Íslendingur - 30.08.1940, Page 1
V
XXVI. árgangur.
Ritstjóri og afgreiðslum.: Jakob O. Pétursson, Fjólugötu I. Sími 375. Pósthólf 118.
Akureyri, 30. ágúst 1940
35. tölubl.
Afbrotaæskan.
Sigurður Magnússon kennari,
sem statfað hefir í rannsóknarlög-
reglunni í Reykjavík, hefir nýlega
skrifað skýrslu til fræðslumála-
stjórnarinnar um afbrot batna og
ungtinga í Reykjavík. Hefir skýrsl-
an verið sérprentuð undir nafninu
»Afbrotaæskan í Reykjavík*. Skýrsla
þessi er hin fróðlegasta en jafn-
framt hin raunalegasta. Hún sýnir,
að afbrot barna eru'*orðin svo dag-
legir viðburðir r höfuðstaðnum, að
þar er um fullkomið þjóðfélags-
vandamál að ræða, er þarfnast
skjótrar úrlausnar.
í skýrslu' sinni ræðir höfundur urn
tvennskonar afbrot; lögreglubrot og
afbrot alvarlegs eðlis. Til lögreglu-
brota telur'hannlbrot gegn lögreglu-
samþ. bæjarins, svo sem um útivist
á kvöldin, hættulegaleiki á götum og
brot á umferðareglum. Venjulega
varða þessi. brof aðeins áminningu,
en þó et hægt að beita sektarákvæð-
um við foreldra barna, er láta þau
vera á götum úti seint að kvöldi
eða nóttu. Til alvarlegri afbrota
teljast þjófnaðir, svik, falsanir,
skemmdarverk o. s- frv. og fylgir
sundurliðuð skýrsla um slík ung-
lingaafbtot í Reykjavík átið 1939.
Afbrot frömdtt 238 piltar og 19
stúlkur, en alls votu afbrotin 701.
Árið 1938 töldust þau 354. Eftir
tegutidum skiptast aíbrotin 1939
þannig:
Pjófnaðir og hnupl 427
Skemmdir 109
Meiðsl og hrekkir 76
Óspektir og óknyttir 30
Svik og falsanir 27
Innbrotsþjófnaðir 13
Flakk, útivistir og strok 10
Misþyrming á dýrum 3
Lauslæti og kynferðismál 3
Ölvun 3
Afbrot alls 701
Eftir aldri barnanna skiptust af-
brotin þannig:
6 ára börn frömdu 12 afbrot
7 — — — 26 —
8 - — — 15 —
9 - — — 31 —
10 - — — 58 —
11 - — — 27 —
12 - — — 98 —
13 - — — 32 —
14 - — — 270 —
15 - — — 78 —
16 - — — 54 —
Aús 701 afbrot
Það er sannarlega íliugunarvert,
að ekki slætri bær en Reykjavík
er, skuli eiga nálega 260 afbrota-
börn á aldrinum 6 — 16 ára. Og
það er þá jafnframt meira en tími
til kominti, að farið sé að rann-
saka, hverjar séu orsakir þessa á-
stands, og hvað gera skuli til að
ráða bót á því. Það er augljóst
mál, að enda þótt ástæður til af-
brotanna séu mjög mismunandi og
sum þeirra stafi e. t. v. af ung-
gæðishætti fremjandans og hafi
verið stjórnað af öðrum, munu
ýmsir af þessum unglingum eiga
eftir að verða þjóðfélaginu til mik-
illar byrði, ef mál þeirra eru tekin
vettlingatökum,
Fyrir ári síðan ritaði einn af
kennurum barnaskólans í Reykia-
vík, Aðalsteinn Sigmundsson, grein
um þetta vandamál, er hann nefndi
Borgarbörn. Telur hann sterk rök
hníga að því, að börn í Reykjavtk
og öðrum fjölmennum stöðum hér
á landi sétt »villtari, minna tamin
og lakar siðuð en gerist í bæjum
annarra Norðurlanda*. Telur hann
það vekja athygli, hve miklu meira
beri á börnum á götum úti og
annarssfaðar á almannafæri í bæj-
um hérlendis en annarsstaðar á
Norðurlönditm, Hér sé það mjög
algeng sjón, að börn séu að leik-
um á götum úti, knattleik á fjöl-
förnum götum, »paradís« á gang-
sléitum eða hangi aftan í bílum
og öðrum faraitækjum. Þannig
alist þau beinlínis upp við að
brjóta lög og reglur, og lærist því
ekki að hlýða þeim. Áslæðan til
þessa sé fyrst og fremst leikvalla-
skortur, en að öðru leyti sé ástæð-
an sú, að mæður barnanna eða
foréldrar, sem oft séu uppalin í
sveit, hafi í uppvexii sínum notið
fulls frjálsræðis úti við og ekki
verið háð stöðugu eftirliti hinna
fullorðnu Foreldrat barnanna geti
sér því ekki grein fyrir þeirri hættu,
að ala þau upp á útigangi í borg-
arlííinu. Þetta telur höfundur sL.fa
af því, að svo ör hafi vöxlur ís-
lenzkra bæja orðið, að þeim hafi
ekki unnist tími til, — og eigi því
eftir — að skapa sér sína bo-gar-
menningu
Aðrir uppeldisfræðingar og kenn-
atar, sem um þetta efni hafa rilað,
hafa komist að samskonar niður-
stöðu um orsakirnar til afbrota
borgatb .rnanna. En unglingaaf-
brotin má oft rekja til atvinnuleys-
isins, sem oft tekur við, er bama-
skó!anuin sleppir
Það' hefir löngum vctið talið
bezla bjargráðið viðkonandi af-
b otabömunum, að koma þeim í
sveil, og iáta þau dveljast þar á
góðum heirnilum Oetur verið, að
slíkt sé oft bjargtáð, en ekki er
líklegh að slík börn hafi holl áhrif
á börnin, er þau umgangast í
sveitinni. Ef afbrotabörnin eiga
ekki að valda andlegri »sýkingu« í
sínu utnhverfi, verða þau að dvelj-
ast á barnlausum heimilum og í
strjálbýli. Og eftir því, sem nýj-
ustu tölur um fjölda slíkra barna
benda til, mun ekki Iíða á löngu,
áður en sveitirnar fá nóg af að
veita þeim móttöku. Það er því
áreiðanlega tími til kominn, þótt
raunalegt sé við að kannast, að koma
upp einhverri stofnun fyrir þessi
vandræðabörn, þar sem þau eru
daglega háð hollum uppeldisáhrif-
um og aga við leiki og stötf.
