Íslendingur - 10.05.1940, Page 2
2
ÍSLENDINGUR
Sveitungum mínum og öðrum vinum og
kunningjum, er glöddu mig með heimsóknum
gjöfum og skeytum á timmtugsafmæli mínu,
þakka ég hjartanlega velvild og vinarhug all-
an, og óska þeim gltðilegs sumars.
GUNNLA UGUR HALLGRIMSSON
ísland á valdi Breta?
Brezka útvarpið skýrði frá því í morgun, að brezk herskip
værn komin til íslands og tækju Bretar landið undir vernd sína.
Hefðu þeir séð, við innrásina í Danmörk, að sama hætta vofði
yfir Islandi og því ákvarðað að verða fyrri til. Engum stjórn-
arháttum yrði breytt á Islandi og því skilað aftur að styrjaldar-
lokum. Símasambandslaust hefir verið í dag við Reykjavík og
lítur út fyrir, að bærinn sé á valdi Breta. Frá Ríkisútvarpinu
hefir heldur ekkert heyrst. Fréttst hefir, að Bretar hafi farið
inn á Seyðisfjörð og Eskifjörð. Pá hefir einnig heyrst að
Canada hafi tekið Grænland á sitt vald.
Ennfremur bárust þær fregnir í morgun að þýzkur her
hefði í nótt farið inn í Holland og Belgiu og tekið Luxemburg.
A víðavangi
Ráðherra í
milliþinganefnd.
Ein þeirra breylinga, er gerð var
á gjaldeyrislögunum á síðasta þing'
var skipun milliþinganefndar til að
endurskoða gjaldeyris- og viðskipta-
mál þjóðatinnar. Eiga þtír stærstu
þingflokkarnir sinn manninn hver í
nefndinni, Kusu Sjálfstæðismenn
Björn Ólafsson stórkaupmann, Al-
þyðufl. Kjartan Ólafsson bæjarfull-
trúa, en frá hálfu Framsóknar var
sjálfur viðskiptamálaráðhertann, Ey-
steirm Jónsson, setlur í nefndina.
Mun það vera algjört einsdæmi,
að ráðherra troði sér í slíkar nefnd-
ir, og er það ekki stzt óviðeigandi
í þessari nefnd, að sá, sem öllu
heíir ráðið um gjaldeyris- og við-
skiptamálin hingað til, skuli vera
skipaður í hana.
Innrætið afhjúpað.
Hvergi munu Framsóknarmenn
betur hafa afhjúpað innræti sitt og
hug til verzlunarfólksins en á síð-
asta Alþingi, er þeir neituðu um
atbrigði frá þingsköpum til að ræða
í efri deild frumvatp um launabætur
verzlunaifólks Sú aðferð til að
diepa mál er mjög sjaldgæf og ilia
þokkuð. Gekk Jónas frá Hiiflu á
undan og fékk í lið með sér Pál-
ana báða og nægði neitun þessara
þremenninga til að drepa málið.
Eins og kunnugt er, hefir verka-
fólk, iðnaðarfólk, sjómenn og op:n-
berir starfsmenn fengið launabætur
vegna dýrtíðarinnar, með aðstoð
löggjafarvaldsins. Pótti því ekki
nema sanngjarnt, að verzlunarfólk-
ið, sem margt hefir miklu minni
laun en hinar stéttirnar, er Alþingi
hafði veitt launabætur, fengi nú
samskonar aðstoð þingsins. Því
enda þótt sum verzlunarfyrirtæki
hafi sjálfkrafa hækkað starfsmanna-
laun, hafa önnur ekki gert það, 2f
því engin Iög voru þar á bak við.
En þetta var nú einu sinni mál
verzlunarstéttarinnar, og því fór
sem fór.
Tíminn hefir reynt að verja hina
ómerkilegu framkomu sinna manna
í þessu launakjaramáli með þeim
forsendum, að Framsóknarflokkur-
inn fylgi þeirri stefnu, að Alþingi
eigi ekki að skipta sér af kaup
gjaldsmálum. En honum sézt yfir
það, að með gengissk áring;r ög
unum í fyrra, er kaupgjald fyrst
lögskráð, og hefir Tíminn hingað til
viljað e:gna Framsóknatfl. mesta
heiðutinn af þeirri Iöggjöf. Það
er því ekki unnt að sjá annað, en
Framsóknarmenn geti ekki hugsað
sér verzlu-arsté:t:na setta við sama
borð og að:a þegn< f jöðíélagsins,
hvo ki um r.tvinnurekstur sinn r.é
launakjö . Svo rótgróín virðist
fjandskspur þeirra orðinn í garð
stéltarinnar,
Lítið sýnishorn.
í grein í Tímanum 11. apríl s. 1.
sem nefnist »Veikalaun bændanna*,
gefur Jón Sigurðsson Yztafelli gott
sýnishorn af frjálslyndi þeirra Tima-
manna. Þar segir svo:
»Þeir bærdur, sem standa utan
við samvinnufélög sveitanna, eru
alveg hliðstæðir veikfalltbrjótunum.
En svo undarlegir eru almanna-
dómar, að veikfallsbrjótarnir eru
allsstaðar fordæmdir, en bændurnir,
sem standa öndverðir gegn sam-
tökum stéttar sinnar, eru víða í
heiðri hafðir og þeim eru jafnvel
falin hin mestu tiúnaðaistörf af al
menningi, og heiðraðir með orðum
og krossum*.
