Íslendingur - 06.09.1940, Blaðsíða 1

Ritstjóri og afgreiðslum.: Jakob O. Pétursson, Fjólugötu 1. Sími 375. Pósthólf 118.
XXVI. árgangur.
Akurcyri, 6. september 1Q40
35. tölubl.
Framsóknarmenn bykjast vera
andvígir innflutningshömlum, af því
að þær hindri »eðlilegan* vöxt
kaupfélaganna. En f hvert skipti,
sem Sjálfstæðisblöðin ympra á því,
að slakað sé á höftunum, rísa blöð
Framsóknarmanna upp og mót-
mæla. Stefna Sjálfstæðismanna í
verzlunarmálum er kölluð »kram-
vörustefna* og því haldið fram,
að eina ástæðan fyrir þvf, áö Sjálf-
stæðismenn aðhyllist meira frelsi í
verzlunarmálum en nú er ríkjandi,
stafi af löngun kaupmanna f meiri
kramvöruverzlun, því hún færi
þeim meiri hagnað en verzlun með
nauðsynjavörur.
En Framsóknarmönnum ætti að
vera það ljóst, að það er ekki síð-
ur hagsmunamál neytendanna, að
veizlunin sé sem frjílsust. Dæmin
sýna, að höftin halda uppi dýrtíð,
hvar sem þeim er beltt. Þegar
frflistinn var settur í Danmörku
með lögum árið 1937 voru fyrst
aðeins 6% af innflutningnum á
listanum, en neytendurnir og blöð-
in héldu áfram baráttunni fyrir
írekari tilslökun þar til um 40%
innflutningsins hafði verið settur á
frílista árið 1938. Pessi tilslökun
leiddi í ljós stórkostlega verðlækk-
un. Hrísmjöl lækkaði úr 80 aurum
hvert kg. í 50 aura, sveskjur úr
190 aurum í 90 aura og rúsínur
eins, kókosmjöl úr 120 í 50 aura
o. s. frv.
Pegar Sjálfslæðisflokkurinn lét
leiðast til þátttöku í ríkisstjórninni,
setti hann það sem skilyrði, að
ngkkrar helztu nauðsynjivörur yrðu
settar á frílista. 15 maí 1939 kom
svo tilkynning frá viðskiptamála-
ráðuneytinu um það, að teknar
hefðu verið á frílista kornvörur,
salt, kol og olíur, strigapokar og
umbúðastrigi, bækur og tímarit.
Um þetta sama leyti lækkaði ís-
lenzka krónan í verði um 22%,
og hafði það í för með sér mikla
verðhækkun á innfluftum vörum.
En mjög var það eftirtektarvert, að
þær vörur, s,°m komu samtímis á
frílista, hækkuðu ekki að neinu
ráði og sumar jafn vel alls ekki.
Sýnir þetta, að lýmkun haftanna
þýðir yfirleitt lækkað verð, og er
það tyrst og fremst hagsmunamál
neyter.danna.
Eins og kunnugt er, starfar hér
á landi svokö luð verðlagsnefnd.
Getur hún ákveðið hámaiksálagn-
ingu á vörum og útsöluverð þeirra,
og ætti hún því að geta haft eftir-
lit með því, að kaupmennirnir
græddu ekki of mikið á »kraminu«,
eins og Framsóknaiblöðin virðast
óttast. En þótt Sjálfstæðismenn
berjist fyrir frekari lýmkun haft-
anna, er fjarri því, að þeir vilji að
svo komnu sleppa öllum innflutn-
ingi lausum. Að sjálfsögðu yrði
ekki leyfður innflutningur á þeim
vörum, er framleiða má í landinu
svo að nægi til neyzlu innanlands,
því með því móli væri íslenzkum
iðnaði og ftamleiðslu stefnt í hættu.
Og sjálfsagt væri að banna með
öllu innflutning á alóþörfum og
skaðlegum varningi.
En Sjálfstæðismenn geta ekki
fallist á þá skoðun, sem uppi hefir
verið í Framsóknaiblöðunum, að
allar þær vörur, sem ekki hafa ver-
ið teknar á frílista, sé óþarfa kram.
Þeir munu aldrei fallast 4, að fatn-
aður, skóíatnaður, byggingarefni,
landbúnaðarvörur, vélar, búsáhöld,
pappír og ritföng sé helber óþarfi,
sem ekki ætti að flytja inn í land-
ið. Þeir telja þetta allt nauðsyn-
lega hluti, sem ekki verður hjá
komist að flytja inn, og þess
vegna vilja þeir bæla þeim vöru-
tegundun. á frílistann nú, þegar
gjaldeyrisástandið hefir svo mjög
breytzt til batnaðar, og þar sem
viðskipti Islendinga eru að heita
má bundiu við eina þjóð eða
tvær.
»Dagur« 29. f. m. gerir vetzlu’
ardeiluna að umræðuefni og spyr,
hvort loka eigi fyrir vöxt kaupfé-
laganna eða leyfa þeim að taka
eðlilegri þróur. Samvinnumenn
lýstu því yfir á Laugarvatni í sum-
ar, að innflutningshöftin . stæðu
»eðli!egum« vexti kaupfélaganna
fyrir þrifum, og vildu þeir því
stefna að afnámi haftanna eða
rýmkun. Bera blöð þeirra sig jafn-
framt illa yfir því, að féögin hafi
aldrei fehgið nógu mikið innflutt
af byggingavörum, vefnaðarvörum,
skófatnaði og búsáhöldum, —
þessari »kramvöru», sem Tíminn
vill ekki, að kaupmenn fái að flytja
inn án leyfis gjaldeyiis- og i'’n-
flutningsnefndar. En því þá ekki
að taka þessar vö ur á fn'lista, svo
að kaupfélögin geti haldið áfram
að taka »eðhlegri« þróun og engin
vörumiðlunamefnd þurfi að setjast
á laggirnar?
