Íslendingur - 06.09.1940, Side 2

2
ISLENDINGUR
Auglýsing. — í hinum mikla leiðangri Ferðafélags Akureyrar, dag-
ana 3.—7. Agúst-mánaðar síðastl., til Herðubreiðar, Öskju og Dyngju-fjalla,
varð Oddur Björnsson afleiðis og einu síns liðs fullan sólarhring fararinnar.
Varð hann þá fyrir því óhappi, að glata silfur-reknum og gulli sleignum
göngustaf, með stálteini hið innra, en að mestu úr hvalskíði hið ytra. Nafn
eigandans er grafið á gullplötu, ofantil á stafnum. — Góð skilalaun lofast
finnanda, hvort sem fyrr eða síðar finnast kynni, til dæmis af fjárleitarmönn-
um í haust. — Stafurinn getur hafa orðið eftir í einhverri klettaklauf.
Stríðið
ársgamalt.
Stríðið er nú búið að geisa
rúmt ár, Hinn 1. september 1939
réðst þýzki herinn inn í Pólland
og 3, sama mánaðar sögðu Bret-
land og Frakkland Pýzkalandi stríð
á hendur og síðan samveldislönd
B eta hvert af öðru*
Síðan hafa margir atburðir gerst
og miklir. Hver smáþjóðin eftir
aðra hefir orðið að horfa á, hvern-
ig styrjaldai þjóðirnar fótumtróðu
hlutleysi hennar og sjálfstæði. Og
í skjóli slyrjaldarinnar hefir víðáttu-
mesta og fjölmennasta ríki álfunnar
gleypt hvern lanc'skikann eftir ann
an frá nágrannaþjóðunum, — stund-
um land þeirra allt.
Þýzkaiand hefir lagt undir sig
háift Pólland og meginhluta Frakk-
lands, en auk þess Noreg, Dan-
mörku, Holland og Belgíu. Rússar
hafa lagt undir sig 3 Eystrasalts-
ríkin, hálft Pólland og sneiðar af
Rúmeníu og Finnlandi. ítalir, serr.
fóru í stríðið með Pjóðverjum í
júní s. 1. hafa lagt undir sig brezka
nýlendu við suðurenda Rauða hafs
(Brezka Somaiiland) og Bretar her-
numið ísland og Færeyjar.
Og í dag er stiíðíð í algleym-
ingi. Flugsveitir Pjóðverja koma á
fárra stunda Festí inn yfir Eng-
land, og sprengjurnar dynja á hús-
um, ökrum og engjum eins og
haglél. B etar svara með loftárás-
um á þýzkar borgir og bæi. Loft-
flotarnir líkjast fuglageri, en af
jörðu neðan er skotið á hópana af
lottvarnabyssum, og einn og einn
>fugl« hnígur vængbrotinn eða
helsærður til jarðar.
En slóðirnar eftir hinn járnaða
hæl hermennskunnar liggja víða
um hina »menntuðustu« álfu heims-
kringlunnar. í löndum, sem allt
kapp lögðu á að vera hlutlaus í
þessum ægilega diöfladansi, hefir
fegurstu bæjtim verið umhverft í
brunarústir. Að náttarþeli hefir
verið læðst inn f lönd, sem ósk-
uðu sér friðar, og íbúunum heilið
afarkostum, ef þeir ekki kysstu á
vönd kúgarans Og tilraunum
þeirra til að víkja frá sér hinum
Lögregla bæjanna
aukin.
Það hefir verið ákveðið af ís-
lenzku ríkisstjórninni, að lögreglan
í bæjum þeim, sein brezka setuliðið
er fjölmennast í, verði aukin, svo
að einn lögregluþjónn komi á hverja
50.0 íbúa, en bseir þessir eru:
Reykjavík, Ákureyri og Hafnar-
fjörður. í Reykjavík verður 16 lög
reglumönnum bætt við, en þar hafa
nú verið 60 undanfarið. Auk þess
verður skipaður lögregluþjónn á
Sauðárkróki, en þar hefir enginn
verið áður. Hvenær þessi aukning
kemur til framkvæmda er enn ó-
víst, en sennilega mjög bráðlega.
Rikið ber allan kostnað hinnar nýju
lögreglu, -
Pessi ákvörðun ríkisstjórnarinnar
mun mælast vel fyrir og þykja fylli-
lega tímabær.
