Íslendingur - 27.09.1940, Qupperneq 1

Ritstjóri og afgreiðslum.: Jakob O. Pétursson, Fjólugötu 1. Sími 375. Pósthólf 118.
XXVI. árgangur.
Akureyri, 27. september 1940
tölubl.
Fyrir skömmu síðan komu skólastjórar framhalds- og héraðsskóla
landsins auk nokkurra stær.stu barnaskólanna saman á fund í
Reykjavík til að ræða nýtt vandamál: umgengni skólaæskunnar
við setuliðið. En það mál mun öllum koma saman um, að
nauðsynlegt hafi verið að taka til rækilegrar íhugunar, því dvöl
erlends hers í landinu er nýtt, áður óþekkt fyrirbrigði, sem
mjög mikið veltur á, að skólaæskan hafi heilbrigða afstöðu til,
en á það hefir víða þótt skorta hingað til. Eftir rækilegar um-
ræður um þetta vandamál gáfu skólastjórarnir út ávarp til ís
lenzku þjóðarinnar, og fer það hér á eftir:
A varp til íslenzku
þjóðarinnar.
Undirritaðir skólastjórar, er að
tilhlutun kennslumálaráðherra hafa
komið saman í Reykjavík, til ráða-
gerða um þau vandamál, er sökum
hertökunnar steðja að skólum og
æskulýð landsins, beina eftirfarandi
orðum til þjóðarinnar og einkum
til foreldra og vandamanna skóla-
nemenda.
Nærfellt ö!d hefir íslenzka þjóð-
in barizt fyrir fullkomnu sjálfsfæði
sínu og menningu, efnalegri og
andlegri. Þótt stjórn og þing hafi
lýst yfir ævarandi hlutleysi voru,
hefir erlendur her sefzt að í land-
inu, Stjórn hinnar brezku þjóðar,
sem knýtt er frá fornu fari vináttu-
böndum við ísland, hefir hátíðlega
lýst yfir því, að frelsi íslands og
sjálfstæði skuli virt og herliðið
sent heim jafnskjótt og friður
verður saminn. Islendingar hafa
enga ástæðu til þess að efast um,
að þetta loforð verði efnt. En allt
um það ber oss að vera á verði
og gæta í hvívetna sæmdar þjóðar
vorrar. Þessi skylda hvílir ekki
sízt á forráðamönnum skólanna,
er búa eiga hina uppvaxandi kyn-
slóð-undir framfíðina.
Sambýli lítillar, hernumtnnar þjóð-
ar við fjölmennan erlendan her,
hlýtur jafnan að hafa margvíslega
hættu og örðugleika í för með sér,
Viljum vér því brýna fyrir nemend-
um og foreldrum eða vandarnönn-
um þeirra nokkur atriði, er vér
teljum mikils virði.
Vér lítum svo á, að íslendingum
beri að gæta sem mestrar varúðar
f allri framkomu við hið erlenda
setulið.
Vér teljum nauðsyn til að setja
reglufy nákvæmari en áður, um
starf skólanna og framkomu nem-
enda. Verða þær birtar í skólun-
um, er þeir taka til starfa.
Vér teljum nauðsynlegt, að
skólanemendur haldi skemmtanir
sínar og aðrar samkomur algerlega
út af fyrir sig.
Vér teljum æskilegí, að reistar
verði skorður við útivist barna og
unglinga í kaupstöðum. Höfum
vér gert tillögur um það til' ríkis-
stjórnarinnar.
íslendingum ber að sýna full-
komið hlutleysi í framkomu sinni,
vera kurteisir en þó einarðir, í
þeim viðskiptum við setuliðið, er
ekki verður komizt hjá, er mikils
virði, að æskulýð landsins sé bent
Enda þótt fátt gæti talist til meiri
öfugmæla en það, að segja að nú-
lifandi kynslóð hafi farið varhluta
aö stór-viðburðum, eru þó fæstir
þeirra þess eðlis, að ástæða sé til,
í framtfðinni, að öfundast við okkur
þeirra vegna, Eigi að siður hafa
þó slíkir atburðir gerst á okkar
dögum á ýmsum sviðum, og ekki
hvað síst því listræna. Því að svo
,ná kalla að okkar kj'nslóð sé sú
fyrsta, í þessu þjóðíélagi, sem skýt-
ur út frjóöngum á sviði listanna,
að orðsins list einni undantekinni.
Far hafa, einkum á síðari árum,
gerst þeir hlutir sem þjóðin má vel
við una, þar sem fram hefur komið
listafólk, sem getið hefur sér góö-
an orðstír, og það jafnvel á heims
mælikvarða,
Að vísu má með nokkrum rökum
segja í þessu sambandi, að hér hafi
oltið á ýmsu, og kannske ileiri ver-
ið kallaðir en útvaldir, er slíkt eðli-
legt, og ekki sfst sé þess gætt, að
sú gagnrýni (critic) sem íslenskt
listafólk hefur átt við að búa til
þessa, og á enda enn, mun vart
eiga sinn líka i víðri veröld, þar
sem vegna hlutdrægni og kotborg-
araháttar heíur þráfaldlega verið
hrópað hæst fyrir því sem síst skyldi,
en hitt, sem meira var um vert
jaín gjarnan ofsótt með ónöksluddum
sleggjudómum eða fyrirlitið meö
þögn og tómlæti. Er það jafnvel
furðulegt, að slíkri endemis gagn-
rýni skuli ekki hafa tekist hvor-
á, að virðing þjóðarinnar, sæmd
skólanna og sómi hvers nemanda
er í hætfu, ef út af er brugðið.
