Íslendingur - 20.09.1946, Blaðsíða 3
ÍSLENDINGUR
Föstudagur 20. september 1946
b
Island
Arne-Frank-Rönne:
m andstæðanna
Ei'tirfarandi frásögn er útdráttur úr grein, sem
danskur maður reit í blað I heimalandi sínu. Er
þessi greinarstúfur eltki birtur liér til fróðleiks
fyrir íslendinga um land sitt, heldur aðeins sem
sýnishorn af skrifum um fsland og ástandið. —
Fyrst lýsir greinarhöfundur
því all-skáldlega, er hann, eftir
viku siglingu sá Isiand fyrir
stafni. Hann minnist á Esjuna,
og talar um hin mörgu skip á
Reykjavíkurhöfn. Segir hann
sum þeirra vera 6000 tonna
skip. Og þrengsli mikil við
bryggjur.
Hið nýja Island ber strax fyr-
ir augu vor. Tveir kornungir
sjómenn (stráklingar) stökkva
upp á bryggju úr einum togar-
anna. Annar segir við hinn:
„Láttu mig fá nokkra skildinga
þangað til ég kemst í bankann!“
Hinn tekur upp peningaveálci,
sem er þykkra en sálmabólc, og
réttir hinum þegjandi fimm
hundruð króna seðla. Og flýtir
sá sér, er peningana fékk inn í
leigubil. Peningaauðlegðin er
undursamleg. Körnungir sendi-
ar hafa 600 krónur á mánuði,
múrarar 42 krónur. á klukku
stund. Fáí maður bíl örstuttan
spöl, t~d. fyrir eitt horn kóstar
það 6 krónur. Ofurlítill rjóma
súkkulaðibiti kostar f jórar krón
ur og fimmtíu aura. Ekki er
hægt að fá miðdegisverð undir
14 krónum. Ungur danskur
lyfjafræðingur, er kom með
skonnortunni, var ráðinn íyrir
kr. 2400 á mánuði. En á því
kaupi álitu Islendingar að liann
gæti ekki lifað.
Reykjavík er amerískur bær.
Bárujárnsskúrarnir hafa horfið,
en skrauileg hús komið í stað-
inn. Húsin eru hituð með hvera-
10 þúsundir króna mánaðar-
laun. Það eru einkum togarahá-
setar sem kaupa blómin og
senda vinum sínum.
Er út í sveitina kemur er
margt á aðra lund en í borginni.
(Hér er aftur skáldlegur kafli,
sem sleppt er).
Höfundur segir að menn ferð-
ist á hestum úti í sveitínni ei'ta
inni í landinu. Þar sé víða eyði-
legt og engar brýr á ánum.
Hann segist hafa fariö yfir
Sprengisand, sem hann telur
mestu eyðimök landsins. Víða
þykir honum fallegt. En strjál-
býlt. Hann segir: „Hér eru fáir
bóndabæir. Og íbúai'nir eru ró-
legri í framgöngu en stranda-
búar“.
Einokunarveldi Dana, sem
stóð yfir fleiri aldir, lieiir ol:ki
skilið eftir merki á íbúurn strjál
býlisins. Hér búa bændur som
fi'.jálsir menn, einir með náttúr-
unni og sínum eigin hugsúnum.
Það er vandalaust að skilja það
þv: ísland liefir alið svo marga
framúrskarandi rithöfunda og
skáld.
Vér erum stiidd í stærstu
stofunni á bændabýíi nokkru. I
einu horninu stendur útvarpið.
Þarna er vikuútdráttur úr
„Times“, myndumskreytt. Vór
sitjum og tölum um væntanlegt
ferðalag daginn eftir, ríðandi á
hestum við rætur jöklanna. —
Ung stúlka opnar útvarpið «-g
stillir á Keflavíkurstöðira.
Hann segir: „Það verður hljöð-
færasláttur og dans og mikil
„romantík" (ástarfar). Stúlk-
urnar eiga að mæta á Kirkju-
torgi í Reykjavík kl. 20,15, og
verða fluttar í bandarískum
stórvögnum á skemmtistaðinn,
allt að kostnaðarlausu. Bóndinn
stendur við gluggann og beinir
sjónum á tind Heklu. Hann
segir: „Hljóðfærasláttur og
dans er hér af skornum
skammti. En af æfintýrum höf-
um vér nóg“.
