Íslendingur - 10.05.1946, Side 1
XXXII. árg.
Föstudaginn 10. maí 1946
19. tölublað
Einn of fyrstu togurunum,
sem smíðaðir eru í Bref-
londi, oð tilhlutun ríkis-
stjórnorinnor, fjell í hlut
Akureyrar við útdrótt í Ný-
byggingarróði B0. f. m.
Eins og kunnugt er, samdi ríkis-
stjórnin ó sínum tíma um smíði, 30
togara í Bretlandi. Var tuttugu þess-
ara togara úthlutað í skrifstoíu Ný-
byggingarráðs 30. f. m. með því
fyrirkomulagi, að dregið var um,
í hvað röð skipin skyldi afhent. —
Samkvæmt útdrættinum hlutu kaup-
endur togarana í þessari röð:
1.) Reykj avíkurbær einn 30. nóv.
1946, 2.) Mjölnir h. f. Reykjavík
einn 15. jan. 1947, 3) Reykjavíkur-
bær einn 31. jan. 1947, 4.) Akureyr-
arbær einn 28. febr. 1947 o. s. frv.
— Af þessum 20 togurum, komu í
hlut Reykjavíkurbæjar , og fjelaga
þar alls 13, í hlut Bæjarútgerðar
Hafnarfjarðar og fjelaga þar sam-
tals 6 og einn í hlut Akureyrar.
Þessum togara, sem hingað á að
koma, og ó að vera fullsmiðaður í,
febr. lok n. ó., er þegar ráðstafað til
Utgerðarfjelags Akureyrav h. f., en
svo er til stofnað, að bærinn leggi
fram 25% og KEA 20% af andvirði
hans.
Ennþá er óúthlutað 10 af togur-
unum (9 gufutogurum og 1 diesel-
togara), en bráðlega mun gengið
frá úthlutun þeirra.
Jóannes Patursson,
kóngsbóndi í Færeyjum, varð átt-
ræður 6. þ. m. Hann hefir nær hálfri
öld verið foringi þjóðar sinnar í
sjálfstjórnar- og jjjóðernisbaráttu
hennar. Skáld gott er hann einnig.
Kvæntur er hann íslenzkri konu,
Guðnýju Eiríksdóttur bónda í Karls-
skála við Reyðarfjörð Björnssonar.
Hefir hún staðiö örugg við hlið
manns síns, ó hverju sem hefir geng-
hU jafnan fremur hvetjandi en letj-
andi, að sið íslenzkra fornkvenna,
þeirra er beztir drengir þóttu.
A afmælisdag Jóannesar sæmdi
forseti Islands hann stórriddara-
krossi innar íslenzku fálkaorðu.
Lausn frá prestsskap
hafa þeir fengið frá næstu fardög-
um sr. Þorsteinn prófastur Briem í
Görðum ó Akranesi (með fullum
launum) og sr. Erlendur Þórðarson
í Odda, báðir vegna vanheilsu.
Ekki aftur í kjöri
Þessir þingmenn verða ekki í
kjöri við næstu kosningar: Magnús
Jónsson, Páll Hermannsson, Sigurð-
ur Þórðarson og Sveinbjörn Högna-
son. Ekki er vitaö um fleiri fyrir
víst.
Hvernifl er
Nú verðu'r gengið til kosninga
hjer á landi eftir sjö vikur. Ef við
gefum gætur að því, hvernig Alþingi
er nú samsett, velyir eitt mikla furðu.
þegar við berurn okkur saman við
nágrannajrjóðirnar, og það er þetta:
Hjer um bil fimmti partur þingsins
er skipaður Kommúnistum. 1 Sví-
þjóð eru Kommúnistar gersamlega
óhrifalausir á þingi, enda er ríkj-
andi mikill ótti við ið alslafneska
harðstjórnarveldi, sem nú er kallaö
Sovjet Rússland. Svíar skilja, hvað
baltnesku þjóðirnar, sem Kommún-
istarnir rússnesku hafa brotið undir
járnhæl sinn, hafa orðið að þola.
