Íslendingur - 15.11.1940, Qupperneq 1

Ritstjóri og afgreiðslum.: Jakob O. Pétursson, Fjólugötu 1. Sími 375. Pósthólf 118.
XXVI. árgangur.l
Akureyri, 15. nóvember '1940
48. tölubl.
Steinn Steinsen, bæjarstjóri:
Síðari hluti. NÝJA 33IÓI
Dm virkjun Laxár og aukningu
Rafveitu Akureyrar.
Ég vil nú minnast nokkuð á
rekstur þessara fyrirtækja, Laxár-
veitunnar og Rafveitu Akureyrar
hvors um sig:
Laxárveitan;
Afkoma Laxárveitunnar er fyrst
og fremst komin undir þvf, hversu
fer um rafmagnsþörf Akureyringa,
og hvað Rafveita Akureyrar getur
greitt fyrir rafmagn, sem hún fær
frá Laxárveitunni.
Að vísu er sennilegt, að eitthvað
rafmagn verði hægt að selja öðrum
en Rafveitu Akureyrar, en þess
mundi lítt gæta, nema ef Húsavík
fer að kaupa orku frá Laxá, en þá
yrði að auka virkjunina um leið.
Reksturskostnaður veitunnar á
þessu ári hefir verið áætlaður
180000 krónur, án fyrninga af
mannvirkjum og aiborgana af lán-
um.
Þegar næsta ár er liðið þarf að
fara að greiða alborganir lána og
má þá búast við, að veitan verði
að fá að minnsta kosti 7* miljón
króna tekjur á ári til þess að
rekstur hennar geti borið sig.
Gera verður ráð fyrir, að fljótlega
verði bætt við annari vélasamstæðu.
bæði til aukins öryggis og til
þess að mæta vaxandi orkuþörf,
en að sjálfsögðu verða þá tekjur
veitunnar að aukast um leið.
. Á síðastliðnum vetri komu fyrir
bagalegar truflanir á rekstri Laxár-
veitunnar. Truflunum þessum ollu
krapastíflur, er setti í ána ofan við
inntaksþróna.
Víðast hvar, þar sem rafveitur
hafa verið gerðar í köldustu hlut-
um tempruðu beltanna hefir borið
á truflunum af völdum íss og
krapa, en venjulega má, með ýms-
um varnarráðstöfunum draga mjög
úr þeim og svo verður vonandi
einnig hér. Hefir þegar verið byrj-
að á að gera varnir gegn tiuflun-
um, en búast má við, að frekari
aðgerða verði þörf síðar, einkum
eftir að annari vélasamstæðu verð-
ur bætt við, því truflanahættan vex,
að öðru jöfnu, með vatnsmagninu,
sem tekið er úr árfarveginum til
virkjunar.
Raiveita Akureyrar.
Um síðustu áramót skuldaði
Rafveita Akureyrar sama sem ekk-
ert annað en lán þau, sem áður
eru nefnd, og tekin voru f Dan-
mörku til aukningar bæjarkerfisins.
Voru skuldir rafveitunnar samtals
tæpar 175 þúsund krónur en skuld-
laus eign tæpar 440 þúsund krón-
ur og hefir þó mestur hluti kostn-
aðarverðs gömlu rafveitunnar verið
afskrifaður.
Fjárhagur Rafveitu Akureyrar er
því mjög góður, enda hefir verið
ríflegur rekstursafgangur á hverju
ári um nokkur ár, og tekjur raf-
veitunnar farið stöðugt vaxandi.
Árið 1939 nam sala raforku og
mælaleigur brútto samtals 209326,94
krónum.
Hins vegar hefir árlegur reksturs-
kostnaður undanfarinna ára verið
undir 100 þús. kr.
Eftir að virkjun Laxár og aukn-
ing rafveitunnar hafa verið gerðar,
hlýtur reksturskostnaður rafveitunn-
ar að vaxa mjög, bæði vegna þess,
að rafveitan kaupir nú mest allt
rafmagn það, sem notað er í bæn-
um, frá Laxárveitunni og af því
að nú þarf hún Ifka að standa
straum af vöxtum og afborgunum
lána þeirra, sem tekin hafa verið
til aukníngar bæjarkerfisins.
Ennfremur má búast við að ýms
kostnaður, svo sem við aukið
mannahald og fleira, fari vaxandi
eftir því sem fyrirtækið stækkar og
færir út kvíarnar.
Rafveita Akureyrar verður eftir
næsta ár að greiða Laxárveitunni
að minnsta kosti 250 þúsund krón-
ur á ári fyrir rafmagnið, sem hún
fær frá henni, en auk þess má
gera ráð fyrir, að annar reksturs-
kostnaður rafveitunnar verði um
150 þús. kr. á ári.
Rafveitan þarf því, eftir næsta
ár, að hafa um 400 þúsund krónur
á ári í tekjur, til þess að standa
straum af vöxtum og afborgunum
lána ásamt nauðsynlegu viðhaldi
og aukningum.