Eg endaði veru mína á ís-
landi með heimsókn til forset-
ans, Sveins Björnssonar, á
bændabýlinu Bessastaðir. Það
’ er nálægt Reykjavík. Þarna hef
ir þjóðin reist æðsta manni
landsins heiðursbústað. Björns-
| son segir okkur sögu Bessa-
í staða. Og var bær þessi tii á
dögum Snorra Sturlusonar. Um
þúsund ár hefir þessi bær verið
,,helgidómur“ þjóðarinnar. Vér
stöndum við einn liinna sögu-
frægu glugga og lítum í suður-
átt, þar sem snæviþakin fjöll
bera fyrir augun. Og ég minn-
ist hins fagra kvæöis Gunnars
Gunnarssonar:
„Land du fjerne, hvide“.
Hvort er réttara?
Einkennilegt misræmi í fréttum af Hvanneyrar-
vatni. Og „Klondyke“ útlit bæj-
arins er horfið. 80% af öllum
vörum eru frá Ameríku. Coca
cola á 55 aura flaskan er uppá-
haldsdrykkur únglinganna. —
Amerísk hlöð, amerísk föt, ame
rískir skór, ameríkanskir vindl-
ingar eru hvarvetna á boðstói-
úm. Island hefir komizt í náið
samband við U. S. A. hin síðari
ár.
Bílarnir eru flestir stórir og
dýrir. Algengt verð 75—80 þús.
ki’. Eldri bílar en frá árinu
1942 sjást tæplega. Radiótæki
eru í bílunum og dillandi hljóm-
list frá Reykjavíkurstöðinni og
Reflavíkurstöðinni glymur á
götum höfuðstaðarins.
„Villu“-hverfin eru í úthverf-
hm borgarinnar. Þar eru vel
broskuð birkitré, gróður mikill
°g fagur. Hitabeltisblóm fást
'kiglega í Reykjavík. Mörg gróð
^’"'ús eru í úthverfum bæjarir
erð'S jer hátt. Tulipanar kos
u 10 kr. stykkið. En hvað mi
menn um það, sem hafa 9-
íundinum
1 VOR var að tlhlutun Bún-
aðarfélags Islands efnt til at-
kvæðagreiðslu um það, hvort
stofna ætti stéttarsamband
bænda sem deild innan Búnað-
arfélagsins. Flestallir Búnaðar-
þingsmenn skipuðu sér um
þessa hugmynd, en gegn tillög-
um Búnaðarsambands Suður-
lands, sem barðist, fyrir þvi, að
stéttarsambandið yrði sjálfstæð
félagssamtök bænda. Atkvæða-
seðlai’nir voru útbúnir í anda
Búnaðarfélagsins, þvíað þar var
ekki spurt að þvi, hvort bændur
vildu stofna óháð stéttarsamtök
eða láta þau vera deild í Bún-
aðarfélagi Islands, heldur að-
eins hvort bændur væru með
eða á móti tillögú Búnaðarþings
manna. Blöð Framsóknarmanna
töldu sáluhjálparatriði fyrir
sinn flokk, að stéttarsamtökin
yrðu tengd Búnaðarfélagi Is-
lands, sem Framsóknarmenn
munu hafa þótzt vissir um að
hafa tögl og hagldir í, en áróð-
ur fyrir hinum óháðu stéttar-
samtökum var lítill.
Niðurstöður atkvæðagreiðsl-
unnar munu því h.afa komið
Framsóknarmönnum á óvart,
því að andstæðingar hinna ó-
háðu bændasamtaka sigruðu að
eins með um 500 atkvæða meiri-
hluta.
Eftir þessar kosningar var
boðað til fullti’úafundar á
Hvanneyri, og mun ætlunin
hafa verið sú að stofna stéttar-
samband bænda í samræmi við
niðurstöður atkvæðagreiðslunn-
ar. Fuiltrúaval á þenna fund
vár þó með nolckuð sérstöku
móti, því að fulltrúarnir á Laug
arvatnsfundinum í fyrra voru
löggiltir til þess að mæta á þess-
um fundi, en ekki kosnir sér-
stakir fulltrúar til setu á hon-
um.
