Íslendingur - 10.05.1946, Qupperneq 5

Föstudaginn 10. maí 1946
ÍSLENDINGUR
5
Svar Eimskipafjelags íslands til
stjórnar Verziunarmannafjeiagsins
á Akureyri
„Rvík 30. apríl, 1946.
Stjórn Verslunarmannafélagsins
á Akureyri.
Vér höfum móttekið heiðrað bréf
yðar, dags. 29. mars, þar sem þér
skýrið oss frá óánægju, sem fram
kom á fundi í félagi yðar yfir sam-
gönguerfiðleikum milli Akureyrar
og annara landshluta, einkum nú i
tnarsmánuði.
Vér viðurkennum fyllilega, að I
il-ieim mánuði var erfitt um samgöng-
jUr við Akureyri, en fyrir því eru
hinsvegar ýmsar ástæður, sem vér
viljum leyfa oss að henda á.
Það sem mestu hefir valdið um
að ckki hefir verið unt að halda
Uppi nógu greiðum samgöngum út
Um land framan af þessu ári, er að
,Selfoss“, sem hefir verið svo að
^egja eingöngu í strandferðum, varð
að fara í viðgerð til Skotlands í
desembermánuði f. á. Sú viðgerð
átti að taka 3—4 vikur, en skipið
er nú búið að liggja þar í tæpa 4
'nánuði, og er viðgerðinni ekki lok-
tð enn. Á síðastliðnu ári kom „Sel-
foss“ 11 sinnum við á Akureyri
bam í byrjun októbermánaðar, en
k hófst, eins og yður er kunnugt
verkfall á skipum vorum, sem ekki
far fyllilega lokið, fyri' en eftir miðj-
an desember, þannig að raunveru-
lega hefir „Selfoss" ekki verið í ferð-
am síðustu sex mánuði.
Til þess að ráða bót á þessu hefir
Fjallfoss“ verið lálinn annast
trandferðirnar, meðan „Selfoss"
i,efir verið í viðgerð og hefir skipið
omið 4 sinnum við á Akureyri frá
aví að verkfallinu lauk og fram til
iiýrjunar mars. Þá varð „Fjallfoss“
innig að fara í viðgerð, sem ekki
átti dragast, og tafðist við það frá
i' 'lÍNgum uin nærri 3 vikur, ein-
itt nú í mars-mánuði. Strax að lok-
'■'I ii viðgerð (raunar vannst ekki
' íi til að ljúka henni að fullu) fór
Vipið í strandferð vestur og norð-
tr um land. En með því að mjög
uikið lá þá í Reykjavík af efni til
'ýgginga Síldarverksmiðja ríkisins
Skagaströnd og Siglufirði, var
iltölulega lítið liægt að senda af
íðrum vörum frá Reykjavík út á
md vegna hinna mjög rúmfreku
ara til verksmiðjanna. Skipið hefði.
vo væntanlega getað farið fljótlega
z iðra strandferð, hefði ekki staðið
á, að það þurfti að taka nokkur
ii' druð smálestir af óverkuðum
' 1 ó ýmsum höfnum úti um land
dytja til Englands, en ekki mátti
u gast að koma fiskinum þangað,
salan ætti ekki að fara út um
i 'fur.
>,Brúarfoss“ var leigður bresku
lórninni til febrúarloka þ. á. til
1 ,s að flytja frystan fisk, og höfð-
j!j' v^r því ekki nein umráð yfir
jipinu, þar til í byrjun mars. En
®gna þess að þá hafði verið seldur
'frnur af harðfrystum fiski til
'meríku, gat skipið ekki farið út á
'ád, heldur fór það þegar í stað
ferma fiskinn og fór héðan um
þ, 't ar> marsmánuð til New York.
j jLagarfoss' hefir verið í ferðum
' Lautaborgar og Kaupmannahafn-
, °S þar eð mikið hefir borist að af
,'rum’ sem nauðsynlegt var að
^ ttiust liingað fyrir ákveðinn tíma,
sent efni og vélar til Síldarverk-
smiðjanna og Andakílsvirkjunarinn-
ar, vannst ekki tími til þess að láta
skipið fara úl ó land í mars-mánuði.