Bæjarkerfið er þannig gert, að
það á að geta dreift um bæinn
helmingi meira rafmagni, en orku-
verið við Laxá getur nú framleitt,
ef kerfið er allt jafnmikið hlaðið.
Þrátt fyrir það, getur vel komið
fyrir, að einhverjir hlutar bæjarkerf-
isins ofhlaðist og lækkar þá spenn-
an á þeim línum, en mikil brögð
munu ekki vera að því, enda reyn-
ir rafveitan að bæta úr göllunum
eftir föngum, þegar þeirra verður
vart.
Oikuverið við Laxá gat, þegar
það var reynt, framleitt hátt á
seytjánda hundrað kílóvött, en mesta
álag er nú á fimmtánda hundrað
kílóvött, svo það er farið að nálg-
ast hámark þess, sem stöðin getur
framleitt. En Glerárstöðin getur,
þegar vatnið er nóg, framleitt um
300 kw. til viðbótar.
Mesta álag er á tólfta tímanum
fyrir hádegi, þá er svo mikið raf-
magn notað til eldunar. Óheimilt
er að nota fasttengda rafmagnsofna
til hitunar á þessum tíma sólar-
hringsins, en þó mun það eitthvað
hafa verið gert, euda ekki verið
amast við því, þar sem rafmagnið
hefir verið nóg, en búast má við,
að framvegis verði að taka fyrir
þessa hitun á subutímanum.
O.kuverið við Laxá getur fram-
Ieitt um 40000 kílóvattstundir á
sólarhring, en framleiðir nú um
helming þeirrar orku. Það er því
enn ónotaður meir en helmingur
þeirrar orku, sem fyrir hendi en
því Glerárstöðin getur framleitt
allt að 7000 kvst. á sólarhring.
En mikill hluti þeirrar orku, sem
ekki notast er næturorka, sem ekki
er hægt að nota nema með dýrum
útbúnaði,
Þótt svona mikill hluti orkunnar
notist ekki enn, þá er samt raf-
magnsnotkunin hér á Akureyri
jafnari yfir sólarhringinn, en hjá
þeim rafveitum öðrum, er ég þekki
til hér á landi, enda reynist yfirleitt
erfitt að koma næturrafmagni út,
og mjög lítið upp úr því að hafa
fyrir rafveiturnar.
Eitt af mestu vandamálum, sem
hver rafveitustjórn þarf að leysa,
er að semja gjaldskrá fyrir raf-
magnið.
Tekjur rafveitunnar verða að
vera svo háar, að fyrirtækið beri
sig, en jafnframt þarf að gæta
þess að stilla rafmagnsverðinu svo
í hóf, að fólk sjái sér hag í að
nota rafmagnið, og það er engnn-
vegin algild regla, að hærra verð
gefi meiri tekjur.
Þar sem rafveitan þarf að fá á
fjórða hundrað þúsund krónur í
tekjur á ári, og allt það fé verður
að taka úr vösum bæjarhúa, þá
hljóta gjöldin að verða mörgum
þungbær, en rafmagnið veitir líka
mikil þægindi og sparar mörg
gjöld.
Líkur eru til, að brúttotekjur raf-
veitunnar verði á yfirstandandi ári
um 140 þúsund krónur, og dálítill
rekstursafgangur verði, enda þaif
ekki að greiða á þessu ári neina
Föstudags- og sunnudags-
kvöld kl. 9:
Hetjan á
hestbaki
I .
|Tal- og hljómmynd í 1C þátt-
um. Aðalhlutverkið leikur hinn
óviðjafnanlegi skopleikari
Joe E. Brown
ásamt Carol Hughes
og Joseph King o, fi.
Sprellfjörug og fyndin amerísk
skemmtimynd.
Laugardagskvöld kl. 9:
Andy Harðy
í sumarleyfl.
Tal- og hljómmynd í 10 þátt-
um, Aðalhlutverkin leika ;
Mickey Rooney -og
Lewis Stone.
Skemmtileg gamanmynd úr kvik-
myndatlokknum »Börn Hardys
dómara*, sem var sýnd hér
um daginn við ágæta aðsókn.
Sunnudaginn kl. 5:
Stðri vinnr
Niðursett verð! Síðasta sinn !
I.O.O.F. = 12211159 =
afborgun af lánum Laxárveitunn-
ar. —
Gjaldskrá rafveitunnar virðist
mér í aðalatriðum reynast heldur
ve'.
Tekjur rafveitunnar sýnast ætla
að verða hæfilega miklar og hinn
mikli vöxtur rafmagnsnotkunarinn-
ar, sem er venju fremur jöfn allan
sólarhringinn, bendir til þess, að
neytendurnir slu eigi óánægðir.
Þótt rafmagnsnolkpnin sé, eins
og átfur er sagt, jafndreifðari yfir
sólarhringinn héi, en víðast annars
staðar, og rafmagnsálagið farið að
nálgast hámarkið á tólfta tímanum,
þá er samt mikið rafmagn fyrir
hendi, sem ekki er notað, og það
verkeíni, sem næst er framundan,
er að koma upp áhöldum til þess