Íslendingur - 21.06.1946, Blaðsíða 5

ÍSLENDINGUR
5
ostudaginn 21. júní 1946

ÍSLENDINGUR
Ritstjóri og ábyrgðarmaður:
MAGNÚS JÓNSSON.
Útgefandi: BlaSaútgáfufél. Aknreyrar.
Skrifetofn Hefnaretr. 101. Sími 364.
Auglýeingar og afgreiðela:
Svanberg Einarsson.
Pósthólf 118.
Prantsmitja BjSrnt Jánuanar h.f.
DJrtlðin.
Dýrtíðarvísitalan er nú 292 stig
g hefir hækkað um 5 stig frá því í
iðasta mánuði. Hefir vísitalan aldrei
Sur verið svo há. Er veröbólgan
. j komin á það stig, að ekki verður
íngur hjá því komizt að gera róttæk
t' ráðstafanir til þess að lækka dýr-
ðina.
Framsóknarmenn hafa gert dýr-
iðarmálin að miklu árásarefni á
{í'dsstjórnina og kennt henni um
, að, að lausn hefir ekki þegar feng-
it á því mikla vandamáli. Ganga
leir nú fram fyrir þjóðina sem sak-
ausir englar og þykjast frá upjthafi
tafa kunnað ráð við dýrtíðinni, en
i>au hafi verið að engu höfð.
Þessi áróður Framsóknar er all-
Ijari'i sannleikanum, enda settur
liam sem kosningabeita, af því að
Ekki þykir vænlegt að hafa andstöðu
&egn eflingu atvinnuveganna á odd-
'hum. Sannleikurinn er sá, að naum-
9st verður einum flokki fremur öðr-
hrn kennt um verðbólguna. Segja má
Sem svo, að forráðarnenn þjóðarinn-
ir hefðu í tíma átt að setja undir lek
tnn, en það er oft hægar að segja
•ftir á, hvað hefði þurft að gera.
Dýrtíðin er þess eðlis, að það er
njög erfitt að stöðva hana, eftir að
erðbólguhjólið er byrjað að snú-
t ,íst. Vöruverð og kaupgjald hækka
lannig á víxl dýrtíðina.
Mönnum varð þegar í upphafi
''ýrtíðarflóðsins ljóst, að hér var
Wtta á ferðum, en við ramman reip
var að draga. Erlent setulið hóf stór-
lellda mannvirkjagerð, og eftirspurn
eftir vinnuafli var miklu meira en
Ifamboðið. Hafði þetta auðvitað í
för með sér verulega hækkun vinnu-
l;iuna. Landbúnaðarvörur hækkuðu
þá einnig stórlega í verði. Hófst
þannig mikið kapphlaup allra stétta
hm að bera sem mest úr býtum.
Setuliðið færði mikið fjármagn inn
1 landið og peningaveltan óx hröð-
1m skrefum. Gróðafíknin greip svo
úrn sig, að allar ráðstafanir, sem
teyndar voru urðu árangurslausar,
Kí að enginn vildi neinu fórna til
bess að lækna verðbólguna, sem all-
ir virtust þó sammála um, að gæti
0rðið þjóðinni mjög hættuleg.
Þegar litið er yfir undanfarandi
verður niðurstaðan að vísu sú,
4ð dýrtíðin hafi að mörgu leyti fært
þjóðfélagsborgurunum hagnað.
^lenn hafa losnað úr skuldum fyrir-
sÞíðsáranna og margir safnað fé.
Þinsvegar er það ljóst, að allur get-
'ú' þessi hagnaður orðið að engu, ef
verðbólgan verður þess valdandi, að
^vinnuvegirnir stöðvist. *
Þegar núverandi ríkisstjórn tók
Vlð völdum, var það hennar megin-
6tefnumál að tryggja það, að kjör

enmngs í landinu þyrftu ekki að
Ríkisstjórnin skorar á þjóðina að tara sparlega með
matvæli.