„Reykjafoss" var síðast á Akur-
eyri 27. febrúar s. 1. og mestan hluta
marsmánaðar var skipið í Englands-
ferð. Þegar skipið konr úr þeirri
ferð átti það að,fara þegar í stað
til Antwerpen, en þangað hafði ver-
ið selt lalsvert magn af fiskimjöli og
von um sölu á meiru, ef unt væri að
fá skip til þess að flytja það, auk
þess sem nokkur hundruð smálestir
af vörum lágu í Antwerpen, aðallega
ýmiskonar byggingavörur, sem lengi
hafði vantað. Þegar skipið kom til
Reykjavíkur, kom í ljós að um 350
smólestir af lausum múrstein til
Síldarverksmiðjanna á Siglufirði,
voru í skipinu, en þar eð mjög erfitt
er með umhleðslu á lausum múr-
stein, var skipið látið fara skyndi-
ferð eingöngu til Siglufjarðar til að
afferma múrsteininn. Mátti ekki
tefja skipið með því að láta það fara
til Akureyrar í þeirri ferð eða taka
neinar aðrar vörur, þar eð búið var
að tilkynna vörusendendum í Ant-
werpen, að skipið yrði þar í byrjun
apríl.
Vér höfum nú með þessu, gjört
yður grein fyrir ástæðuin fyrir því,
að ekki var mögulegt að láta neitt af
eigin skipum vorum koma við á Ak.
á tímábilinu frá 4. mars til 4. apríl
er „Fjallfoss“ kom til Akureyrar, og
væntum þér þess, að þér sjóið af
þessu, að hér hefir frekar verið um
óviðráðanleg atvik að ræða, en að
vér höfum með vilja hagað sigling-
um þannig.
IJm amerísku leiguskipin er það
að segja, að þau hafa eingöngu feng-
ist leigð til Reykjavíkur, en enda
þólt lieimilt væri að serula þau á
aðrar íslenskar hafnir, þá kærni slíkt
ekki til mála, þar séin skip þessi
etu 5300 smálestir að stærð. Skipin
eru því altof stór og dýr til að fara
á hafnir úti um land og auk þess
eru venjulega aðeins örfáar smólest-
ii skrósettar beint út ó land í hverri
ferð, og munum vér víkja að því
atriði síðar. Skip, sem vér höfum
leigt frá Norðurlöndum hafa heldur
ekki fengist nema með því skilyrði,
að þau færu ekki á hafnir úti um
land. Þegar vér leigðum danska skip-
ið „Anne“ lögðum vér fast að eig-
endum, með að skipið mætti korna
við á höfnum úti um land, en við
það var ekki komandi, að skipið
mætti koma annarsstaðar við en í
Reykjavík og Hafnarfirði.
Þegar leiga skipsins var framlengd
fyrir rúmum tveim mánuðum endur-
tókum vér ósk vora, en' svarið var
algjörlega neitandi. Þegar „Anne“
var hér síðast í byrjun apríl, fórum
vér fram ó, að skipið mætti fara beint
til Akureyrar með vörur og koma
hingað beina leið þaðan, en enn
neituðu eigendurnir.
Sama máli gegndi um áburðar-
skipið „Maurita“, sem kom nýlega
fró Noregi. Þó vitanlega hefði verið
æskilegast, að það færi með áburð-
inn á helstu hafnir úti á landi, vildu
eigendur skipsins ekk'i, að það væri
tafið um einn dag umfram það, sem
þurfti til að afferma skipið hér. Það
er hvorttveggja að eigendur skip-
anna þekkja ekki hafnarskilyrði hér
á landi, þannig að þeir álíta þau
verri en þau eru, og sérslaklega telja
þeir hættulegt að sigla hér kringum
land að vetrinum til, og svo er hitt
að skorturinn á skipum af þeirri
stærð, sem oss hentar loest, er enn
svo mikill í heiminum, að mjög
erfitt er að fó leigð sicip af þessari
stærð.
Þá viljuin vér benda á, að þótt
félagið hafi tryggt sér 13—14 leigu-
skip og auglýst þau, með það fyrir
augum, að-kaupsýslumenn geti gert
ráðstafanir um vöruflutninga sína,
þá má einnig sjó af þeim auglýsing-
um, að skip þessi eru ekki öll kom-
in í þjónustu félagsins enn, enda er
þess jafnan getið hvenær skipin
eigi að ferma í erlendri höfn, og
sum þeirra eru ekki byrjuð að
ferma enn, þrátt fyrir það að langt
sé síðan þau voru leigð og óttu að
byrja að ferma.
Sem dæmi um þetta, viljum vér
benda á. að frystiskipið „Lublin“,
sem vér höfum tekið á leigu, átti
upphaflega að afhendast hinn 20.
febrúar síðastliðinn. Sömuleiðis átti
leiguskipið „Horsa“, sem einnig
hefir frystirúm, að vera tilbúin að
ferma í iok marsmánaðar. Bæði
skipin hafa tafist svo vegna viðgerða,
að „Lublin“ er fyrst núna nýkomin
til Reykjavíkur, en ,.Horsa“ verður
ekki tilbúin fyrr en í næsta mánuði.
