Íslendingur - 18.01.1946, Blaðsíða 6
6
Föstudaginn 18. janúar 1946
Stórhríðarfélag 0xnadals
framleiðir hríð.
Nokkrir bílstjórar frá Akureyri
urðu fyrir því óhappi að festa bíla
sína í ófærð og hríð á Oxnadals-
heiði og Norðurárdal um mánaða-
mótin nóv. og des. Fara þeir svo
fram á ritvöllinn í „ísl.“ 21. des. og
nefna sig „Stórhríðarfélaga".
Svo er að sjá af grein þessari, að.
þeir hafi stofnað Stórhríðarfélag á
heiðinni, og hafi þeir haft samvinnu
við náttúruöflin, þannig að þau
leggja til stórhríð frá 31. nóv. til 1.
des., eins og kunnugt er, en félagið
bætir þetta upp í „8 daga“. Af þessu
má sjá, að hér er ekkert smáfyrir-
tæki á ferð. Mun ég nú fara nokkr-
um orðum um ritsmíð þessa, enda
er það sú minnsta viðurkenning, er
þeir geta vænzt fyrir að nefna nafn
mitt þar á kostnað félaga minna.
IIRÍÐARGREIN þessi lýsir hetju-
dáð og hrakningum þessara bílstjóra
í „8 daga“ hríðinni, en aftur á móti
dáðleysi og svikum þeirra hjálpar-
manna, er sendir voru þeim til að-
stoðar við snjómokstur o. fl. Er
þetla slíkur blekkingavaðall, að þeír,
er þarna voru, hljóta að undrast
dirfsku höf. Er það mál sannast, að
einmitt þeim sjálfum — hílstjórun-
um — kom allra bezt, að alger þögn
ríkti um ferð þessa.
*
Eftir að hríðina birti 1. des., var
sæmilegasta veður á heiðum, meðan
bílarnir voru fastir þar, nema hvað
stormstrekkingur stóð yfir heiðina
vestanverða á þriðjudagsnótt og
morgun (3. des.), og fyllti þá hina
mokuðu slóð — okkur til erfiðleika.
En þeir hríðarherrar sváfu þá í
Bakkaseli. Hjálparsveitunum, — er
þeir nefna í háðungarskyni „kraft-
lið“ og „setulið“, — lýsa þeir þann-
ig, að það hafi lítið gert annað en
þvælast fyrir og kýla vömbina.
Skal nú í fám dráttum skýrt frá
ferð þeirra, er hafa fengið þessar
einkunnir.
*
Á laugardaginn 1. des. hringdi
Sig. 0. Björnsson, prentsm.stj. til
Karls Friðrikssonar, verkstj., og bað
hann að útvega menn til snjómok'st-
urs á Oxnadalsheiði, með því að
hann ætti þar dýrmætan bókafarm
á bíl, vestan til á heiðinni. Karl út-
vegaði þegar 8 menn, er fóru á híl
Lofts Einarssonar, og var Árni Frið-
riksson, verkstj., fararstjóri þeirra.
Samferða þeim voru 4 menn, er
sendir voru frá KEA til aðstoðar 2
bílum, er KEA átti á Kotum. Krist-
inn Jóhannesson, ýtustj., var bílstj.
þeirra, með lítinn bíl 2ja drifa, og
fóru þessir bílar ferða sinna, hvar
sem var um veginn á heiðinni, eftir
að búið var að moka. Tveir Skag-
firðingar, er voru með vestur — sem
farþegar — greiddu far sitt ótil-
kvaddir, hofmannlega, með snjó-
mpkstri. Þetta var hið svonefnda
„kraftlið“ (sjá ísl.). Var lagt af
stað kl. 6 á sunnudag (2. des.). Var
byrjað að moka í Klifinu vestan
Grjótár á heiðinni og komið að Kot-
um síðla kvölds eftir ca. 13 tíma
stöðugan mokstur. Að sögn „hríð-
arfélaga“ er þetta hraði Jörundar
hundadagakonungs.
Vestast á heiðinni (í Skógarhlíð-
inni) stóð bókabíllinn. Ekki var
hann með „tvöfalda ábreiðslu“, held
ur ber og brynjaður klaka, yfir-
gefinn af öllum sínum, er voru Sig-
urjón Rist og annar maður.
