Íslendingur - 17.05.1940, Blaðsíða 1

Ritstjóri og afgreiðslum.: Jakob O. Pétursson, Fjólugötu 1. Sími 375. Pósthólf 118.
XXVI árgangur.| Akureyrí,
Bretar senda herlið
17. maí 1940
0
til Islands
Margvíslegur hernaðarviðbún-
aður í Reykjavík og nágrenni.
Ríkisstjórnin mótmælir hlutlevsisbrotinu
Pau tiðindi geiðust föstudags-
morguninn 10. þ. m. í Reykjavík, að
7 brezk herskip sigldu inn á höfn-
ina og settu all'jölmennan her í
land. Dreifðist her þessi um flest-
at gölur bsejarins, búinn vopnum,
þar á meðal vélbyssum. Oerðist
þetta fyrir venjulegan fótaferðar-
tíma. Fystu aðgerðir Breta f
Reykjavfk voru þær, að taka síma-
stöðina og útva'psstöðina á vald
sitt og setja vörð við alla vegi er
að bænum lágu, Var ekkert síma-
san b .nd fáanlegt við Reykjavík
fram til kl. 4 síðdegis, er s öðinni
var aftur skilað í hendur íslend
inga Pá gekk brezki herinn að
því að handtaka Þjóðverja þá, sem
dvöldust í Reykjavík og voru þeir
alimargir, m. a. heilar skipshafnir,
er kyrsettar höfðu verið, eftir að
stríðið brauzt út. Pá tóku þeir
þýzka ræðismanninn og fjölskyldu
hans höndum og fluttu alla fang-
ana út í sk:p. B ezki herinn bjóst
um í ýmsum stóri ýsum í R;ykja-
vík: skólahúsum, ípróttahúsum og
gistihúsum, en allan daginn var
haldið uppi flutnmgum á vistum
og hernaðarvö um í land úr her-
skipunum, og voru fslerzkir togar-
ar og vébítar teknir til þessara
flutninga. Einnig voru bifreiðar
reykvískra bifreiðastöðva teknar í
þjónustu hersins í landi. Um
kvöldið sigldu skipin á biott með
nokkurn hluta herliðsins, en það
sem eftir var dreifði sér um bæinn
og nágrennið. Fó-u heiflokkar
upp á Akranes og Kjalarnes og
allt austur í Flóa.
Sama morguninn og hernám
Reykjavíkur fór fram, kom vopnað-
ur enskur togari til Seyðisíjarðar.
Ekki lagðist hann að bryggju, en
kallað var í land og spurt eftir
Pjóðverjum. Þegar ekki var um
neina Þjóðverja að ræða á Seyðis
firði sneri togarinn við og hélt að
brezku herskip', er lá utar í firð-
inum. Hurfu svo bæði sk;pin
biott.
Hinn nýi brezki sendiherra, Mr.
Howud Smith, er komið hafði
rneð einu herskipanna, gekk á fund
íslenzku líkisstjórnarinnar kl. 11
þenna dag og kunngerði henn', að
B etar hefðu ákveðið að taka ís-
land undir vernd sína meðan á ó
friðnum stæði til að koma í veg
fyrir, að Þjóðveijar færu að teygja
arma styrjaldaiinnar hingað, en á
því teldu þeir mikla hættu eftir
innrás þeirra í Danmöik og Noreg.
Kvað hann það hryggja sig að
þurfa að raska tó þessarar litlu og
fiiðsömu þjóðar, en óskaði að
taka það jafnframt fram, að Bretar
hefðu engin áform um að blanda
sér í stjórnarfar landsins. Þá kvað
hann Breta vilja taka upp við-
skiptasamninga við íslendinga, en
með þessari ferð kom einnig upp
til Reykjavíkur hinn btezki formað
ur b ezk-íslenzku viðsk'ptanefndat-
innar. Loks lagði ræðismaðurinn
áherz'u á það, að óðar og stríðinu
væri lokið, yiði biezka seíuliðið
kallað heim aftur frá íslandi.
Ríkisstjó.nin" lagði fram skrifleg
mólmæli gégn þessu hlutleysisbroti
og lýsti því yfir, að hún gæti eigi
fallist á tök Breta fyiir hernámi
landsins. U.n kvöldið flutti for-
sætisráðherra, Hermann Jónasson,
ávalp til þjóðarinnar um þessa at-
burði og um a'stöðu ríkisstjórnat-
innar til þeiria.
Meðan hernámið fór fram, áttaði
fólk sig ekki almennt á því, hvað
raunverulega var að gerast, né
hveijar atleiðingar þessar aðgeiðir
kynnu að geta haft. Fólk hóp ið-
ist.í kringum hermennina á götun
um, einkum unglingarnir, því þetta
var óvenjulegur viðburður í lífi
þeirra. En allt fór vel og skipu-
lega fram og hinum brezku her
mönnum var sýnd full kurteisi-
Þó er útlit fyrir, að geit hafi verið
ráð íyrir einhverjum mótþróa, því
eitt af fyrstu verkum Breta í bæn-
um var að setja upp Riuða-Kross
hjúkrunarstöð í veitingasölum Hótel
ísland. En til þessarar stöðvar
þurfti aldiei að leita, þvUenginn
hreyfði hönd eða fót gegn B etun-
um.