Eftir því sem bezt verður séð,
er »Dagur* aö tala utan að þessu
í greininni um verzlunardeiluna á
dögunum. Ef Tíminn gerir eins,
ættu tveir stærstu stjórnmálaflokk-
arnir að geta einhverju umþokað
til að létta höftunum af verzluninni.
Geri hann það hinsvegar ekki,
verður örðugt fyrir almetining að
átta sig á viðhorfi Framsóknar-
flokksins til þessa máls.
Sjóðþurrð hjá
„Dagsbrún“.
Nýlega hefir orðið uppvfst um
stórkostlega sjóðþurrð hjá verka-
mannafélaginu »Dagsbrún« í Reykja-
vík, er nemur fullum 21 þúsund
krónum. Hefir formaður félagsins,
Einar Biörnsson verið handfekinn,
og hefir hann játað að hafa tekið
til eigin afnota þetta fé. Einnig
hefir ráðsmaður félagsins, Marteinn
Gíslason verið handtekinn fyrir
yfirhylmingu,
Við síðustu stjórnarkosningar í
félaginu höiðu Sjálfstæðismenn og
Alþýðuflokksmenn kosningabanda-
lag og náðu stjórninni úr höndum
kornmúnisfa og Héðins Valdimars-
sonar. Við skiptingu tiúnaðarstarfa
varð að samkomulagi, að Alþýðu-
flokkurinn fengi formann og gjald-
kera, en Sjáifstæðismenn varafor-
mann. ritara og fjármálaritara, en
auk þess fékk Alþýðuflokkurinn
íáðsmann félagsins valinn-
Fyrstu vikurnar gekk allt með
eðlilegum hælti, en er kom fram á
sumarið, fór formaður að smeygja
sér undan því að halda sijórnar-
fundi, þráit fytir ítiekaðar áskoranir
meðstjórnenda hans, Sjálfstæðis-
rnannanna þriggja og gjaldkerans.
Tók þá loks að gruna, að ekk væri
allt með felldu við undanfærslur
formanns, og kiöfðust þeir þá
skýrslu um fjárreiður félagsins.
Var fundur boðaður en formaður
mætti ekki. Komu aðeins Sjálf-
stæðismennirnir og ráðsmaður fé-
lagsins. Var nú gengið á hanti
með að skýra fiá Ijárreiðum félags-
ins, en hann hvaif á brott og
hafði með sér lyklana að fjárhiizl-
unum,
Loks tókst þó að ná formarini á
fund og fá lyklana að hitz'um fé-
lagsins. í byrjun þess fundar ját-
aði formaður fjárdráttinn. Ákváðu
þá hinir stjórnendurnir að fá
löggiltan endurskoðanda til að gera
fullkomna endurskcðun á fjárreið
unum, en g fu formanni Og ráðs-
manni þriggja daga frest til að
greiða féð, er vantaði- Að þeini
tíma liðnum greiddi formaður 2300
krónur. Ákvað meiri hluti stjórn-
arinnar, þegar hér var komið, að
leggja fram kæru á hendur Einari
og Marteini fyrir fjárhvarfið, og
Aðalhlutveikið leikur hinn glæsi-
legi leikari og íþiótfamaður
Errol Flynn.
Aðe/ns í þetta eína sinn.
Laugardags- og sunnudags-
kvöld kl. 9:
lce-Follies
Tal- og hljómmynd í 10 þátí-
um. Aðalhlutvetkin leika:
foan Grawtord og
fames Stewart
Ennfremur hinir heimsfrægu
skautahlauparar
The International
Ice-Fol/ies.
Síórfenglegar og skrautlegar
skautadanssýningar. Skemmti-
leg mynd, sem allir þurfa að
sjá sem unna skautaíþróttinni,
Sunnudaginn kl. 5 S
Brosandi
meyjar
I.O.O.F, = 122699 =
Drukknun. Surmudaginn 25.
ágúst S, 1 féll maður fyrir borð af
v s, Gylía írá Rauðuvík og drukkn-
aði. Hét hann Gunnlaugur Batdvins-
son og átti heima í Rauðuvik. Hann
var vélstjóri á skipinu, Fegar slys-
ið varð, voru allir í bátunum nema
Gunnlaugur og matsveinninn. Tók
matsveinninn ekki eftir, er Gunn-
laugur féll útbyrðis, en sá hann
fyrst á floti skammt frá skipinu.
Gunnlaugur var syndur og reyndi
að ná til skipins, en barst í þess
slað frá því, unz hann sökk, Skipið
var statt undan Rauðunúpum, er
slysið varö.
-1|" ".. " .... Wl.ll i
voru þeir hið sima kvöld teknir
fastir af lögreglunni,
Srkadómari hefir mál þetta til
rannsóknar, og mun þvf enn ekki
vera lokið. En uppvíst er orðið,
að báðir hinir sakfelldu hafa notað
féð, Einar yfir 14 þúsund kiónur
og Marteinn yfir 6 þúsund.