Alþýðublaðið - 13.09.1923, Blaðsíða 2

ALÞYÐUBLAÐIÐ
t
Kanpdeilan.
Eftlr sjömann.
(Ni.)
Forsætisráðherra Sigurður Egg-
erz tók málið upp af pýju. Hann
hafði þá aðferð að kalla á fund
sinn hvorn málsaðila út af fyrir
sig og reyna á þánn hátt að
koma samningum á. Fulltrúar
sjómanna lðgðu hið sama til
grundvallar hjá fo sætisráðherra
og þeir hðfðu iagt hjá fyrirrenn-
ara hans, en tóku fram, að til
samkomulags yrði vikið eitthvað
frá því. Forsætisráðherra kom
þá fram með það, að hann vildi
hækka tiiboð útgerðarmanna
þannig, að ekki bæri á milli
meira en 130 kr., reiknað með
níu mánaða úthaldi. Síðan yrði
þessum 130 kr. skift niður á báða
áðiija. Þössu höfnuðu útgerðar-
menn einnig. Þá b.r forsætis-
ráðherra fram skilorðsbundinn
gerðardóm, þannig, að kaupið
mætti aidrei fara yfir 240 kr. á
mánuði og aldrei vera lægra en
210 kr. á saltfiskveiðum og aldrei
lægra en 230 kr. á ísfiskveiðum.
Þessu höfnuðu útgerðarmenn
einnig. En síðar buðu útgerðar-
menn 210 kr. á máouði á sáit-
fiskveiðum og 230 kr. á mánuði
á ísfiskveiðum. Því höfnuðu full-
trúar sjómanna, fyrst og fremst
af því, að í þessu tiiboði var alt
ot mikil kauplækkun, og svo af
þeir'ri á tæðu, að þeir voru ekki
að semja fyrir neina sérstaka
menn innan heildarinnar, heidur
fyrír aila heiidina. Komu tull-
trúar sjómanna enn þá fram með
tilboð, sem þeir þó í raun réttri
höfðu a!Is ekki leyfi til að gera
og tóku það Ifka fram, að það
væri óvíst, að þeir fengju því
framgengt í félaginu, en þeir
skyldu gera það, sem þeir gætu,
til þess að koma því fram, ef
útgerðarmenn vildu gánga að
þvf. Það var 200 kr. á mánuði
yfir fiskitímann, jafnt á ísfiski
sem saltfiski og 5 aura þóknun
til manns at hverju sterlingspundi,
sem skipið seldi fyrir, og 25 aura
af hverju saltfiskstonni, sem skipið
fiskaði. Það, sem fulltrúar sjó-
manna höfðu fram að færa með
þessu tilboði sínu, var þaðv að
frá því fyrsta, að þilskipaútgerð
hófst hér á Iandi, hefir það alt
af viðgengist, að menn haía
tekið kaup sitt ýmist að öliu
eða nokkru leyti af Bfla skips-
ins; þannig höfðu til dæmis á
haldfæraveiðum sumir háKdrætti,
en aðrir >premíu< af hverjum
fiski, sem þeir drógu, og enn
aðrlr mánaðarkaup og »premíu<
af hverjum fiski, sem þeir drógu,
eða þá mánaðarkaup og >pre-
míu< af hverju skippundi, sem
þeir drógu. Þannig var áhætt-
unni dreift af útgerðarmöonun-
um og yfir á hásetana, og ef
vel gekk, þá fékk hásetinn hlut-
deild í því líka. í þessu til-
boði sjómannafulltrúanna innifólst
þetta. Ef salan gekk ilia á ís-
fiski, þá var kauplækkunin komin,
og ef salan gekk verulega vel,
þá náðist kaupið að miklu leyti
upp, og sama er að segja um
saltfisksveiðarnar. Hitt þarf ekki
að minnast á, að þarna fengu
útgerðarmenn það, sem lítur út
fyrir að þeim sé fyrir mestu, og
það er meginatriðið í þessu máli.