Árna menn áttu von á, er þeir
komu að þessum híl, að þar væri og
maður fyrir. En það reyndist tálvon
í orðsins fyllstu merkingu. Var því
eigi um annað að ræða en halda á-
fram að Kotum og sækja þá S. R.,
enda jiótti þeim mun betur en verr
að geta orðið þeifti KEA-mönnum að
liði, er með jieim höfðu mokað uin
daginn.
Þegar að Kotum kom, voru þar
um slóðir 5 bílar frá Akureyri með
tilheyrandi og að auki S. R. og fé-
lagi hans af bókabílnum. Árni Frið-
riksson sneri sér Jrá að S. R. og
kvaðst vera kominn að sækja J)á og
aðstoða við að koma bíl Jreirra til
Akureyrar. Eftirfarandi votlorð sýn-
ir, að Jretta var erindi Jreirra á heið-
ina:
Samkvœml ósk herra Arna
Friðrikssonar, verkstjóra, lýsi
ég liér með yfir, að hann og
flokkur hans jór eingöngu á
mínum vegum og á minn kostn-
að, til þess að brjótast að bíl
þeim, er var með bókafarm
minn og festist á Oxnadalsheiði
30. nóv. síðastl. Hlulverk þessa
flokks var að gera véginn greið-
an að bílnum, svo að takast
mœtti að koma lionum til Alc-
ureyrar, eða ef það tœkist ekki,
að taka bœkurnar á annan bíl.
Akureyri, 30. desember 1945.
Sigurður 0. Björnsson.
S. R. birtir svör sín í 4 liðum í
ísl., og virðast þeir ekki lausir við
gigt. Lesendur íslendings geta séð,
hvað S. R. og Co. er tamt að liða
sundur mál sitt, en í heiðarferðinni
gaf að líta hina sérstöku alúð, er
þeir lögðu við að liða allt í sundur,
er þeir snertu á!
Eftir að Sigurj. Rist hafði neitað
að fara með Árna að bíl sínum, var
erindi sendimanna Sig. O. Björns-
sonar lokið í Norðurárdal. Þeim
koniu ekkert við bílar Jjar, ])ar sem
bókabíllinn var uppi á héiði. S. R. og
félagi hans gátu J)ví fengið að halda
einkaréttinum, er þeir höfðu áunnið
sér, — að bregðast því trausti, er til
þeirra var borið. 1 2. svarlið S. R.
segir:
„Taldi hann (þ. e. S. R.) það
glópsku að hafa ekki sent símskeyti
kvöldinu áður, ef ætlazt væri til, að
hann kæmi að sinni bifreið um dag-
inn“ o. s. frv.
S. R. var vel kunnugt um, að verið
var að moka heiðina J)enna dag, og
hefði því verið auðvelt fyrir þá fé-
laga að „standa klárir“ að bíl sínum,
er Árna menn komu þar, ef áhyrgð-
artilfinningin* hefði verið í lagi. Þá
telur hann, að „tvísýnt væri“, hvort
hifr. færi í gang, fyrst ekki hefði
komið rafgeymir.
En var nú ekki reynandi að tefla
á tvísýni með slíkt, þegar um var að
ræða bifr., er var í hans umsjá, með
ca. 100.000 króna virði á pallinum?
Nei, þessi herra þurfti að fá sím-
skeyli með nægum fyrirvara, ef hann
ætti að líta við bíl þeim, er hann
hafði áður hlaupið frá á heiðinni!
Þegar þeir S. R. lögðu af stað með
bókabílinn frá Akureyri 30. nóv. og
öttu bílnum móti hríðinni, unz hann
drap á sér, sneru þeir ekki við í
Bakkaseli, heldur æddu þeir móti
hríðinni óg eltu uppi alla bíla, er
þeir fundu á Norðurárdal, til að
rexa í þeim, sér og öðrum til skaða
og óvirðingar.
*
ÍSLENDINGUR
Meðan ær eru að hera, hættir
þeim ósjaldan við að ásælast lömb
frá öðrum, en er þær hafa fætt sín
lömb, þykir þeim jafnvænt um hvoru
tveggja — sín eigin og hin miður-
fengnu. — Framkoma S. R. ‘sanríaði,
að hann hafði orðið altekinn af ó-
koslum þessa lögmáls sauðkindar-
innar, en var ómóttækilegur fyrir
kostum þess.