Eistur, Lettar og Litháar voru áður
fullvalda þjóðir, og sannarlega fögn-
uðu þær frelsinu eftir fyrri heims-
styrjöldina. Þær sáu birta eftir langa
og dinnna nótt. En það dimmdi aft-
ur fyrr en varði. Á ný kom Rússinn
og braut niöur jjeirra sjálfstæðu
Jjjóðfjelög. — Svíar vita líka vel,
hvaö Finnar hafa orðið að þola og
verða aS Jjola af liendi þess volduga
nágranna, sem hefir á sjer yíirskin
lýðræðisins, en afneitar þess krafti.
Og enn er Svíum kunnugt, hvernig
komið er fyrir Pólyerjum. — Allt
Jjetta og margt fleira, sem Svíar vita
um rússneska Kommúnismann, veld-
ur því, að Jjeir veita ekki brautar-
gengi Jjeim flokki, sem ágætir stjórn-
arháttu og stjórnarstefnu Sovjetveld-
isins rússneska. Hvernig er þá um-
horfs í Noregi? Þar treysta menn
heldur ekki Moskva-stefnunni og
þeim mönnum, sem hafa gengið
henni á hönd, vilja ekkert eiga und-
ir þeim Norömönnum, sem taka fyr-
irskipunum frá Moskva. Engin sam-
vinna hefir því tekist í Noregi milli
Kommúnista og Socialdemokrata, og
þjóðin leggur ekki lengur hlustir við
kenningum þeirra, svo að orð sje á
gerandi. I Noregi eru Kommúnist-
ar því sára áhrifalitlir. —
Þá skulum við -koma við í Dan-
mörku. Á hernámsárunum höfðu
Kommúnistar sig mikið í frannni og
þóttust vera inir mestu ættjarðar- og
frélsisvinir. Þegar gengið var lil
kosninga og þjóðin mátti lieita mið-
ur sín í mörgum greinum eftir her-
námið, kusu Danir milli 10 og 20
Kommúnista ó þing. Á þessum sjúku
tímum hlaut þessi sjúki flokkur um
100 þús. atkvæði. En'svo bró við, er
bæjar- og sveitarstjórnarkosningarn-
ar fóru fram, tæpu missiri síðar, og
þjóðin var dálítiö farin að ná sjer
aftur eftir ið sjúka ástand hernáms-
ins, að inn óheilbrigði flokkur
Kommúnista fjekk þá aSeins 60 þús.
atkvæöi. Þannig hafði fylgið hrunið
af þeim á þessum stutta tíma. Af
Jjessu má sjá, að álirif Kommúnista
í Danmörku eru lítil og ótt þverr-
andi.
í Englandi fengu Kommúnistar
tvo þingmenn kosna við seinustu
kosningar til neðri mólstofunnar, en
í henni eiga sæti á sjöunda hundrað
þingmanna. Við bæjar- og sveitar-
stjórnarkosningarnar fór ó líka lund.
umhorfs ?
Þetta sýnir, að Englendinga fýsir
ekki að leggja mál sín í hendur þess
flokks, sem einn af helztu stjórnmála-
mönnum þeirra kallar „fimmtu her-
deildina“ í hverju landi.
Ef við líturn vestur um haf, blasir
svipuð mynd við af gengi Kommún-
ista og í þeim, löndum, sem nú hafa
verið talin. I Kanada kom upp mik-
ið hneykslismál sl. vetur um her-
njósnir kanadiskra Konnnúnista fyr-
ir Rússa þar í 'landi. Einn ljet svo um
mælt, að eiður sá, sem hann hefði
unniö sem Kommúnisti (um trúnað
við Rússa og stefnu þeirra) væri
sjer miklu helgari en eiðurinn við
föðurlandið! Kanadamenn skildu,
hva'ð var lijer á seyði. Er síðan lit-
ið á Kommúnista Jjar í landi sem
hættulegan njósnaralýð, er ríkinu
beri að hafa sterkar gætur á.
