Íslendingur - 04.10.1940, Blaðsíða 1

Ritstjóri og afgreiðslum.: Jakob O. Pétursson, Fjólugötu 1. Sími 375. Pósthólf 118.
XXVI. árgangur.l Akureyri, 4. október 1940 I 41. tölubl.
0ryggi farmanna
og hernámið.
Fyrir skömmu síðan komu 6 ís-
lenzk fiskiskip frá Englandi upp til
Reykjavíkur loftskeytatækjalaus. —
Höfðu tækin verið rifin úr skipun-
um í brezkri höfn samkvæmt skip-
un brezku flotamálastjórnarinnar,
og er skipstjórarnir mótmæltu, var
þeim hótað, að tækin yrðu tekin
niður með hervaldi. Sáu þeir þá
ekki aðra leið færa en beygja sig
fyrir ofríkinu. Samkvæmt íslenzk-
um lögum er bannað að sigla milli
landa án loftskeytatækja, en skip-
stjórarnir tóku þó þann kostinn að
sigla skipunum heim tækjalausum.
Bæði loftskeytatækin og miðunar-
stöðvar skipanna voru rifin úr
þeim.
Ríkisstjórnir. hefir síðan unnið
að því að fá viöunandi lausn á
þessu máli, og einnig hefir Pétur
Benediktsson, fullttúi íslands í
London, gert allt sem hann hefir
getað til að fá þenna verknað leið-
réttan. Hefir loks tekist að fá því
til vegar komið, að skipin fái að
halda loftskeytatækjunum, en með
þeim ströngu skilyrðum, að þau
verði innsigluð af brezku flotamála-
stjórninni. Má ekki brjóta innsigl-
ið nema í lífsnauðsyn og verður
skipshöfn að koma fyrir sjórétt,
ef svo ber undir, að innsiglið er
brotið,
Pó iausn þessa megi telja veru-
lega bót, þar sem fiskiskipin geta
þó, með þvf að fá að hafa tækin
innanborðs, scnt frá sér neyðar-
skeyti, ef þess gerist þörf, valda
þessi afskipti brezku flotamála-
stjórnarinnar miklum örðugleikum
fyrir íslenzka farnienn. Pað er
engu líkara, en að því sé stefnt
hröðum skréfum að gera hættur
íslenzkra sjófarenda sem mestar.
Fyrst eru þeir sviftir veðurfregnum,
því næst er slökkt á fjölda mörg-
um vitum við strendur landsins.
Pessu næst eru gefnar út strangar
reglur um ferðir báta og skipa á
mörgum fjörðum þessa lands, sem
gera fjölda fátækra sjómanna og
smáútvégsmanna illmögulegt að
stunda atvinnu sína. Og loks er
reynt að svifta farmennina einum
af nauðsynlegustu öryggistækjun
um: loftskeyta og miðunarstöðvun-
um.
Þegar brezka setuliðið var sett
hér á land 10- maí s. I. var íslenzku
þjóðinni flutt sú orðsending frá
hernaðaryfirvöldunum brezku, að
allt yrði gert til þess, að íslending-
ar hefðu sem minnst óþægindi af
dvöl hersins hér á landi og orezka
stjórnin óskaði ekki að hafa nein
afskipti af innanlandsmálum eða
stjórnarfari hins fullvalda, íslenzka
rfkis. Orð hinnar brezku þjóðar,
sem valið hafði sér hið góða hlut-
skipti, að berjast fyrir rétti smá-
þjóðanna gegn yfirgangi einræðis-
ríkjanna, voru yfirleitl tekin trúan-
leg, enda höfðu samskipti brezku
stórþjóðarinnar og smáþjóðarinnar
í gær átti blaðið tal við formann
Leikfélags Akureyrar Ounnar Magn-
ússon og spurði hann frétta af
fyrirhugaðri vetrarstarfsemi félags-
ins.
— Þegar starfsemin var rædd
síðastliðið vor, segir formaður, var
margt í óvissu um framtíðina. En
þá var ákveðið að hefja starfsem-
ina á sýningu »Tengdapabba« eftir
Gustaf Oeijerstam.
— Hefir það leikrit verið leikið
hér áður?
— Já, það mun hafa verið sýnt
hér fyrir 15—16 árum, og þótti
þá vel takast. Leikstjóri var þá
Haraldur Björnsson, en aðalhlut-
verkið, sjálfan Tengdapabbann, lék
Oísli R. Magnússon.
— Hverjir fara nú með leikstjórn
og aðalhlutverk?
— Leikstjóri er Jón Norðfjörð,
en tengdapabba leikur Pórir Ouð-
jónsson. Leikstjórinn leikur einnig
eitt hlutverkið.
— Hvenær ætlið þið að hefja
sýningar?