*
Ef S. R. gefur út bók unr þessa
frægðarför sína og liðar hana sund-
ur, væri betur, ef honum lánaðist
sú framför, að samræma efni við
fyrirsögn, t. d. væri vel af stað farið
])annig:
1) . 111 var þín fyrsta ganga.
2) . Ilinn ótrúi J)jónn.
Vel gæti svo farið, að einhver
yrði til ])ess með penna sínum að
koma slíkri riddarasögu á framfæri
á þann hátt, að fólk langaði til að
lesa hana.
Um pöntun þeirra félaga er það
vitað, að á laugardag kl. 11 e. h.
komu skeyli um að senda til Oxna-
dals rafgeymi, gaslampa, föt o. fl.
smádót, er ekki var hægt að senda
með snjókörlunum, er fóru kl. 6 að
morgni. Ekki er enn upplýst, hver
hefir móttekið pöntun þeirra á „jarð-
ýtu og lil vara G. M. C. híl með
spili.“
Aðeins KEA og umboðsmenn
Vegagerðar ríkisins hafa ráð á jarð-
ýtum hér, en hvorugur aðilinn vissi
um pöntun þessa.
Akureyrarbær má hrósa happi, að
hann var ekki fluttur með tilheyr-
andi í hina iðulausu gjörningahríð á
Öxnadal. En ég lield, að rikið ætli
að doka við með að breikka brýr
sínar fyrir J)á félaga og athuga, hvort
þeir þoli ekki að leifa af oflæti og
illgirni sinni, svo að þeir kpmist ó-
hindrað urn vegi og brýr landsins,
enda mun þeim henta bezt hér eftir
að renna þögulir í sporaslóð ann-
arra.
*
Svo var að sjá ])arna á Kolum, að
Sigurjóni Rist kæmi allt annað við
en sín eigin hifreið. Virtist hann
vera ])ar öllu ráðandi með heiman-
búnaðinn, er þeir lögðu af stað.
Fundir voru haldnir á annarri hverri
þúfu. Ráð voru fundin, og ráðum
voru ráðin vélráð,. og er það mála
sannast'; að bílstjórunum var nauð-
syn á að losna vío Sigurjón Rist. En
örlög voru þeirn ráðin, og varð eigi
að gert. Víst var einnig, að bílunum
var bezt að vera, þar sem þeir voru
koinnir, unz þeir fengju aðgerð.
Virtist því eigi óráð, að þeir gistu
á Kotum þá nótt og fengju svo á
móti sér hjálp frá Bakkaseli að
morgni. Bílarnir voru í svo megnu
ólagi, að ógerningur var að leggja
með ])á á heiðina í J)ví færi. Einn
þeirra hafðist aldrei í gang þá nótl.
Annar var dreginn frá Ytri-Kotum
inn fyrir Valagilsá. Fór hann þar
í gang, en brotnaði nokkru innar.
Þriðji bíllinn drap á sér við erfiða
vinnslu. Var því augljóst, að þessurn
mönnum var ekki hægt að hjálpa,
})eir urðu að stangast við staðreynd-
ir. Árna menn óku þá frá þeim, en
J)á bilaði Viftureim hjá þeim, en það
virðist hafa glatt hríðarhöf. svo
mjög. Töf varð því, meðan gert var
að. Var splæst saman kaðalreim og
keyrt við hana eftir það. Fengin var
að vísu viftureim úr einu líkinu, en
hún reyndist ekki nothæf í þeirra út-
haldi. Hríðarfél. héldu nú áfram
starfi sínu, drógu þá bíla, er eigi
gengu, og brutu þá, er áður höfðu
hangið saman. Kristinn og þeir
KEA menn höfðu strax snúið sér til
KEA bílanna, og var augljóst, að
þeir skildu betur en S. R., hvar Jreim
bar að vera.
Nú sáu })eir loks, að hér var á ferð-
inni fordæmd draugalest, senr bézt
var að vera sem lengst frá. Lét ])á
Kristinn hrúnir síga og stýrði með
])j ósti híl sínum inn á heiðina.