(Meira).
Keynes lávarðiir
Iátinn
John Maynart Keynes hjet liann
fullu nafni. Hann andaðist í f. m.,
62 ára að aldri, varð bráðkvaddur
að heimili sínu í Sussex, þá fyrir
skömmu uýkominn vestan um haf.
Þar hafði hann átt sæti á fjórmála-
ráðstefnunni í Savannah, og fyrir
hönd enska ríkisins hafði hann átt
hlut í samningum í Washington um
4 milljarða dollara lánið, sem Bret-
ar fá í Bandaríkjunum. Keynes var
án efa einn meðal langhelztu hag-
fræðinga vorra tíma. Vakti hann
fyrst mikla athygli á sjer á friðar-
þinginu í Versailles 1919, en þar
var hann fjánnálasjerfræðingur
brezku fulltrúasveitarinnar. Hann
lýsti þá yfir því opinberlega, að
ráðsályktanir þingsins í fjármálum
væri svo vanhugsaðar, að þær væri
ekki framkvæmanlegar og myndi
liafa mikla ógæfu í för með sjer.
Þótti haun um það sannspár. Sama
árið —1 1919 — kom út ið merki-
lega rit hans The Econoinic Conse-
quences of the War, þar sem hann
sagði fyrir, að inar þýzku stríðs-
skaðabætur — eins og friðarráð-
stefnan ákvað þær, yrði aldrei greidd
ar. — Keynes var einn þeirra fjár-
málaráðunauta ensku stjórnarinnar
og Bandaríkjastjórnar í Versailles,
sem neitaði að eiga lengur þótt í
friðarráðstefnunni, er ekkert mark
var tekið á aðvörunum hans, og
hvarf heim af friðarþinginu í júní
1919. Lýsingar hans á inum „fjóru
stóru“ ó friðarþinginu eru frægar,
og niðurstöður hans um fjármála-
fyrirskipanir þingsins, sem fyrr seg-
ir, reyndust sannar.
Eitt af inum merkilegustu ritverk-
um hans heitir Theory of Employ-
ment, Interest and Money, þar sem
hann gagnrýnir mjög ina klassisku
hagfræðinga.
Keynes átti sæti í stjórn Englands-
banka.
Alþingiskosningarnar
eiga að fara fram sunnudaginn
30. júní.
Gekk illa í Vestur-Skapta-
fellssýslu.
Tímamönnum hefir gengið illa að
fá frambjóðanda í það kjördæmi.
Flokksstjórnin lagði að Þórarni
Helgasyni, bónda í Þykkvabæ, að
verða i kjöri, en hann svaraöi með
því að segja sig úr Framsóknar-
flokknum!
Loks kvað vera dubbaöur upp
Hilmar Stefánsson bankastjóri til
framboÖs í sýslunni fyrir Framsókn.
Tveir Framsóknarmenn í
kjöri í Suður-Þingeyjarsýslu
Auk Jónasar alþm. Jónssonar frá
Hriflu verður í kjöri í S.-Þing. Björn
Sigtryggsson, bóndi á Brún í Reykja
dal. Verða þeir báðir í kjöri fyrir
Framsóknarflokkinn. Björn er kandi-
dat Hermanns-deildarinnar.
Sfeingrímur Aðalsfeipsson
verður í kjöri fyrir Kommúnista
hjer ó Akureyri í vor. Hann hefir
verið forseti efri deildar Alþingis
undanfarið, en fór með óheyrileg
ósannindi í vantraustsumræðunum
um daginn, og tiltektir hans allar und
ir þinglausnir voru með þeim hætti,
að þegar hann kvaddi deildina, hafði
enginn deildarmanna geð í sjer til
að Jjakka honum forsetastörfin. Er
það einsdœmi í þingsögunni, að
forseta hafi ekki verið þakkað af
einhverjum deildarmanna í þinglok.
Þessu meti náði þó Steingrímur!