Framsóknarblöðin hafa dig-
urbarkalega talað um þenna
Hvanneyi'arfund og talið hann
hafa sýnt sannan Framsóknar-
anda. Hafi þar verið einróma
samþykkt að fara eftir niður-
stöðum atkvæðagreiðslunnar oy
stofna stéttarsambandið sc
deild í, Búnaðarfélagi Islanc
Svo gerist það furðulega, að í
varpið flytur fregn um það, r,
niðurstaðan hafi orðið allt ön;
ur en Tímirin og Dagur vild
vera láta, og hafi verið san
þykkt að stofna óháð stéttar
samband bænda.
Sé fregn útvarpsins rétt, hefir
Hvanneyrarfundurinn tvímæla
laust stigið rétt spor í þessu
máli, því að það er áreiðanlega
sú lausn, sem meiri hluti bænda
kýs, þótt með taumlausum á
róðri og blekkingum hafi verið
hægt í hinni almennu atkvæða-
greiðslu að merja lítinn meir:
hluta með hinni hugmyndinni
Hins vegar væri fróðlegt að fá
endanlega úr því skorið, livori
Framsóknarblöðin eða útvarpio
hefir rangfært niðurstöðu fund-
arins.
--v—
Slökkviliðsmenn fá sömu laun
og starfsbræður þeirra syðra.
Bygging slökkvistöðvar hafin í
liaust?
BÆJARSTJÓRN Akureyrar
hefir einróma samþykkt að
verða við þeirri ósk slökkviliðs-
manna, að þeir fái sömu laun
fyrir slökkviliðsstörf og greidd
eru í Reykjavík.
Gerð hefir verið teikning af
slökkvistöð, og hefir verið á-
kveðið að reisa nú i haust þann
hluta hennar, sem ætlaður er
fyrir áhaldageymslu, ef lán það
fæst, sem bæjarstjórn hefir sótt
um hjá Brunabótaféiagi Is-
lands.
Það er orðið mikið nauð-
synjamál fyrir bæinn að koma
Um 4 milj. kr. til fátækra.
Fátækrabyrðin á Islandi, ár
ið 1944, nam samtals 3.944.000
krónum og er það nærri 700
þús. kr. meira en árið áður og
yfir 1700 þús. kr. meira en árið
1942.
lVíest var fátækrabyrðiii í
Reykjavik-, eða 1800 þús. kr. ár-
ið 1944, en minnst í Austur-
Skaptafellssýslu, aðeins rúmar
.2 þús. kr.
I 55 Íireppum var enginn fá-
tækrastyrkur greiddur úr sveit-
arsjóði, en árið áður var 51
hreppur, er hafði enga fátækra-
byrði.
Utan úr hemi.
Kvenfélagið „Framtíðin“ safn-
aði stórfé í Sjúkrahússjóðinn.
ENDANLEGAR tölur liggja
nú fyrir um ágóðann af skemmt
unum kvenfélagsins „Framtíð-
in“ dagana 17. og 18. ágúst s. 1.
Samtals komu inn kr. 43.589,-
21, en nettó ágóði varð kr.
33,284,70.
Stjórn kvenfélagsins hefir
beðið blaðið að færa öllum
þeim mörgu, sem veittu félag-
inu aðstoð sína við skemmtan-
irnar, innilegustu þakkir.
í NEFNDARÁLÍTI umferðanefnd
ar Akure) rar er frá því skýrt, að það
sem af sé ]iessu ári iiafi bifreiðum í
umda-ininii fjölgað um 140 og jafn-
framl vilað mn nokkra tugi bifreiða
í viðbót fyrir næslu áramót. Má því
gcra ráð fyrir, að fjölgunin verði
alls iii s 200 á þessu ári. Um sl. ára-
mól voru liér í umdæminu 390 bif-
reiðar, og er fjölgunin á þessu eina
ári því um 50%.
upp fullkominni slökkvistöð, og
þarf því að hraða framkvæmd-
um svo sem auðið er.
Regnkápur
fást í
Fatavcrzlun Tómasar Björnssonar h. f.
Akureyri Sími: 155
CASCO
og
FRANKLIN
L í M
fæst í
Byggí n gavöru verzlun
Tómasar BjÖrns»uuar li.f.
Akureyri
Sími 489