Er því meirí ástæða til að minna
á þefta af því, að riokkrar misfelluV
hafa orðið á um þessi efni. Verð-
ur tekið hart á því, ef skólanem-
endur gerast sekir um ókurteisi
eða skort á háttprýði,
Frelsið er dýrmætasta hnoss
hverrar þjóðar. Því aðeins getur
þjóð vor vænzt að öðlast það aft-
ur, að hver og einn geri sig þess
maklegan með framkomu sinni, og
missi aldrei sjónar á baráttu þjóð-
arinnar á undanförnum áratugum,
né heldur á því markmiði, er allri
þjóðinni ber að keppa að.
Undirritaðir forráðamenn skól-
anna h“ita á liðsinni allra góðra
íslendinga að stuðla að því, að
halda heilbrigðuní þjóðarmetnaði
vorum vakandi og styðja viðleitni
vora að glæða með æskulýð lands-
ins drengilegt viðhorf við lífinu og
viðfangsefnum þess og trú á fram-
tíð þjóðarinnar og þegnfrelsi.
tveggja, aö hundrota viðleitni lista-
fólksins ogsmekk almennings. Að svo
er ekki, má vafalaust þakka þeim fáu
gagnrýnendum, sem tekið hafa á
málunum með skilningi og samúð
í stað fjandskapar eða smjaðurs, og
svo þeirri sígildu staðreynd, að
>borgir falla ekki fyrir stóryrðum'.
En augljós sönnun þess, að slíkt
hefur ekki tekist, eru m. a. tveir
ný-afstaðnir hljómleikar, sem þeir
Árni Kristjánsson pfanóleikari og
tíjörn Ólafsson riðluleikari héldu
hér á Akureyri, við ágætan orðstír
og allsæmilega aðsókn. Skeðu þar,
með þriggja daga millibili, stór-við-
burðir í músik lífi þessa bæjar, sem
ánægjulegt var upp að lifa. Fví
að hér eru þjóðinni tvímælalaust
tveir upprennandi snillingar í hefm-
inn bornir.
Að dæma sérstaklega um með-
ferð þeirra á hinum ýmsu viðfatigs-
efnum er mér að ýmsu leyti ofvaxið,
einkum méð tilliti til þess, að eg er
sumum þeirra lítt kunnugur, því að
til þess að gagnrýna listrænan flutr-
ing, að svo miklu leyti sem það
er hægt, verður maður blátt áfram
að kunna það, sem flutt er. í þessu
sambandi skiptir það því litlu hvað
eg kynni að segja, heldur hitt, hvað
hver cinstakur hlustandi bar þar
írá borði, því listin talar, og d að
tala, 1'yrsl og fremst, að eg ekki
ákveði, eingöngu til hjartnanna, Og
það gerði hún á umræddum hljóm-
leikum, a, m. k. allstaðar þar sem
nyja mo
Föstudags- og sunnudags-
kvöld kl. 9:
Fallinn engill
Tal og hljömmynd i 10 þátt-
um. Aðalhlutverkin leika:
fames Stewart og
Margaret Sullavan,
leikkonan fræga úr
myndinni >VINIkNIRc.
Hrífandi og skemmtileg mynd.
Aukamjmd;
Sunniidagsliljómleikariiir
með söngstjörnunum
fudy Qarland og
Deanna Durbin.
Laugardagskvöld kl. 9:
Dr. Rftne
Tal- og söngvamynd í 10 þátt-
um. Aðalhlutverkin leika;
Hinn frægi söngvari
Bing Grossby og
Beatrice Liliie. —
Fetta er ósvikin gamanmynd
svo skemmtileg, að hláturinn
er einvaldur í kvikmyndahúsinu
meðan hún en sýnd. Atburð-
irnir eru svo skoplegir, að fólk
ræður sér ekki. Byrjar mynd-
in á því, að fjórir skólabræður
hittast í dj'ragarði og verða
þar svo »hátt uppi* að jafnvel
dýrin blanda sér í grínið. —
Mikill og fjörugur söngur er í
myndinni eins og búast má við,
þar sem Bing Grossby hæst
launaði »radio-söngvari* heims-
ins leikur aðalblutverkið.
Sunnudaginn kl. 5 I
#
Miss Anieríka
(Shirley Themple)
I.OO.F, = 1229279 =
viðfangsefnin sjálf lögðu ti) nokkurn
skerf, Á slíkum hljómleikum sem
þessum er það réttmætasti dómur-
inn, sem hlustendur kveða upp þegar
1 stað, og eg hefi sjaldan fundið á-
kveðnar gert. Fað var hvorki blístr-
að né stappað, heldur klappað
Ávaip þetla undirrita
29 skólastjórar. —
Tveir snillingar.