I Grenivík
voru þeir Eysteinn og Steingrímur
að eitra fyrir Jónas 6. Jj. m. Jón í
\ztafelli og Jónas í Lundarbrekku
mættu Jjar af hálfu Jónasar Jóns-
sonar.
Sagan um bótana tvo.
Tveir bátar voru keyptir hingað
fró Svíþjóð í byrjun síðustu vertíÖ-
ar. Þeir kostuðu um 300 þús. kr.
hvor í erlendum gjaldeyri. Voru þeir
svo gerðir út á vertíðinni, og nam
aflinn, sem fluttur var utan, allt að
1,4 millj. króna. Bátar þessir skil-
uðu Jjví, hvor fyrir sig, meir en
tvöföldum þeim gjaldeyri, sem var-
ið var til kaupa á þeim.
Ætli Tímanum þyki ekki illa var-
ið þeim gjaldeyri, sem fór til kaupa
á þessurn bátum? Blað þetta er allt-
af að tala um, að mjög gangi á
erlendan gjaldeyri. ESlilegt, að á
hann gangi, er keypt eru ný fram-
leiðslutæki til landsins. En eru þau
ekki einmitt sömu náttúru og var
hringurinn Draupnir?
Páskar árlega
snemma í apríl
Uno kemur ef til yill nýrri
skipan á um þetta
Tillögur um breytingar á páska-
tímanum voru eitt sinn fluttar í
Þjóðabandalaginu gamla, og beind-
ust þær að því, aÖ ákveða páskatím-
ann öðruvísi en eftir gömlu rímregl-
unni. Er mikill áhugi á þessari
breyttu skipun um víða veröld, og
er kirkjan fylgjandi þessum tillög-
um. Gert er ráð fyrir, að tillögur
þessar verði teknar upp af nýju og
fluttar í Uno-Bandalagi sameinuðu
þjóðanna. — Á þessu ári bar pásk-
ana upp á síðasta sunnudag í vetri,
og þrisvar á þessari öld verða þeir
síðar. Páskana getur borið upp á
35 mismunandi tíma. Árið 1818 bar
páskana upp á 22. marz, fyrr en
nokkru sinni áður eða síðar, og 1886
og 1943 bar þá upp á 25. apríl, síð-
ar en nokkru sinni óður eða síöan.
Nokkurn veginn samkomulag
meðal klerkdómsins er um það, að
krossfestingin hafi átt sjer stað 7.
apríl órið 30, og eins og fyrr segir,
mun kirkjan alls ekki vera andvíg
því, að binda páskana við ókveðinn
mánaðardag. Helzt er í róði að kveð-
ið verði svo ó, að páska skuli jafn-
an halda annan sunnudag í apríl-
mánuði, einkuni ef hann ber upp á
9. apríl, en ef hann ber ekki upp á
þann mánaðardag, skuli halda páska
næstan sunnudag eftir 9. apríl.
Barnasfúkurnar á Akureyri
minnast 60 ára afmælis Ung-
lingareglmmar á íslandi næstk.
sunnudag, 12. maí, eins og hjer
segir:
Klukkan 10 árdegis mæta fjelagar
barnastúknanna og aðrir templ-
arar við Skjaldborg og ganga í
hópgöngu um nokkrar götur bæj
arins og að kirkju.
Kl. 11 árd. verður guðsþjón-
usta í Akureyrarkirkju.
Kl. 2 síðd. verður hátíðafund-
ur í ráðhúsi bæjarins. — Fundar-
efni: Stutt ávörp. — Leiksýning.
— Telpnakór syngur. — Upp-
lestur. — Sýnd kvikmynd frá
barnaskóla Akureyrar (Litlu
jólin). — Skrautsýning.
Þess er eindregið óskað, að
sem allra flestir fjelagar barna-
stúknanna mæti bæði við skrúð-
gönguna og á hátíðafundinum,
svo og aðrir -templarar á staðn-
um — og mæti stundvíslega. —
Fjelagar úr barnastúkunni Von í
Glerárþorpi eru velkomnir á
fundinn.