Vangæf börn og vanþroska þurfa
annarrar umsjár og tilheyra öðrum
stofnunum. En það er skylda þjóð-
félagsins að taka þetta vandamál
föstum tökum. Hér þarf meiri að-
gerða en að senda afbrotabörnin
»í sveit«.
Listsjfning.
Hirin fjölhæfi og gáfaði listamaður
Magtrús Á. Árnason opnar nú um
mánaðamótin listsj'mingu f Zíon.
Verða þar tíl sýnis 125 málverk
og teikningar eftir hann og frú hans
Barbara Moray Williams, sein einnig
er frábær listakona. Höfðu þau
hjón sýningu hér fyrir 2 árum
síðan, er vakti mikla athygli. Hér
veröur eingöngu um nýjar myndir
að ræða. Dvöldu þau hjón í Eng-
landi í fyrrasumar og máluðu þar
allmargar myndir. Framan aí yfir-
standandi ári voru þau í Vestmanna-
eyjum og máluðu þar nokkrar
myndir, en fóru í vor norður um
latjd til Siglufjarðar og máluðu á
leiöinni í Norðurárdal í Borgarfirði,
Húnavatnssýslu, Skagafirði og Fljót-
um. Auk landslágsmyndanna verða
sýndar andlitsmj-ndír og barnateikn-
ingar. Allir, sera listum unna, ættu
að skoða þessa sýningu,
Heimdallur
nefnist blað, sem félag ungra Sjálf-
stæðisrr.anna í Reykjavík er nýfarið
að gefa út. Blað, með sama nafni,
gaf félagið út um eitt skeið, fyrir
nokkrum árum, og er hér því
raunar um framhald þeirrar blaða-
útgáfu að ræða. Ritstjóri er Jóhann
Hafstein erindreki. í ávarpi, sem
fylgir blaðinu úr hlaði, er komist
svo að orði
»Öllutn er Ijóst, að þjóðlííi ís-
lendinga stafar hætta af því ástandi,
sem nú ríkir í landinu. Líf línllar
þjóðar er viðkvæmt fyrir snertirigu
framandi afla, sem eru lcomin i
nábýli við það. Blaðinu Heimdalli
cr nú ætlað’ að vera vettvangur
æskunnar til varnar í þessum efn
um Því er ætlað að glæða og efla
tilfinningu, trú og traust á framtíö
íslei zks þjóölífs«..,
Aðalgrein blaðsins nefnist »Gró-
andi þjóðlíf*, eftir ritstjórann, L.H.
ritar um afstöðu almennings til
NYJA BIOl
Fösludagskvöld kl. 9:
Katia - ástmey
keisarans
Stórfengleg frönsk kvikmynd
um ástir ALEXANDERS II.
Rússakeisara og hinnar fögru
furstadótlur KATHARINA
DOLOOROUKI.
Aðalhlutverkin leikur frægasta
leikkona Evrópu:
Danielle Darrieux
og John Loder.
Hinar sögulegu staðreyndir að
baki þessari ágætu niynd etu
þær, að Alexander II. var f
raun og veru leyniiega kvænl-
ur Katharine Dolgorouki og
fór sú athöfn fram skömmu
eítir dauða keisarad'Ottningar-
innar 3 júní 1880. En áður
höfðu þau eignast þrjú börtt.
4— Myndin er afar viðbutðatík
og listavel leikin.
Laugardagskvöld kl. 9;
Kapphlaup
um fréttir.
Sunnudagskvöld kl. 9:
Katia - ástmey
keisarans
Sunnudaginti kl. 5 l
Brosan di
meyjar.
Niðursett verð! Síðasta sinn !
erlends setnliðs, og enn eru þar
smágreinar undir fyrirsögninni Á
torginu og fjalla þær um ýms vanda-
mál, er komið hafa í ljós í höfuð-
staðnum í sambandi við setuliðið
og Reykjavíkuræskuna. Er blaðið
í heild góð hugvekja til þess æsku-
ly^ðs, sem enn ekki hefir öðlast
næg'legan siðferðisþroska til þess
að geta umgengist útlendinga, án
þess að vanzalaust megi teljast fyrir
íslenzku þjóðina.