íslenzka þjóðin vill leggja fram sinn skerf til
þess að lina þjáningar mannkynsins
Ríkisstjórnin hefir sent út eftirfarandi ávarp
til þjóðarinnar:
EINS og almenningi hér á landi
mun kunnugt, er matvælaástandið í
heiminum nú að lokinni styrjöldinni
svo slæmt, að víða liggur við hung-
ursneyð, ef ekki tekst með sameigin-
legum átökum allra þjóða að ráða
bót á því. Ástæðurnar af skorti þess-
um þarf ekki að rekja. Ófriðurinn
olli því að matvælaframleiðsla heims
ins minnkaði að mun, auk þess sem
ringulreið komst á allt flutninga-
kerfi heimsins. Loks liafa kuldar
dregið úr ræktun kornmetis víða
um heim.
Af þessum ástæðum vofir hungur
yfir mörgum þjóðum, einkum þó á
meginlandi Evrópu og í Indlandi.
Hefir ríkisstjórn Breta haft for-
göngu um viðleitni til að ráða sem
skjótast og bezt bct á skortinum.
Hefir hún sent stjórnum allra ná-
grannalanda sinna tilmæli um að
gangast fyrir því, liver í sínu landi,
að stuðla að sem sparlegastri með-
ferð matvæla og að hver þjóð reyni
að minnka við sig matvælainnflutn-
ing en auka útflutning svo sem orð-
ið getur.
í erindi brezku stjómarinnar um
þetta efni, sem íslenzku stjórninni
barst fyrir milligöngu sendiherra
Breta hér á landi, segir svo:
„Kjöt og feitmeti hefir ásamt
öðrum matvælum, verið af skorn-
versna. Hún vildi freista þess að
lækka framleiðslukostnaðinn með
betri og skjótvirkari tækjum við
framleiðsluna. Sj álfstæðisflokkurinn
vonaðist til, að allir flokkar vildu
taka þátt í ríkisstjórn til þess m. a.
að leysa þetta mikla vandamál á
happasælan hátt. Honum ^ar það
ljóst, að lítt gerlegt myndi að leysa
það, nema allar stéttir og flokkar
legðust þar á eitt, en reyndu ekki að
efna til ófriðar vegna þeirra ráðstaf-
ana, sem gerðar yrðu. Þetta mistókst
því miður og er ekki ólíklegt, að það
kunni einmitt að torvelda lausn máls
ins, þegar þess er gætt, hversu óbil-
gjörn stjórnarandstaða Framsóknar
hefir verið.
Dýrtíðarmálið verður aldrei leyst,
nema þjóðfélagsborgararnir vilji eitt
hvað á sig leggja. Það er ekki nóg
að tala um hina geigvænlegu dýrtíð,
meðan einstaklingar og stéttir vilja
hver um sig láta lækna meinið á
kostnað einhverra annarra.
Málið verður aldrei leyst nema
með gagnkvæmri samvinnu framleið
enda og verkamanna. Engin stjórn
hefir því betri skilyrði til þess að
taka málið föstum tökum en núver-
andi ríkisstjórn, sem einmitt styðst
við meginþorra allra framleiðenda
og launþega. Allir þjóðhollir borg-
arar munu styðja hana í því mikla
og vandasama hlutverki.
um skammti undanfarið, en hinn
ægilegi ujjpskerubrestur á korni,
sem orðið hefir um víða veröld,
hefir valdið því að fyrirsj áanleg
er víðtæk hungursneyð, nema all-
ir taki höndum saman um að
hjálpa, og það fljótt og vel. Á-
standið lagast ekki af sjálfu sér
við næstu uppskeru. Eftir því sem
bezt verður séð, verður ástandið
engu betra að ári, nema uppsker-
an verði óvenjulega mikil. í ár
er aðallega neytt birgða, sem
safnazt hafa á undanförnum ár-
um. í sumar munu þær ganga til
þurðar og ekkert verður eftir til
næsta árs.
Tvennt þarf því að gera:
tryggja að birgðir þær, sem nú
eru fyrir hendi fram að næstu
uppskeru verði notaðar eins hag-
anlega og föng eru á, og jafn-
framt að gera hið ítrasta til að
auka uppskeru þessa árs. Þetta
málefni snertir hvern einasta
mann, og hér geta allir hjálpað
til. Hver smálest af matvöru sem
sparast og hægt er að nota í stað
annarra birgða, getur bjargað
mörgum mannslífum. Hver smá-
lest, sem í ár er framleidd um-
fram meðallag, getur bjargað
mörgum frá hungurdauða að
' • ii
an.