óboðnu gestum hefir verið svarað
með eldi og eyðileggingu. En
víða hafa andlegir ættingjar Efialtes-
ar hins gríska staðið í þjónustu
hinna óvelkomnu gQsta og greitt
götu þeirra.
Fyiir ári síðan mun fáa hafa ór-
að fyrir, hversu nú er umhorfs í
Evrópu. Og hver treystir sér til
að segja fyrir, hvernig þar verður
umhorfs að ári liðnu? Verður
stríðinu lokið, — og ef því verður
lokið, — lýkur því þá með sigri
lýðiæðisaflanna og endurheimtu
sjálfstæði smáþjóðanna, sem nú
bíða úrslitanna í fjötrum?
Sú skálmöld, sem nú ríkir í
Evrópu, hefir ef til vill ekki enn
hálfnað sitt skeið. En hvenær
henni lýkur og hvernig henni líkur,
verður ekki reynt að svara hér.
Síldarmjöl ódýr-
ara en í fyrra.
Nýlega hefir ríkisstjórnin ákveðið
innanlandsveið á síldarmjöli. Verður
það 25 krónur pokinn á Siglufjarðar-
höfn. í fyrra var verðið 28 krónur
fyrir pokann. Er þetta 25 króna
verö miklu lægra en það. sem
Bretar greiða samkv. afurðasamn-
ingnurn við þá, en nú er svo komið,
að búið er að framleiða nokkru
meira mjöl en þeir kaupa. Um
sölu á því sem framyfir er, er allt
í óvissu. og a m, k, engar líkur til
að það seldist fyrir hærra verð, en
það sem ákveðið hefir verið í inn-
anlandssölu. Kemur bændum það
vissulega vel, að unnt hefir veriö
að stilla mjölverðinu svo mjög í hót,
því víða um land hefir heyskapur
gengið ílla vegna óþurrka. Eru hey
því með lélegasta móti og þess
vegna mikil þörf á fóðurbætisgjöf með
þeim. Munu síldarmélskaup bænda því
að líkindum veröa mikilí haust og vetur,
Frá síldveiðunum.
Um helgina síðustu var bræðslu-
síldaraflinn orðinn 2,335 milj. hl. en
var á sama tíma í fyrra 1,145 milj.
hl. Saltsildin var nú 80323 tunnur
en í fyrra 215410 tn, Hæstan
afla í flotanum hafði Tryggvú gamli
(26416 mál). Af línuveiðurum var
Ólafur Bjainason langhæstur. Hafði
22150 raál í bræðslu og 155 tn. í
salt, Hætti hann um sömu mundir
síldveiðum, og mun hásetahlutur
skipsins vera um 5000 krónur. Að
sjálfsögðu er svo hár hlutur á svo
skömmum tíma algert einsdæmi.
Loftvarnanefnd.
Samkvæmt heimild í bráðabirgða-
lögum um loftvarnaráðstafanir, er
ríkisstjórnin gaf út 2. ágúst s. 1,
hefir bæjarstjórn Akureyrar kosið
í loítvarnanefnd þá Gunnar Schram
símastjóra og Árna. Jóhannsson
gjaldkera. Lögreglustjóri er sjálf-
kjörinn formaður nefndarinnar,
samkv. sömu lögum.
Kvenfélag Akureyrarkirkju hef-
ir beðið blaðið að færa bæjarbú-
um beztu þakkir fyrir rausnarleg-
ar gjafir, góðar undirtektir og alla
aðstoð við hlutaveltu kirkjunnar.
Hugarórar
Álþýðum.
Alþýðumaðurinn síðasti gerir kola-
veröið hér að umtalsefni, en hefir
sjáanlega ekki hirt um að afla sér
upplýsinga um það má) áöur, svo
öll skrif hans uin kolaverðið verða
hugarórar einar, Telui Alþ.m. unnt
að fá nóg af kolum fyrir 9C krónur
smálestina, enda hafi þau veriö seld
það í nágrenni bæjarins. En kol
þau, er síðast komu hingað til kola
verzlana, með s, s. Norco, kosta
hingað komin nokkuð yfir 100 kr.
tonniö, og er þó ekki vitað, að
nokkurt skip hafi iengið lægri kola-
fragf til íslands. Geti Alþ.m. fengið
kol Jyrir 90 kr. smálestina, þá get
ur ekki verið um að ræða nema af-
gang af farmi, sem eigandinn vill
losna við og selur undir kostnaðar-
verði.