Þegar svona er ástatt er ekki gott
að gera áætlanir um ferðir skipanna,
en þér kvartið einnig yfir því i
bréfi yðar, að engar áætlanir séu
gerðar um skipaferðirnar, og ekki
auglýst livénær þau fari eða hvert
þau fari. Skipalista þó, sem birtir
eru í blöðum og útvarpi, iná þó
skoða sein auglýsingar um skipa-
ferðirnár, en venjulega er skýrt fró
ferðum skipanna eins fljótt og mögu-
legt er, og búið er að ákveða þær,
eins og vér höfurn þegar skýrt frá
um leiguskipin. Að öðru leyti vilj-
um vér taka þetta fram um áætlanir
fyrir skipin og auglýsingar þar að
lútandi.
1. Leiguskipin frá Ameríku erú
tekin fyrir eina ferð í einu eft-
ir því hvað berst að af vörum
fyrir vestan. Áður höfðum vér
skipin í tímaleigu og sömu
skipin voru þannig í ferðum
alt árið, en á þessu ári hafa
þau ekki fengist nerna fyrir
eina og eina ferð í einu, og
höfurn vér venjulega ekki vit-
að um hvaða skip vér fengjum
leigð fyrr en um það leyti sem
þau byrja að ferma.
2. Um önnur leiguskip er óvissa
venjulega svo mikil, bæði hvað
snertir leigumála og afhend-
ingartíma, að erfitt er að aug-
lýsa þau öðruvísi en gert er í
skipafréttunum, sem birtast í
útvarpinu og Reykjavíkurblöð-
um.
3. Eigin skip félagsins, sem fara
út á land, hafa nú upp á síð-
kastið venjulega verið full-
fermd frá Reykjavík af um-
hleðsluvörum og ekki getað
tekið neinn flutning frá öðr-
um af þeim ástæðum. Þess-
vegna hefir ekki þótt rétt að
auglýsa ferðir þeirra nema
sem minnst, þegar svo hefir
staðið á. Hafi skipin getað tek-
ið einhverjar vörur hafa ferð-
irnar altaf verið auglýstar.
4. Vegna hinnar miklu óvissu um
sölu íslenskra afurða nú und-
anfarið, hefir félagið einnig
orðið að haga siglingum sín-
um að miklu leyti eftir því
hvert útflutningsvörurnar hafa
átt að fara og á- hvaða höfn-
um hefir átt að taka þær, eins
og vér höfum þegar minnst á.
Vér höfum því enn eigi talið
fært að gera fastar áætlanir
um ferðir skipa vorra, með
því að altaf hefir mátt búast
við breytingum á ferðunum,
af þessum ástæðum. Vér höf-
um þegar nefnt nokkur dæmi
og viljum bæta því við að ein,
mitt þessa dagana er „Brúar-
foss“ í strandferð kringum
land með fullfermi af tilbún-
um áburði. Að sjálfsögðu var
ráðgert, að skipið fermdi
hraðfrystan fisk til útlanda,
en þar eð engin vissa er enn
fyrir hvenær eða til hvaða
liafnar næsti farmur af hrað-
frystum fiski fer, og ekki var
hægt að lóta skipið bíða að-
gerðalaust, var það í þess stað
sent í strandferð með áburð-
inn. Einnig liggur hér annað
frystiskip „Lublin“ og er sem
stendur helst útlit fyrir að það
fari til Ítalíu með fiskfarm.
Þá er nú búið að selja ullina,
sem er meira en einn skips-
farmur, og skip það sem kem-
hr til með að flytja hana mun
væntanlega verða að taka ull-
ina á fjölda höfnum út um
land. Ef búið hefði verið að
gera áætlun um ferðir þessara
skipa áður en vitað var um
þe'ssa hluti, þó er augljóst, að
sú áætlun hefði raskast all-
mjög, og mætti þ>á búast við
gagnrýni á félagið fyrir, að
það héldi ekki þær áætlanir,
sem það hef'ði auglýst.
Vér efumst ekki um, að þér skiljið
fyllilega þessar erfiðu aðstæður, en
getum jafnframt fullvissað yður um,
að strax og unt er, munum vér gera
fastar áætlanir um ferðir þeirra skipa
félagsins, sem vér teljum mögulegt.
Utaf ummælum yðar um „þann ó-
sið, sem tíðkast hefir undanfarin ár,
að nær allar vörur séu settar á land
í Reykjavík, og geymdar þar um
lengri eða skemmri tíma áður en
þær eru sendar til ákvörðunarstað-
ar“, þá viljuin vér ekki kalla þetta
„ósið“, heldur óumflýjanlega nauð-
syn, sem orðið hefir til vegna styrj-
aldarástandsins og viðskiftanna við
Ameríku.
