Íslendingur - 27.09.1940, Blaðsíða 3

ISLENDINGUR
3
ÁVARP
frá útgáfufélaginn
,,LANDNÁMU“.
Góðir íslendingar!
Hér á landi eru starfandi mörg
útgáfufélög, og þætti ýmsum ef til
vill sem verið sé að bera í bakka-
fullan lækinn, að eitt sé stofnað
til viðbótar. En sú skoðun hefir
ekki við írök að styðjast. Mörg
verkefni bíða lausnar, og þau
verkefni eru þess eðlis, að ekkert
hinna eldri félaga getur tekið þau
að sér. Eftir sum höfuðskáld þjóð-
arinnar, t. d. Hallgrím Pétursson
og Sigurð Breiðfjörð, hefir aðeins
verið gefið út brot af því, sem
þeir hafa ritað.
Aldrei hefir borið meiri nauð-
syn til þess en nú, að þjóðin neyti
þeirrar lífsorku, sem felst í ís-
lenzkum bókmenntum.
Vér biðjumst því engrar afsök-
unar á því, þótt vér stofnum enn
eitt útgáfufélag. Það er ekki
stofnað til höfuðs eða samkeppni
við hin eldri félög, heldur er því
ætlað sérstakt verkefni. Það ætlar
eingöngu að annast útgáfu á
ritum nokkurra höfuðskálda þjóð-
arinnar og hafa þá útgáfu með
öðru sniði en áður hefir tíðkazt.
Vill félagið geta leyst stærri verk-
efni af hendi á styttri tíma en
önnur útgáfufélög, gert skrautleg-
ar heildarútgáfur að smekk vand-
fýsinna bókamanna, án þess að
horft sé um of í kostnað. Hefir fé-
lagið ákveðið að snúa sér fyrst að
því verkefni, sem þjóðinni er
mikil vansæmd að hafa vanrækt
og eigum vér þar við:
íslenzka heildarútgáfu af ritum
Gunnars Gunnarssonar.
Löngu fyrir heimkomu Gunnars
voru uppi margar raddir, sem
töldu þjóðinni ekki vansalaust, að
rit hans hafi ekki verið gefin út
á íslenzku. Nú eru þessar raddir
orðnar enn fleiri og enn háværari.
Það var framar öllu nauðsynin á
þessari útgáfu, sem hratt þessu fé-
lagi af stokkunum, þó að fleiri
verkefni bíði þess.
Gunnar Gunnarsson er nafn-
kunnastur erlendis allra íslenzkra
rithöfunda. Sum rit hans eru tek-
in í úrvalsrit heimsbókmenntanna.
Danir telja hann einn bezta rit-
höfund á danska tungu, og þeir
hafa hlotið bróðurpartinn af frægð
hans. Úr dönsku hafa rit hans ver-
ið þýdd, og til Danmerkur hefir
verið leitað um útgáfurétt á þeim.
Margir ókunnugir hafa talið hann
danskan rithöfund. Mörgum ís-
lendingi hefir sviðið þetta sárt.
Eigi vitum vér, hvernig Gunnari
Gunnarssyni hefir fallið þetta, en
vér þykjumst skynja, að heims-
frægðar hafi hann leitað til þess
að hefja veg og virðingu íslands.
Víst er um það, að Gunnar Gunn-
arsson er umfram allt íslenzkur
rithöfundur. Sögur hans fjalla um
íslenzka menn og íslenzk lífskjör.
Þær eru íslenzkar bókmenntir.
Gunnar Gunnarsson er íslenzkur í
lund, steyptur í mót íslenzks
bónda. Það er því naumast tilvilj-
un, eða duttlungar draumóra-
skálds, er hann flyzt heim og
stofnar bú, heldur eðlisnauðsyn
íslendings, sem kominn er af
bændum í ættir fram, og borið
hefir tregandi heimþrá til móður-
stranda.