Brezka ríkisstjórnin leggur rétti-
lega áherzlu á að hér sé ekki verið
að biðja um matvæli handa Bret-
landi, heldur handa fólki á megin-
landi Evrópu og Indlandi, enda er
þar nú þegar um hungursneyð að
ræða á stórum svæðum.
Enn segir svo í erindi brezka sendi
herrans:
„íslenzka þjóðin hefir oft ®rð-
ið að þola hungur, síðan hún sett-
ist að í landi sínu fyrir þúsund
árum, og þekkir engin né skilur
betur þjáningar annarra. Þetta
kom greinilega í ljós, þegar ís-
lendingar gáfu fé og vörur til
bandamannaþjóðanna að lokinni
Evrópustyrjöld og síðan miklar
og verðmætar lýsisgjafir til barna
á meginlandi Evrópu. Er ég því
sannfærður um að íslendingar
muni taka þessu erindi fúslega og
bregðast við eins vel og þeir
mögulega geta.“
Ríkisstjórnin hefir ákveðið að
verða við áskorun brezku stjórnar-
innar og hvetja íslendinga til sam-
starfs við aðrar þjóðir í þessu efni.
Hér er ekki farið fram á nein bein
framlög, er létt geti á pyngju eins
einasta manns. Það er fram á það
farið að vér aukum sem mest vér get
um framleiðslu matvæla og spörum
í hvívetna matvæli, einkum þó þau
matvæli, sem flytja verður til lands-
ins, og þá sérstaklega kornvörur,
sykur og feitmeti.
Það eru því tilmæli ríkisstjórnar-
innar til hvers einasta Islendings:
að varast að kaupa meir af brauði,
kornvöru, sykri og feitmeti en
ströng nauðsyn býður.
að gæta fyllsta sparnaðar í meðferð
allra matvæla, einkum þó korn-
vara, sykurs og feitmetis, og nýta
sem allra bezt alla afganga.
Munið, að hvert kíló af matvælum,
sem skemmist fer forgörðum eða
neytt er að óþörfu, er raunverulega
tekið frá sveltandi fólki í öðrum
löndum, því minna, sem til landsins
þarf að flytja af mat því meira verð-
Hverjir elska einrœðið?
VERKAMAÐURINN er mjög
hneykslaður yfir því, að hér í blað-
inu skuli hafa verið skorað á alla
lýðræðissinnaða kjósendur á Akur-
eyri að sameinast um Sigurð E. Hlíð
ar. Vill hann reyna að gera Sigurð
tortryggilegan fyrir það, að liann
hafi eitt sinn verið þýzkur ræðismað
ur á Akureyri.
Það er ekkert nýtt, að kpmmún-
istar reyni að koma nazistastimpli á
hættulega andstæðinga sína. í þeirra
augum eru allir þeir menn nazistar,
sem spyrna vilja fótum við offorsi
og öfgum kommúnista. Þeir vita nú,
að Sigurður E. Hlíðar er hættuleg-
asti andstæðingur austrænu stefn-
unnar hér á Akureyri við þessar
kosningar — og auðvitað var ekki
látið vera að gefa honum hið sígilda
einkunnarorð kommúnista — að
hann væri nazisti.
En til allrar óhamingju fyrir
Verkamanninn, hefir fólk lesið naz-
istasögu hans sem hverja aðra skrítlu
— og brosað að. Það vita allir, að
þótt Sigurður E. Hlíðar hafi verið
þýzkur ræðismaður hér fyrir stríð,
þá hefir hann engu síður en aðrir
góðir lýðræðisvinir haft andúð á
yfirgangi og ofbeldisverkum þýzku
nazistanna. En það eru aðrir menn
á voru landi, sem hafa talið það
„smekksatriði“, hvort menn væru
með eða móti þýzka nazismanum og
þótti engu verra að styðja þá en
vestrænu „auðvaldsríkin“ í styrjöld-
inni. Þjóðin man eftir þessum mönn-
um, og hún veit, að frá þeim stafar
lýðræðinu nú mest hætta.