Þó vér teljurn víst, að félagsmönn-
um yðar sé fullkunnugt um, hvernig
innkaupum vara liefir verið hagað
Reykjafoss
Empire Gallop
Lagarfoss
Long Splice
Anne
i Buntline Hitch
Reykjafoss
Lech
Lagarfoss
Empire Gallop
Reykjafoss
Anne
Sinnet
Buntline Hitch
undanfarið, og er raunar enn, þykir
oss rétt að benda á eftirfarandi stað-
reyndir þessu viðvíkjandi.
Mest af nauðsynjavörum lands-
manna kemur með hinum stóru ame-
rísku leiguskipum frá New York eða
Halifax. Vörukaupum vestan hafs er
þannig hóttað, að til þess að tryggja,
að ekki verði vöruskortur í landinu,
þá verða innflytjendur að kaupa vör-
urnar í stórum slöttum oft löngu áð-
ur en pantanir liggja fyrir frá kaup-
mönnum eða kaupfélögum. Af þessu
leiðir að enginn kostur er að ráð-
stafa vörunum og skrásetja þær beint
út á land, þegar skipin ferma vör-
urnar. Farmur þessara skipa eru
skrásettir nálega eingöngu til Reykja-
vfkur, og verða vörurnar því að fara
þar í land. Reynslan hefir einnig
orðið sú, að bæði í stríðinu og síð-
an því lauk, að oft líður langur tími
fró því að skipin koma, þangað til
innflytjendurnir ráðstafa vörunni til
sendingar út á land. Við það getur
félagið vitanlega ekki ráðið.
Þó viljum vér taka skýrt fram at-
riði, sem suinum virðist ekki full-
ljóst, eftir ýmsum blaðaskrifum að
dæma, ■— þó vér gerum tæplega ráð
fyrir, að nokkur af félagsmönnum
yðar sé í þeim hóþi, — að það er
alls ekki á valdi Eimskipafélagsins
að breyta þessu fyrirkomulagi. Það
eru sem sé vörusendendur eða þeir
sem vörurnar kaupa, sem ráða því
hvernig sendingu þeirra er hagað.
Ef þeir biðja um að vörurnar verði
skrásettar til ákveðinnar hafnar úti
á landi, þá er það gert, og Eimskipa-
félagið flytur þær svo viðtakanda að
kostnaðarlausu á þá höfn. Félagið
hefir engan rétt til að ráðstafa vör-
um, sem það tekur til flutnings, ann-
að en þangað sem þær eru skrásett-
ar, og það sem skrásett er til Reykja-
víkur, er flutt áfram samkvæmt ósk-
um eigenda varanna eftir reglum,
sem settar hafa verið um þetta. Vér
leyfum oss að senda yður eintak af
þessum reglum hérmeð. Þær hafa
verið prentaðar og sendar viðskifta-
mönnum og afgreiðslumönnum fé-
lagsins um land alt fyrir löngu.
Reglurnat' eru settar í samráði við
Viðskiftamálaráðuneytið og sant-
þykktar af því með bréfi, dags. 12.
apríl 1944, og hafa þannig verið í
gildi tvö síðastliðin ár, eða frá 1.
maí 1944.
í sambandi við þetta viljum vér
benda á, að af 112,720 smálestum af
vörum, sem fluttar voru til landsins
með skipum vorum og leiguskipum
árið 1945, voru aðeins 1564 smá-
lestir skrásettar beint til Akureyrar
í 52 ferðum. Á þessu óri hefir eftir-
farandi vörumagn verið skrásett
beint til Akureyrar með þeim skip-
um, sem komið hafa fil landsins á
vorum vegum:
Til Alls með
A kureyrar skipinu
56 smál. 1067 smál.
27 — 2147 —
32 — 491 —*
17 — 3681 —
25 — 1347 —
9 — 3584 —
22 — 868 —*
74 — 1268 —
11 — 845 —
72 — 1897 —
30 — 1348 —
33 — . 720 —
35 — 3312 —
10 — 1483 —
5/1
6/1
21/1
21/1
29/1
7/2
8/2
9/3
10/3
23/3
24/3
30/3
1/4
7/4
Skipið fór til Akureyrar í þeirri ferð.
Skýrsla þessi sýnir, að í 14 ferð-
um hafa alls 449 smál. verið skrá-
settar beint til Akureyrar af 24.057
smál. af vörum, sem hafa verið flutt-
ar samtals með skipunum. Meðan
þannig háttar til, er augljóst að ekki
er raögulegt að taka upp reglubundn-
ar siglingar út á land eingöngu vegna
þeirra vara, sem þannig eru skrá-
settar. Tafirnar yrðu óheyrilegar og
kostnaður stæði ekki í neinu hlut-
falli við gagnið, sem af því yrði.
Meginhluti farmsins, þ. e. nauð-
synjavörurnar, sem koma með leigu*