Íslendingur - 14.02.1941, Blaðsíða 1

Ritstjóri og afgreiðslum.: Jakob O. Pétursson, Fjólugötu 1. Sími 375. Pósthólf 118.
XXVII. árgangurl Akureyri, 14. febrúar 1941
Skólastjóraávarpið
oy liðsinni blaðanna.
i.
Dagana 16.—19. septembermán-
a4ar árið 1940 sátu um 30 for-
ráðamenn barna- og ungmenna-
skóla og annarra menntastofnana
fund í Reykjavík til að ræða um
sambýli þjóðarinnar, og þá fyrst
og fremst skólaæskunnar, við hinn
fjölmenna erlenda her, sem tekið
hafði sér aðsetur í landinu. Oaf
fundur þessi út ávarp til þjóðar-
innar, sem birt var f flestum blöð-
um landsins, og flestir kannast við
undir nafninu »Skólastjóraávarpið*.
í ávarpi þessu er almenningur
hvattur til að »gæta í hvívetna
sæmdar þjóðar vorrar« í hinu ó-
hjákvæmilega sambýli við framandi
þjóð, og bendir á, að slíkt sambýli
hljóti að hafa »margvíslega hættu
og örðugleika í för með sér*.
í ávarpi þessu segir meðal annars:
»Vér lítum svo á, að íslendingum
beri að gæta sem mestrar varúðar
f allri framkomu við hið erlenda
setulið*, og: »íslendingum ber að
sýna fullkomið hlutleysi í framkomu
sinni, vera kurteisir, en þó einarð-
ir, í þeim viðskiptum við setuliðið,
er ekki verður komist hjá, er mikils
virði, að æskulýð landsins sé bent
á, að virðing þjóðarinnar, sæmd
skólanna og sómi hvers nemanda
er í hættu, ef út af er brugðið.*
Og loks í lokaorðum ávarpsins
heita skólastjórarnir á liðsinni allra
'góðra íslendinga að stuðla að því
að halda heilbrigðum þjóðarmetn-
aði vorum vakandi.
II.
Síðar um haustið héldu 14 æsku-
iýðsfélög í Reykjavík sameiginleg-
an fund til að ræða hið sama
vandamál og skólastjórarnir höfðu
gert.
Meðal félaga þessara voru flest
eða öll íþróttafélög höfuðstaðarins
og stjórnmálafélög ungra manna
úr öllum lýðræðisflokkunum. Féllu
ræður manna á fundi þessum mjög
á einn veg og voru samþykktar
einróma ályktanir, er gengu f sömu
átt og skólastjóraávarpið en voru
þó að því leyti fyllri og ákveðnari,
að tekið var þar skýrt fram, hvað
fundurinn teldi óþarfa umgengni
við setuliðið, Segir þar m. a.:
»Fundurinn álítur, að í skemmt-
analífinu geti leiðir fslenzkrar æsku
og erlends setuliðs ekki legið
saman.
Telur fundurinn þessvegna:
a.) Að skemmtistarfsemi æsku-
lýðsfélaganna eigi að vera einungis
fyrir íslenzka æsku,
b.) Að það sé ekki viðeigandi,
að íslenzk æska skemmti sér al-
mennt á opinberum stöðum eða
annarsstaðar með þeim mönnum,
sem komið hafa hingað í þeim er
indagjörðum að hertaka landið, . . .
Fundurinn álftur, að það sé ó-
viðeigandi og ástæðulaust, að æska
bæjatins sitji veizlu- og dansboð
með setuliðinu, í því felist aðeins
vísir til nánara samneytís en nauð-
syn krefur, en engin ókurteisi að
færast undan slfku með tilliti til
allra kringumstæðna *
Svipaðar ályktanir voru síðar
gerðar á sameigiolegum fundum
æskulýðsfélaga í Hafnarfirði og
Siglufirði.
111.
Hér á Akureyri hafa þessi mál
lítt verið rædd opinberlega, —
meira að segja allt of lítið. Skömmu
eftir nýárið birtist hér í blaðinu
brot úr erindi um sambúðina við
setuliðið, þar sem fram er sett
sama skoðun og fram kemur í
skólastjóraávarpinu og samþykktum
æskulýðsfundarins í Reykjavík og
bent á að dæmin hafi sýnt, að
skóiastjóraávarpið sé ekki í fullum
heiðri haft. Varð erindi þetta því
valdandi, að tvö önnur bföð bæj-
aiins, Alþýðumaðurinn og Dagur,
tóku að skrifa um viðhorfið til
setuliðsins í Alþm. birtist fram-
haídsgrein, sem ^rtninn vantar
að vísu í ennþá, og gengur hún
mest út á að réttlæta samneyti al-
mennings við setuliðið, sem skóla-
stjórarnir höfðu svo alvarlega var-
að við. Að öðru leyti er greinin
skammir um kommúnista og naz-
ista og dylgjur um, að Sjálfstæðis-
blöðin þori ekki annað en látast
vera á móti samneyti þjóðarinnar
við setuliðið, af einskærum ótta við
nazista. Á sýnilega með þessu að
gefa í skyn, að ekki sé ástæða til
að taka skrif íslendings um þetta
mál alvarlega.