íslandi ber heiður af kjarnanum
í verkum Gunnars Gunnarssonar
og því þreki, sem skáldið hefir
búið yfir. Það er því skylda þjóð-
arinnar, ef hún þekkir sóma sinn,
að helga sér að fullu verk Gunn-
ars Gunnarssonar, og verður það
ekki betur gert með öðru en að
eiga á sinni eigin tungu vönduð-
ustu heildarútgáfuna, sem til er af
þeim. Það hefir líka verið draum-
ur skáldsins um langt skeið, að
aðalútgáfan af verkum hans væri
íslenzk og ritaði hann sjálfur eft-
irmála við hvert bindi, og verði sú
útgáfa lögð til grundvallar þýð-
ingum á erlendar tungur. í þessu
felst jafnframt krafa frá honum
sjálfum um það, að vera talinn ís-
lenzkur rithöfundur, eins og rétt
er og skylt. Einungis með slíkri
útgáfu getur þjóðin réttilega
fagnað heimkomu skáldsins.
Með því að gerast félagar í
Landnámu stuðla menn ekki ein-
ungis að menningarstarfi, sem
þjóðinni ber skylda að inna af
hendi, og fagna heimkomu skálds,
sem borið hefir hróður íslands út
um heiminn, heldur eignast menn
einnig listræn skáldrit, meðal
hinna beztu í íslenzkum bók-
menntum.
Bækur Gunnars Gunnarssonar
eru orðnar um 4 tugir. Sumar
hinna fyrri hafa verið þýddar á
íslenzku, en flest hin listaverk
hans, er hann samdi sem full-
þroska maður, hafa ekki komið út
hér, t. d. Kirkjan á fjallinu, sjálfs-
æfisaga Gunnars í skáldsöguformi.
Mun hún að flestra dómi talin
fullkomnasta verk Gunnars. Þá
má nefna skáldsagnaflokk úr þjóð-
arsögu íslands (Jón Arason, Jörð,
Hvíta-Krist o. fl.). Aðeins tvær
sögur í þessum flokki (Fóstbræð-
ur og Svartfugl) eru til á íslenzku.
íslenzkum lesendum, sem eigi
njóta skáldskapar Gunnars á
dönsku, er því ókunnugt um flest
hið bezta, sem hann hefir skrifað.
Kirkjan á fjallinu er eitt feg-
ursta listaverk eftir íslenzkan
höfund.
Upphafið að Kirkjunni á fjall-
inu verður fyrsta bók heildarút-
gáfunnar. Halldór Kiljan Laxness,
rithöfundur, þýðir bókina, að ósk
höfundarins sjálfs. Verkið allt
verður þrjú bindi. Kemur fyrsta
bindið semma á næsta ári. Síðar
á næsta ári er ætlast til að komi
út ný skáldsaga eftir Gunnar
Gunnarsson.
Glæsilegasta útgáfa á íslandi,
einungis fyrir félaga í Landnámu
og alls ekki seld öðrum.
Bækurnar verða allar í Skírnis-
broti, bundnar í vandað skinn-
band, tölusettar og áritað af höf-
undi, er skrifar eftirmála við
hvert bindi.
Landnáma verður að heita á
alla, sem vilja styðja þetta menn-
ingarstarf. En 10 kr. ársgjald eins
og önnur bókmenntafélög hafa,
hrekkur skammt til slíkra fram-
kvæmda, sem hér er í ráðizt. Mán-
aðargjald hefir því verið ákveðið
kr. 3.50. Væri æskilegast, að það
væri greitt í einu lagi fyrir heilt
eða hálft ár í senn. Vér þurfum
2000 félaga, til þess að félagið geti
starfað af nægilegum þrótti, þ. e.
látið 2—3 stór bindi koma út ár-
lega. Fæst sá fjöldi vafalaust þeg-
ar í stað.