Eftir fyrsta daginn t'ór hið biezka
setulið að koma sér fyiir, setja
upp loftvarnabyssur o. s. frv. Þá
fór mönnum að verða Ijós alvara
þess, sem fram fór, og tók þá
rfki sstjórn og yfirvöld Reykjavíkur
að gera ýmsar ráðstafanir til ör-
yggis vegna hugsanlegra loítárása.
Valdir voru sterkustu kjallarar bæj-
arins og merktir sem loftvarna-
byrgi og tilkynningar birtar um,
hvernig fólk skyldi haga sér, ef
loftárásir bæri að höndum. Að
kvöldi hvftasunnudags var útvarps-
hlustendum gefið »sýnishorn« af
aðvörunarmerki um loftárás og
meiki um hjiliðna hættu. Og
tilkynningar um skotæfingar brezka
hersins hafa öldur Ijósvakans bor-
ið öllum landslýð með miðdegis-
verðinum suma daga.
Allt þetta hefir aukið á ótta
fólksins, en þó eru margir, sem
telja litlar líkur til, að hætta geti
verið vofandi yfir okkur vegna
þessara hernaðaraðgerða við Faxa-
ílóann.
En hvernig sem menn líta á það,
er oss nauðsynlegt, að þær trufli
sem minnst hið daglega líf þjóðar-
innar og hún taki þeim með sem
mestri ró og jafnaðargeði,
Styrjald-
arógn ir.
Tveir bátar komnir til
Akureyrar með flótta-
tö/k frá Noregi, —
Aðfaranótt hvítasunnu kom hing-
að til Akureyrar noiskur vélbátur,
Sandöy, nýr og glæsilegur, 49
srnál. að stæið. Er hann frá t-yj-
um í nánd við bæinn Molde í
Naregi og á honom 10 sjómenn,
er flúið hafa brott við komu þýzka
hersins, Á þriðjudagsnóttina kom
svo annar norskur bátur, Jökul frá
Aalesund, 130 smál., og voru e'nn-
ig á þeim báti 10 kailmenn, eii
auk þeiua 3 konur og 3 bö n, hið
elzta 7 ára en hin um 2ja ára aid-
ur. Meðrl kvennanna er kona
sk;ps jórans og vélstjórans. En
vélstjórinn og kona hans eiga tvö
börnin.
Tiðindrmaður blaðsins hefir átt
tal við einn skipverjanna af Sandöy,
er hann hitti heima hji J. J. Ind-
björ framkvæmdastjóra, en hann
er kunnugur sumum þeirra manna,
sem á bátnum eiu og hefir auk
no ska l.onsúlsins manna mest að
stoðað þá, síðan þeir' komu hing-
að. —
Hmum norska sjómanni sngðist
svo frá, að þegar séð varð, að
hverju fór, bjuggu þeir félagar bát
sinn svo sem kostur var á og
héidu síðan til hafs, án þess að
gefa vitneskju um brottför sfna.
Síminn var í hö idum Þjóðverja,
og urðu þeir því að fara með
mestu leynd. Vinir þeirra og
vandamenn vissu ekki einu sinni
hvað af þeim varð. Þeir fóru að
21. tölubl.
NÝJA BIÓBfflHi
ILaugardags- og surtnudags-
kvöld kl. 9:
Karlson stýri-
maðurogkær-
ustur hans.
Sænsk tal- og hljómmynd í
10 þáttum. Aðalhlutverkin leika
Andreas Hinrikson,
•Karin Svanström,
H/ördís Petterson,
Bullen Bergland og
fleiri vinsælir sænskir
leika ar. —
Það rætist í þessari bráð
-kemmtilegu sjómannamynd,sem
sagt er að : »sjómaðurinn eigi
kærustu í hveiri höfn«. Mynd
ín gerist á seglsk'pinu ’Muía
A'bertina* og víðsvegar um
heimsins höf og í hafnaibo-g
um ýmissa þjóða.
Sunnudaginrt kl. 5:
Tarzan
I.O.O.F, = 1225179 =
heiman 4. þ. m. og komu til S yð-
isfjarðar 7. þ. m. D öldu þar
skámma hríð og héldu síðan til
Akureyrar. Þegar maðurir.n er
spurður um stríðið, dregur skugga
yfir sv;p hins, og það er eins og
hann vilj' sem minnst um það tala.
En með því að spy ja og spyja,
fæst hann loks til frásagnar:
Skammt í norður frá eyjunum er
bærinn K'istiansund, en á þann
bæ héldu Þjóöverjar uppi stöðug-
um loftárásum og eyddu hann á 3
dögum. E'dsp engjunum rigndi
niður og bærinn, sem að miklu
leyti er byggður úr timbri, stóð
þegar í ljósum logr. Brunaliðið
reyndi að stöðva útbreiðslu elds-
ins, en þá var kúlnahríð látin
dynja á því úr flugvé’unum. íbú-
arnir — menn og konur, börn og
gamalmenni urðu að flýja út úr
brennandi húsur.u r, eu þá dundi
vélbyssuskothríðin á flóttafólkinu.
Bærinn stendur á 3 eyjum og urðu
því hinir 14- 15 þúsund íbúar að
flýja sjóleiðis á bátum, en hvar
sem þeir fóru sveimuðu flugvél-