íslendingur hefir mjög alvarlega
varað við því, að almenningur léti
pólitísk viðhorf stjórna afstöðu
sinni til setuliðsins eins og komm-
únistar hafa jafnan geit og greinar-
höf. Alþ.m. gerir, en hann reyn-
ir að afsaka sleikjuhátt þann, sem
alltof margir íslendingar hafa >ýnt
biezka hernum, með því að >von
fólksins um frelsi og lýðræðis-
skipulag í framtfðinni* sé »eins og
stendur aðallega bundið við það,
að Bretar og Vesturálfumenn---------
vinni sigur í yfirstandandi styrjöld *
Heldur greinarhöf., að það hafi
einhver áhrif á úrslit styrjaldarinnar,
hvort hann eða hans Iíkar klingja
staupum við yfirmenn brezka setu-
liðsins á íslandi? Og heldur hann,
að allir skólastjórarnir, sem vöruðu
við nánu samneyti við setuliðið,
séu mótfallnir »frelsi og lýðræðis-
skipulagi í framtlðinni?*
Nei, fyrir öllum þeim fjölda
góðra íslendinga, sem fylgja vilja
anda skólastjóraávarpsins og sam-
þykkta æskulýðsfundanna, og þá
menn er að finna í öllum lýðræðis-
flokkunum, vakir ekki annað en
það, að vija gæta sem bezt sæmd-
ar þjóðarinnar, menningar hennar
og tungu. En hvað fyrir höf.
Alþýðum. greinarinnar vakir er
örðugt að skilja. Pað er að vísu
auðvelt að skilja, að hann brenni
f skinninu eftir að geta stimplað
alla þá Sjálfstæðismenn »nazista*,
sem hafa þá einurö, er skólastjóra-
ávarpið minnti á, en það er illa
viðeigandi af honum að setja þann
Framh. á 2. síðu.
Sjáifstæðismáliö
rætt á fundum Sjálf-
stæðismanna á Akur-
eyri og Siglufirði.
Á fundi í Sjálfstæðísfél. Akureyr-
ar 5. þ. m. urðu all langar umræð-
ur urn Sjálfstæðismálið. Málshefj-
andi var Sig. Eggerz bæjarfógeti,
Að Ioknum umræðum lagði hann
fram eftirfarandi ályktun, er sam-
þykkt var með samhljóða atkvæð-
um:
»Með því að sambandslögin eru
úr sögunni fyrir rás viðburðanna,
en ríkisstjórnin hefir tekið konungs-
valdið í sínar hendut til bráða-
birgða, og með því að nauðsyn er
á því, að endanleg og tryggileg
skipun sé gerð um, hver fari með
þetta vald, þá skorar fundurinn á
Alþingi að gera stjórnarskrárbreyt-
ingu í þessu skyni, enda gengur
út frá, að vald þetta verði lagt í
hendur þar til kjörnum forseta*.
Á sameiginlegum fundi Sjálfstæð-
isfélaga Siglufjarðar 4. þ. m. var
eftirfarandi ályktun samþykkt með
öilum atkvæðum:
»Fundurinn telur eðlilegt og rétt
að næsta Alþingi lýsi yfir, að það
teji sambandslaga^ammnginn við
Dam með öllu úr gildi fallinn
vegna hinna gjöibreyttu aðstæðna
og ómöguleika á framkvæmd hans,
og gangi þar af leiðandi endanlega
ftá sk'pan þeina mala, serir þar
urn ræðir.
Ennfremur skorar fundurinn á
Alþmgi að hefj^st nú þegar handa
um þær stjórnlagatrreytingar, sem
7, tölubl.
NÝJA-Bió WBBKM
Föstudags- og laugardags-
kvöld kl. 9:
SUouisBlues
Paramount söng- og gaman-
mynd gerð undir stjórn Raoul
Walsh, — Aðalhlutverkin leika
hin fagra söngkona
Dorothy Lamour og
Lloyd Nolan.
Söngkvartettinn
»The kings Men«, Matty
Malnech og hljómsveit
hans,
Söngkór Hall Johnsorís
Afburða skrautleg og skemmti-
leg gamanmynd, sem gerist að
nokkru leyti um borð í leik-
syningaskipinu St, Louis Blues
fjölbreyttar og íburðar miklar
leiksýningar, ágætur söngur og
hrífandi hljómlist.
Sunnudagskvöld kl. 9:
Oklahoma Kid
Amerísk kvikmynd frá Warner
Bros. — Aðalhlutverkin leika :
JAMES CAGYEY og
ROSEMARY I.ANE.
Börn fá ekki aðgang.
Sunnud. kl. 5: (Alþ^ðus.)
Gullíver í
Putalandi.
I.O.O.F. = 1222149 = II.
Slys.
S1. sunnudag slasaðist nemandi
úr Menntaskólanum, Jónas Kristins-
son að nafni, er hann var á skíða-
göngu í Hlíðarfjalli. Fékk hann
svo slæma byltu, að hann missti
meðvitundina um nokkurn tíma, og
var hann fluttur í sjúkrahúsið.
Leiddi læknisskoöun í ljós, að hann
hafði fengið heilahristing og við-
beinsbrotnað.
til þess þurfa að stofnsefja hér
lýðveldi.
Verði þá jafnframt látin fara fram
ítarleg endurskoðun á stjórnskipun
landsins, er miði að því að tryggja
að stjómskipun íslenzka lýðveldis-
ins hvfli frá upphafi á réttlátum
lýðræðis- og framtíðargrunnM