunnudag.
Bridge- keppni fór fram ný-
lega innan Spilaklúbbs Akureyrar.
Sigurvegari var sveit Hinriks Thor-
arensen, Porsteins frá Lóni, og
Fórðar og Vernharðs Sveinssona.
Vann hún með 14730 stigum gegn
11410.