Þarna var þeirra taxtanákvæm-
lega fylgt. Þossu gátu þeir nú
samt neitað. Jón Óiafsson sagði,
að það kæmi. ekki til að taka
þessu af því, að útgerðarmenn
hecðu nú nógu marga, sem voru
>upp á brúttóe, þar sem væru
skipstjórar og stýrimenn, þótt
ekki væri nú farið að bæta við.
í sama strenginn tók Páll Ólafs-
son, en Hj Iti Jónsson vissi fyrir
fram, hvað skipin seldu fyrir, og
fékk þá út kauphækkun og gat
ekki gengið inn á tilboðið þess
vegna þrátt fyrir þáð, þótt
skipið með þeirri sölu, sem
Hjalti talaði nm, hefði stóran
gróða af sölunni. Af þessu er
ekki hægt að draga aðra álykt-
un en þá, að útgerðarmenn vifji
eiginlega ekki neitt annað en
það að leggja skipunum. Þeir
viljs ekki borga sama kaup, sem
er, og þeir vilja ekki heldur
lækkun á kaupi, Hvað viija
þeir þá?
Nú er eftir hið síðasta að
þessu sinni, og það er gerðar-
dómstilboð forsætisráðherra, skil-
yrðisbundið þannig, að kaup-
deilumálið sé lagt alt f gerð.
Fulltrúar sjómanna lýstu sinni
afstöðu til þess þannig, að þeir
væru að grundvallarskoðun á
móti gerðardómi, en þei*- gætu
Stangasápan með blámannm
fæst mjög ódýr í
KaupfélRginn.
iátið það koma fyrir fund fé-
Iagsias, og gætu þeir þó ekki
at áður sögðu mælt með því, en
þeir skyldu heldur ekki berjast
á móti því, og þar sem fulltrúar
útgerðatmanna voru svo ósvífnir
við fullfrúa sjómanna að bera
það á þá, að þeir bæru alt
rangt til féiaga sinna og snéru
öllu við, þá buðu þeir forsætis-
ráðherra á fundinn, svo að hann
tengi tækifæri til þess að íylgja
sinni tillögu þar fram og einnig
færi á að leiðrétta, ef rangt væri
farið með, og enn fremur að
ganga-úr skugga um, hvort full-
trúar sjómanna héldu lo^orð sitt
um hiutleysi við þessa tillögu.
Öll heit um það voru haldin á
fundinum. Forsætisráðherra taláði
oft með tiilögunni, og svo fór,
að tillaga, sem kom fram um
að hatna gerðardómi, var sam-
þykt með ;oó atkvæðum gegn 9.
Áður en ég legg pennann frá
mér, vil ég benda mönnum á
samræmið(i), sem f þessu er hjá
útgerðarmönnum. Þeir hafa nú,
sem þeir kallá teygt sig upp í
230 kr. á mánuði á ísfisksveið-
um og þykjast ekki getá borgað
meira sökum þsss, að útgerðin
beri það ekki. Þá ber þarna á
miili io kr. á mánuði á mann,
Það verða — og er vel í Iagt —
140 kr. á mánuði á skip. Taki
menn eftir! Það er á hvert skip,
sem þessi 140 kr. mismunur
kemur. En þeir getá látið skipin
Uggja í görðunum eða úti á ytri
höfn, og það kostar frá 6 tii 8
þúsund krónur á mánuði fyrir
hvert skip.
Hvaðan koma þeim peningar
til þess arna ? Ef þeir eiga sjálfir
peninga til þessa, þá geta þeir
vitanlega eins og engu sfður
greitt þennán 140 kr. kaupmis*
mun. Sé það aftur á móti ís-
Iandsbanki, sem borgar þetta
fyrir útgerðarmenn, þá er það
víst slveg ný fjármálaspeki, sem
þarna kemur fram, og ætti þá
að heita fjármálaspeki Eggerts
Claessens.
Nú er það vitanlegt, að Egg-
ert Claessen hefir sagt; Ef nokk