Klausa þessi ætti ekki að þurfa
skýrlngar við.
Sex ný Sjóllstæðisfélfly.
Hermann Guðmundsson frá Itafn-
arfirði, sem dvaldi hér um páskana
og vann að stofnun málfundafélags-
ins »Sleipnis- ásamt Sjálfstæðisverka-
mönnum liér í bæ, er nylega komrnn
heim úr för sinni um N jrðu land.
Vann hann alls aö stofnun 6 félaga.
Auk félaganna hér og í Ólafsfirði,
sem óður hefir verið getið. eru þessi
4 málfundafélög:
»Draupnir< á Siglutirði,
»Hoginn< á Sauðárkrók,
»Víðir < á Blönduósi og
»Muninn< á Skagaströnd.
Hefir för Hermanns þvíborið mjög
ánægjulegan árangur.
Félagsprentsmiðjan h. t. í
Reykjavík átti 50 ára afmæli 1. þ. m,
Minntist hún afmælisins á ýmsan
hátt, m. a með útgáfu skrautlegs
myndaheftis, þar sem birtar eru
myndir af stjórn prentsmiðjunnar og
starfsfólki, húsakynnum hennar og
vinnubrögðum.
Sextugur varð 8 þ m. Stefán
Jakobsson frá Fáskrúðsfirði, nú til
heimilis á Hjalteyri,
Kristján Benjamínsson bóndi
á Ytri Tjörnum hefir verið skipaöur
hreppstjóri í Öngulstaðahreppi. Hef-
ir verið settur síðan í fyrrasumar.
BÆKUR OG RIT
Elinborg Lárusdóttir:
Förumenn II.
Efra-Ás-ættin.
íslenzka kvenrithöfunda er auðvelt
að telja á fingrum sér. Torfhildur
Hólm, Hulda, Guðrún Lárusdóttir,
Kristín Sigfúsdóttir, — þetta mega
heita einu þekktu nöfnin til skamms
tíma, En hin síðustu árin koma
fram í höfuðstaðnum tveir nýir
kvenhöfundar: f’órunn Magnúsdótt-
ir og Elinborg Lárusdóttir, og virð-
ist hin síöarnefnda ætla að verða
stórvirkust þeirra allra, Fyrsta bók
hennar kom út fyrir 5 árum, en nú
eru þær þegar orðnar 5 talsins og
tvær hinar síðasttöldu miklar að
vöxtum, þótt kæmu þær með fárra
mánaða millibili.
Pessi skáldsaga, sem hér um
ræðir, Förumenn, er tvennt í senn:
Saga íslenzkra förumanna og saga
sérstakrar ættar, — EfraAsættar-
innar. Eru konur þeirrar ættar
mjög stórbrotnar í skapgerð og
báttum, líkt og sögualdarkonur vorar,
Guðrún, Auöur eöa Bergþóra.
Sagan lýsir flestum tegundum ís-
lenzkra förumanna, og eru margir
þeirra uuöþekktir, svo sem Sölvi
Helgason, þar sem gömul munn.
mælasögn um hann er ofinn inn {
(um málverk hans af eilííðinni),
í gegnum þessar frásagnir kynn-
ist lesaudinn tslenzkum þjóðháttum
horfinnar aldar, brúðkaupssiðum o.
fl., hjátrú og hindurvitnum, forlaga-
trú o, s, frv. En er líður á síðara
bindiö er sem andi ■ sögunnar breyt
ist. Atburðirnir verða með meiri
ólíkindum og æfintýrablæ, svo að
maður jafnvel hættir að líta á hana
sem skáldsögu, en skoðar hana sem
þjóðsögu. Að sjálfsögðu má ýmis-
legt út á einstök atriði setja, l'. d.
er óliklegt, aö gömul vinnukona
Sveins gamlá á Yzta-Hóli skammi
hann blóðugum skömmum, manninn,
sem enginn bændanna þorði að
munnhöggvast við nema hreppstjór-
inn, þegar hann var ör af víni. Pá
eru samtölin ekki æt/ð raunveruleg
eða lifandi. Ótítt mun, aö lítið
stúlkubarn siegi; jFessi kona vill
hafa tal af þér«, Slíkt er ekki
barnamál.
»Förumönr.um* er enn ekki lokið,
Gg enginn heildardómur verður á
söguna lagður fyrri en hún er 011.
VísnakeppniiK
Frá dómnefnd vísnakeppninnar
hefir blaðinu borist eftirfarandi
ályktun:
Vegna lítillar þátttöku í vísna-
keppni þeirri, er blaðið efndi til,
viljum viö láta þá skoðun okkar í
ljós, að ekki geti komið til greina
að veita verðlaun fýrir nokkrar af
þeim vísum, sem borist hafa'
Dómnefnd skipuðu; Indriði Helga-
son raffr., Gísli R. Magnússon afgr,
m. og Friðgeir H. Berg fréttaritari.
hef*r herrahanski.
I a|Jaol Finnandi vinsarn-
lega beðinn að skila honum til lög-
reglunnar.
Sparið kaffið!
Notið
Ludvig-David
Kaffibæti.
—