Stórhríðarfél. hafa eftir Árna, að
hann hafi sagt, að „leitt væri að
skilja við ])á.“ Rétt er, að menn
vildú hjálpa ])eim í því, er væri á
viti hyggt. En leserídur geta hyggt
á, jið engum vöknaði um augu við
skilnaðinn. Hins vegar er .grátlega
hrífandi lýsing þeirra hílbrotsmanna
á ástandi þeirra eftir skilnaðinn.
Sex einmana menn á ferð! ...........
á nýmokuðum vegi milli hæja! „Yfir-
gefnir af hjálparsveitum, sem útskúf-
aðir úr mannheimi og undir
stjörnuberum himni“ í þokkahót!
...... Og ofan á allt ])etta: hang-
andi sem flugur utan á einum vöru-
lríl, sem ekki var hægt að mölva. En
hót var á, að þar voru á ferð hríðar-
höfundar vorra tíma. — Nýslegnir
tízkuriddarar' með 8 daga stórhríð
í kollunum!
*
Kl. 7þ4að morgni komu snjókarl-
arnir í Bakkasel. „Kraftliðið“ hafði
haft með sér nógan mat í þennan
leiðangur og keypti sér aðeins kaffi
þar. Var þá 25V2 .tími frá því lagt
var af stáð frá Akureyri. Bókahíll-
inn var sóttur þessa nótt af eiganda,
og var því lokið leiðangri manna
Sig. O. Björnssonar. Hélt því bíll
Lofts áfram til Akureyrar. 4 menn
urðu þó eflir með Kristni og KEA-
mönnunum þremur. En von var á
fleiri mönnum frá KEA þennan dag,
og her hríðargreinin með sér, að
þeir komu! Þessir 7 menn auk bílstj.
fóru um hádegi upp á hoiði aflur
og mætlu þá bílbrotsmönnum kóf-
ríðandi á einum híl hjá Grjótá. Hinir
hílarnir voru bilaðir, 3 á Norðurár-
dal og einn á heiðinni. Þessi dagur
og næsti er sá tími, er aðallega var
starfað við að gera við bílana og
koma þeim áleiðis. Um þelta tíma-
bil segja hríðarfél.:
„Segir nú fátt af „setuliðinu“. Það
kom hifreið úr Reiðgilsbrekkunni,
og daginn eftir (þriðjud. 4. des.)
mokaði það með kristilegri „ró“ og
])okaði bifreiðunum úr Norður-
árdalnum inn í Skógarhliðina . . . .“
Við þetla má bæla: Meðan þetta
' gerðist (þ. e. U/2 sólarhringur),
voru þeir hríðarfél. að „hrekjast“ í
rúmunum í Bakkaseli. — Þá segja
þeir, að meimirnir hafi lagt af stað,
er „bifreið Halls hrotnaði." Þetta er
ekki rétt. Eftir það yar mokað í 4
klst., og menn lögðu ekki af stað
þá vegna „hungurs og þreytu, kulda
og vosbúðar“, heldur af því, að búið
var að moka það, er þurfti, og nógu
margir voru eftir með bílunum.
Þá gerðu þeir ráð fyrir, að menn
hafi „mokað með kristilegri ró“. Eg
hefi ekki, fyrr séð tilraun gerða til
að nota þau orð sem niðrandi um-
mæli. Enn hefir eigi orðið vart
kristilegra hræringa með KEA, enda
er það verzlunarfyrirtæki. Má því
lelja að ólíkindum, að fél. hafi sent
menn sína á Öxnadalsheiði til bæna-
iðkana. En þó mátti sjá þess ljósan
vott, að menn höfðu að veganesli
svo mikið af „krislilegri ró“, er
nægði þeim til að vinna þau verk
svikalaust, er þeim voru falin.
Hins vegar væri ckki óhugsandi,
að hin „kristilega ró“ hafi drepið
að dyrum hjá þeim hríðarfél. í
Bakkaseli þenna dag, þó að þeir
yrðu þess eigi varir, og hafi hún
því átt óhægt um inngöngu.
Þá segir svo um sendimann KEA,
er þeir komu í Bakkasel: „..........
og lögðust á vistir hónda sem engi-
sprettur á akur.“
Nýtízkulýsing á gestum, er kaupa
greiða á hótelum! Vera má, að
hr.fél. hafi þegið greiða að gjöf, en
vel var þeim kunnugt, að KEA
greiddi allt fyrir sína menn í Bakka-
seli, og voru veitendur þeirra þar.