Þá talar Alþ.m. um, að Verðlags-
nefnd stingi 40 kr, hagnaði af kola-
tonni að Axel Kristjánssyni. Hefði
blaðinu verið sæmra að kynna sér
verðjöfnunarfyrirkomulagið, áður en
það hleypur með slíka vitleysu. Verð
jöínunin nær til allra kola hér á
staðnum, og hagnaðurinn af sölu
nýju kolanna hjá hverri kolaverzl-
uninni sem er, er látinn ganga til
aö lækka verðið á kolum þeim, sem
fyrir voru í bænum. Verðjöfnunin
gengur jafnt yfir allar 3 kolaverzl-
anir bæjarins, þannig að engin
ein þeirra hefir meiri hagnað af
sölu hverrar smálestar en önnur.
Petta hefði Alþ.m, getað fengið að
vita, með því að snúa sér til ein-
hverrar kolaverzlunar bæjarins eða
Verölagsnefndar eftir upplýsingum
áður en hann tók að bollaleggja
um gróða Axels Kristjánssonar af
sölu hinna nýkomnu kola.
Börnin komin
úr sumardvöl.
Um þessar mundir eru þau kaup
staðarbörn, sem dvalið hafa á
sumarheimilum í sveit, að koma
heim aftur. Komu börnin frá Hrafna-
gili og Laugalandi heim um helgina
síöustu. Hafði þeim faiið vel fram
þenna dvalartíma í sveitinni, og
hefði sá tfmi gjarna mátt vera lengri,
þar sem skölar munu nú hefjast
nokkrum vikum síðar en undan-
farin ár.
Smábarnaskóli. í síðasta blaði
auglýsti ungfrú Guðiún Porsteins
dóttir smábarnakennslu. Mun skóli
hennar taka til starfa um miðjan
þenna mánuö. Ungfrú Guðrún
hefir síundað nám við Kennaraskól-
ann og lauk mjög góðu prófi þaðan
s. 1. vor. Hefir hún því tileinkað
sér nýjustu starfshætti og tækni við
kennslu smábarna.
Landamærin
breytast
Pað er engin nýlunda, að landa-
mæri Evropuríkja færist úr stað hin
síðari ár. Hefir ekki sízt kveöið
rammt að slíku á yfirstandandi áii,
Einkum hefir eitt ríki, sem enn hef-
ir tekist að halda sig utan við styrj-
öldina, orðið hart úti (að Eystrasalts-
löndunum undans.kildum) en þetta
ríki er Rúmenía. Á þessu sumri
lögðu Rússar undir sig stór svæði
af landinu: Bessarabíu og Norðttr-
Bukovina, og þótt Rúmenum þætti
súrt í brotið, létu þeir kúgast af
hinu stóra herveldi. En er Rússar
höfðu innlimað þessi tvö fylki,
koma landakröfur á hendur Rúm-
enum frá Ungverjum og Búlgurum.
Leit þá all-ófriðlega út á Balkan
skaganum, svo að Þjóðverjar og
ítalir tóku að sér aö leysa deiluna.
Komu þeir von Ribbentrop og Ciano
greifi saman ásamt fulltrúum Rúmena
og Ungverja og kváðu upp þann
úrskurð, að Ungverjar skyldu fá
meira en helming Transsylvaniu.
Rúmanska stjórnin beygði sig fyrir
þessum dómi, en mikil óánægja og
ólga er ríkjandi meðal rúmenskra
bænda yfir þessum úrskurði. Ung-
verjar eru heldur ekki sem ánægð-
astir, því þeir vildu fá s/4 hluta
Transsylvaniu. Hafa Þjóðverjar tek-
ið að sér að ábyrgjast hin nýju
landamæri Kúmeníu.
í gær var rúmenska þingið af-
numið og Antonescu hershöfðingja
falið einræðisvald. Mun hann ætla
að bæla alla ólgu niður með valdi,
Karol konungur hefir sagt af sér
en sonur hans tekið við konung-
dómi.
ALLIR LOFA

O. J. & K.-KAFFI.
Fæst í næstu búð.