Kommúnistar mega vita það, að
íslenzka þjóðin kærir sig engu frem-
ur um kommúnistiskt en nazistiskt
einræði. Hún hefir andúð á öfgum
og ofbeldishneigð beggja þessarra
flokka og er jafn staðráðin í að
hafna forsjá þeirra beggja. Enginn
lýðrœðissinnaður Akureyringur œsk
ir þess, að kommúnisti verði þing-
maður Akureyrar. Þeir munlt því
sameinast um Sigurð E. Hlíðar og
tryggja þannig lýðrœðisöflunum
glœsilegan sigur.
Enn reiknar Dagur skakkt'
ÞAÐ er merkilegt, hvað jafn
greindum manni og ritstjóra Dags
hættir til að gera reikningsvillur.
Fyrir nokkru hélt liann því fram,
að Framsókn væri líklegust til þess
að koma í veg fyrir það, að konmi-
únisti yrði þingmaður Akureyrar.
Nú heldur hann því fram, að Akur-
ur til ráðstöfunar handa öðrum.
Þess vegna treystir ríkisstj órnin
hverjum einasta íslendingi til að
bregðast vel við þessum tilmælum.
En einkum setur hún þó traust sitt á
húsmæður þessa lands, sem öðrurn
betur skilja munu það, að nú ríður á
því meir en nokkru sinni áður að
fara vel og skynsamlega með mat-
inn. Munu þær og betur en nokkur
annar geta sett sig í spor starfssystra
sinna í öðrum löndum, þar sem skort
urinn knýr á dyr.
eyringar geti tryggt sér þrjá þing-
menn með því að kjósa frambjóð-
anda Framsóknar sem aðalþingmann
bæjarins. Oss þykir leitt að þurfa
enn að leiðrétta niðurstöður Dags.
Það eru engar líkur til þess, að fram
bjóðandi Sj álfstæðisflokksins hér á
Akureyri hljóti uppbótarþingsæti,
ef hann nær ekki kosningu, því að
flokkurinn fær svo marga m®nn kjör
dæmakosna. Hvernig sem Dagur
reiknar dæmi sitt, getur hann því
aldrei fengið hærri útkomu en tvo
þingmenn: Sigurð E. Hlíðar sem að-
alþingmann og Steingrím Aðalsteins
son sem uppbótarþingmann.
Rógurinn um Leif Auð-
unsson
HERMANN og Eysteinn beita nú
allri orku sinni til þess að fella læri-
föður sinn og fyrrverandi máttar-
stólpa Framsóknarflokksins, Jónas
Jónsson, frá þingsetu.
Þeir sálufélagar hafa í sambandi
við þessa tilraun sína látið blöð sín
staðhæfa það, að Sj álfstæðismenn
ætluðu að nota fylgi sitt í Þingeyj-
arsýslu til þess að koma Jónasi á
þing. Hafa Framsóknarblöðin farið
lítilsvirðandi orðum um frambjóð-
anda flokksins, Leif Auðunsson, sagt
að hann væri skósveinn Jónasar og
gæti lítið annað en leikið á harmo-
niku. Væri því hér aðeins um mála-
myndarframboð að ræða.
Hér er um að ræða mjög ósæmi-
legar staðhæfingar. Jónas Jónsson
hefir lýst því yfir, að hann bjóði sig
fram sem Framsóknarmaður og
Sjálfstæðismenn munu láta heimilis-
erjur Framsóknarmanna afskipta-
lausar. Um Leif Auðunsson er það
að segja, að hann hefir starfað lengi
í samtökum ungra Sj álfstæðismanna
og átt sæti í stjórn Sambands ungra
Sjálfstæðismanna. Var því á engan
hátt undarlegt, þótt hann væri val-
inn til framboðs, enda vildi bánn á-
gæti foringi Sjálfstæðismanna í Þing
eyjarsýslu, Júlíus Havsteen, sýslu-
maður, ekki vera í kjöri nú. Þótt
Leifur Auðunsson hafi starfað á
skrifstofu Menntamálaráðs meðan
Jónas Jónsson var þar formaður,
myndi víst fæstum öðrum en Fram-
sóknarmönnum detta það í hug, að
hann væri fyrir þær sakir ósjálfstætt
verkfæri í höndum hans. Það er einn
%
ig ný kenning, að það sé ókostur á
frambjóðanda til þings, ef hann hef-
ir einhverja listræna hæfileika.
------------------ --
Reykjavík, 7. júní 1946.
^ÞanlíaSrot