Hér er gerð tilraun til að óvirða
KEA með því, að starfsmenn þeirra
hafi komið fram sem sníkjudýr í
Bakkaseli, og er það undarlegt
vegna þess, að í endi greinarinnar í
Isl. gætir nokkurra flaðuryrða til
KEA og er óljóst, hver þéssara
„faklora“ á að vera hinn ríkjandi
í garð kaupfélagsins.
Aftur á móti má sjá viðleitni hjá
þeim fél. til að gera þeim eigi til
skammar, er þeir þágu mat og hús
af á „hrakningi“ sínum. Þó tekst
þeim það eigi með öllu.
Finnst ekki les. Isl. t. d„ að þröngt
muni í húi hjá þeim Kotabændum,
ef þurft hefir að skipta þeim fél.
niður á báða bæina eina nótt, svo
að bændurnir yrðu ekki „étnir út á
gaddinn?“
Ennfremur farast hr.f. svo orð
um sendilið KEA:
„En hvar bílarnir voru, lá þeim
ekki þungt á hjarta, heldur að fá
eitthvað að éta“. Þessi augljósa rætni
í garð mannanna er undraverð. Hver
getur sannað, hvað mennirnir hugs-
uðu?
Lesendur hljóta að álykla, að ill-
girnin hafi legið heldur þungt á
hjarta hríðarhetj anna, er þeir misstu
þessa ályktun sína í blöðin.
Stórhr.fél. tala'mörg orð um slæm-
an úthúnað hjálparliðsins. Má vera,
að ])að hafi æigi verið sem skyldi,
því að surnir fóru að heiman í flýti.
En |)arna var enginn voði á ferð.
Lilli KEA-bíllinn gat á lítilli stund
rennt til bæja, ef eitthvað kom fyrir.
Bílslj. gátu skriðið inn í híla sína
og vermt sig, ef þeim var kalt. Full-
yrða má, að frost var ekki svo mikið
þá nótt, er þeir hríðarfél. voru á
heiðinni, að nokkur fullhraustur
maður þyrfti að láta sig kala. Sé
hætt við því, reyna menn oft að
bera fyrir sig fætur, en þegar við
mætlum þeim hjá Grjótá, húktu þeir
allir á þessum eina bíl, sem heill
var, og létu „veðráttu lands síns“
— er þeir þykjast þekkja svo vel —
vinna sitt verk án þess að veita við-
nám. .
Ekki varð þess vart, að neinn úr
sendiliðinu kveinkaði sér af kulda.
Engan „kól“. Enginn „hneig“ niður.
Að þessu athuguðu virðist rétt fyrir
hríðarfél. að byrja vakningu um
betri uthúnað innhyrðis, og eigi sízt
vegna þess, að meðal þeirra eru full-
orðnir menn „óharðnaðir.“
Sumir eru þannig gerðir, að þeir
geta naumast sprett buxnastreng
sínurn, nema viðhafa upphrópanir
og hægslagang og eru menn að minni
í hvert sinn, en þeir tylla sér á tá
við alfaraleið. Slíkir menn ættu að
ganga í Stórhríðarfélagið!
*
Ritsljórar ísl. eru svo hugulsamir
við Iesendur að setja „Mylsnu" sína
rétt við afturenda greinar þeirra fé-
laga. M. a. stendur þar:
„Að vera heimskur, eigingjarn og
heilsugóður eru þeir eiginleikar, sem
eru nauðsynlegir, ef menn eiga að
vera hamingj usamir. Ef hinn fyrsta
þessara eiginleika vantar, þá nægir
það eitl til þess að alll glatast.“
Ritstjóri stórhríðarfélagsins má
vera rólegur. Hann hefir öðlazt þessa
tegund hamingju í svo ríkum mæli,
að hún verður ekki frá honum tekin.
Eiríkur Einarsson.
Viðskiptabann á Gyðinga
Arababandalagið heíir sett við-
skiplahann á Gyðinga í Palestínu, og
eru meðlimir þess hætlir að kaupa
nokkuð af þeim vörum, sem Gyð-
ingar þar framleiða.