Umsjón með útgáfunni hefir út-
gáfuráð. Erum það vér, sem ritum
hér nöfn vor undir. Úr vorum
hópi höfum vér kosið:
Prófessor Sigurð Nordal, forseta
útgáfuráðs, og 7 manna fram-
kvæmdastjórn, þá:
Andrés G. Þormar, aðalgjald-
kera, (formann),
Ragnar Jónsson, fulltrúa, (vara-
formann),
Kristján Guðlaugsson, ritstjóra,
(ritara),
E. Ragnar Jónsson, forstjóra,
(gjaldkera),
Ármann Halldórsson, magister,
Kristinn E. Andrésson, magist-
er, og
Ragnar Ólafsson, lögfræðing,
og endurskoðendur þá:
Hauk Þorleifsson aðalbókara, og
Jón Grímsson, fulltrúa.
Reikningar félagsins verða birt-
ir árlega.
Jafnskjótt og vér sjáum þessari
útgáfu á verkum Gunnars Gunn-
arssonar-að fullu borgið, höfum
vér hugsað oss að gefa út rit fleiri
beztu skálda vorra, en vér teljum
ekki tímabært að ákveða neitt um
það áður en vér höfum snúið oss
til yðar í nýju bréfi.
Viljum vér nú, góðir íslending-
ar, bjóða yður að gerast félags-
menn í Landnámu, bjóða yður að
Fyrirliggjandl:
KERTI
STÓR og SMÁ.
verða einu eigendur að hinni ís-
lenzku heildarútgáfu á verkum
Gunnars Gunnarssonar. Vér
treystum því, að þér þurfið ekki
langan umhugsunarfrest áður en
þér takið þessu tilboði.
Áskriftarlistar liggja frammi í
öllum bókaverzlunum í Reykja-
vík.
Síðar verður auglýst hvar menn
geta gerzt félagar utan Reykja-
víkur.
Með virðingu,
Sigurður Nordal, prófessor,
Ragnar Jónsson, fulltrúi,
Kristján Guðlaugsson, ritstjóri,
E. Ragnar Jónsson, forstjóri,
Halldór Kiljan Laxness, rithöf.,
Kristinn Andrésson, magister,
Guðm. Thoroddsen, prófessor,
Ármann Halldórsson, magister,
Jón Grímsson, fulltrúi,
Guðni Jónsson, magister,
Haukur Þorleifsson, aðalbókari,
Páll ísólfsson, oganleikari,
Ól. H. Sveinsson, forstjóri,
Árni Friðriksson, fiskifræðingur,
Andrés G. Þormar, aðalgjaldkeri,
Mgnús Gíslason, skrifstofustjóri,
Ásgeir Ásgeirsson, bankastjóri,
Jens Figved, kaupfélagsstjóri,
Jakob Frímannsson, framkv.stjóri,
Ingólfur Gíslason, læknir,
Sigrún Blöndal, frú,
Símon Ágústsson, dr.,
Sigurður Thorlacius, skólastjóri,
Arni Jónsson frá Múla, alþm.,
Ragnar Ólafsson, lögfræðingur,
Tómas Guðmundsson, rithöfundur,
Gunnl. Einarsson, læknir,
Helgi Hjörvar, skrifstofustjóri.
Umsóknartrestur um lögreglu
þjónsstöðurnar hér í bæ var útrunn-
inn í fyrrakvöld, Höfðu þá 33 um-
sóknir borizt.
Heildverzlnn
Valg. Stefánssonar
Akureyri, Sími 332.
UPPBOÐ
fer fr.am þriðjudaginn 1 október n,k. við húsið nr. 105
í Hafnarstræti (hús Jóns rakaraj á 'ýmiskonar lausafé,
svo sem: skápuin, búsáhöldum, bát, veiðarfærum o. fl.
Uppboðið hefst kl. 1 e. h. — Staðgreiðsla.
Akureyri 26. sept, 1940. F. h. Jóns Einarssonar
Sveinn Bjarnason,