— Leikurinn er nú að verða full-
æfður, enda er búið að æfa af
kappi í rúman mánuð. Frumsýn-
ingu höfum við ákveðið næstkom-
andi fimmtudag.
— Hafið þið hugsað ykkur fleiri
verkefni í vetur?
— Svo er til ætlast, að koma
a. m. k. upp annari sýningu, en
ekki er enn ákveðið, hvaða leikrit
við tökum. Oetum við tæplega
íslenzku jafnan verið hin beztu.
En það mun ekki ofsagt, að ís-
lenzku þjóðinni hafi að verulegu
leyti brugðist vonir. Hinar mörgu
ráðstafanir Breta, sem draga úr ör-
yggi íslenzkra sjómanna og far-
manna, brottflutningur tveggja ís-
lenzkra manna, tafirnar á Arneríku-
póstinum, — allt þetta lítur hún á
sem slæma rneðferð á gefnum lof-
orðum frá 16. maí í vor.
íslenzkir farmenn hafa verið svo
gæfusamir, að geta á undanförnum
mánuðum bjargað allt að þúsund
mannslífurn frá þvi að hverfa nið-
ur í djúp Atlanzhafsins. Megin-
þorri þessara manna hafa verið
brezkir. fslendingum finnst þess-
um björgunarmönnum illa launað,
ef hver ný björgun kostar svifting
einhvers öryggis, er þeir hafa áður
notið við siglingar sínar.
ákveðið annað leikrit vetratins fyrri
en séð er, hvernig fjárhagsafkoman
verður eftir sýningar hins fyrsta.
Allur kostnaður við leikhússtarf-
semi er nú miklu hærti en undan-
farin ár vegna dýrtíðarinnar, en
ríkisstyrkurinn til féiagsins minni.
— Hækkar þá ekki sætaverð á
sýningum félagsins?
- Ég lít svo á, að við kom-
umst ekki hjá því af framangreind-
um ástæðum að hækka verðið
lítillega, en þó hefir engin ákvöið-
un verið tekin um það enn.
Qustaf Qeijerstam, höfundur
Tengdapabba var éitt af höfuð-
skáldum Svía á síðustu árum 19.
aldar, og einn fjöllestnasti rithöf-
undur þeirra um aldamótin. —
Tengdapabbi er græskulaus gleði-
leikur og hefir hlotið mestar vin-
sældir af öllum leikritum þessa
höfyndar. Árið 1916 var hann
fyrst sýndur í Reykjavík og hlaut
þar lofsamlega blaðadóma. Siðan
hefir hann oft verið leikinn þar og
víðar á landinu. Mun vart þurfa
að efa góða aðsókn bæjarbúa að
sýningum Leikfél Akureyrar á þess-
urn smellna leik,
Bförgun: Nýlega haia togar-
arnir Pórólfur og Belgaum bjargað
samtals um 80 manns af sökkvandi
skipum í nánd viö Bretlandseyjar,
Vetrarstarf Leikfél. Akureyrar.
Fyrsti leikurinn verður Tengdapabbi.
Viótal við formann leikfélagsins.
nýja móBH
Föstudags- og sunnudags-
kvöld kl. 9:
Tundra
Saga of the Alaskan Wilderness
Tal- og hljómmynd í 10 þátt-
um. Aðalhlutverkin ieika:
Del Cambre, Earl
Dwire, Jack Santos
Tundra — hin hvíta eyðimörk
með endalausum snjóbreiðum,
grenjandi stórhríðum — bruna-
frosti - með kyrrum frost-
kvöldum og leiftrandi norður-
ljósum, en birnir rölta um vetr-
arauðnina — þetta er umhverf-
ið, fagurt og hrikalegt, sem
þessi stórmerkilega æfintýra-
kvikmynd gerist í. — Tundra
er tekin nyizt í Alaska og
lýsir landslagi þar og dýra’.ífi
heimskautalandanna betur en
áður hefir sézt á kvikmynd.
Parna búa Eskimóar og berj-
ast hinni ströngu baráttu fyrir
lífinu gegn óbiíðum náltúru-
öflum, Patna eru líka hvítir
menn, og er ungur læknir að-
alpersóna myndarinnar.
Laugardagskvöld kl. 9:
Flóttinn frá
Spáni.
Tal- og hljómmynd í 10 þátt-
um. Aðalhlutverkin leika:
Lorette Young og
Don Ameche.
í myndinni spilar hin heims-
fræga munnhörpuhljómsveit
'Borrah Minevitch^
Afarspennandi og vifiburðarík
amerísk kvikmynd er gerist á
Spíni um það leyti er borgara-
styrjöldin brauzt þar út.
Sunnudaginn kl. 5 •
Dr. Rytme

I.O.O.F, == 1221049 =
KIRKJAN: Messað á Akureyri
næstk, sunnudag kl. 2 e, h.