Íslendingur - 11.10.1946, Blaðsíða 3

Föstudaginn 11, októbcr 1946
ISLENDINGUH
3

O^ánáaSrot
ÍSLENDINGUR
Ritatjóri og ábyrgSarmaður:
MAGNÚS JÓNSSON.
Útgefindi: BUHaútgáfufél. 4kureyrar.
Skrifetofa Hafnaratr. 101. Sími 364.
Auglýiingar og afgreiðala:
Svanberg Einarsson.
Póathólf 118.
Hvað er
framnndan?
KOMMÚNISTAR hafa nú
rofið stjórnarsamstarf það, sem
staðið hefir um tveggja ára
skeið. AJlur áhugi þeirra á að
skapa hór blómlegt atvinnulíf,
svo að öil alþýða geti búið við
lífvænleg kjör, virðist rokin út
í veður og vind. Þeir hafa þrugð
izt því trausti, sem fjölmargir
verkamertn hafa til þeirra borið.
Þeir hafa sannað verkalýðnum
það, að það er allt annað en
hagsmunir verkamanna, sem
þeir eru að berjast fyrir, því að
grundvallaratriðið í stefnu
stjórnarinnar var að tryggja
öllum verkamönnum atvinnu
við arðbæran atvinnurekstur.
Margvísleg vandamál þarf nú
að leysa til þess að þetta geti
orðið. Mátti vænta þess, að sá
flokkurinn sem fyrst og fremst
hefir þótzt. vera málsvari verka-
manna léti ekki á sér standa.
Þessi flokkur hefir aftur á móti
valið þann kost hugleysingjans
að renna af hólmi, þegar í harð-
bakka slæi'. Þar með hefir hann
staðfest, ai'5 dugnaður hans felst
i málæði en ekki athöfnum.
Afsakanir kommúnista fyrir
flóttanum frá vandamálunum
eru furðulegar. Þeir telja brott-
hlaup sitt afsakanlegt vegna
Þess, að samstarfsflokkar þeirra
hafi ekki viljað efna til fjand-
skapar við Bandaríkin. Það veit
nú allur landslýður, að' samn-
ingurinn við Bandaríkin tryggir
óskorað fullveldi Islendinga í
landi sínu. Verkamenn vita einn
ig, að samningurinn getur skap-
að fjölda manna atvinnu. Allt
þetta er kommúnistum einskis
virði, því að þeim hefir mistek-
izt það hlutverk, sem húsbænd-
urnir eystra ætluðu þeim: Að
koma í veg fyrir friðsamlegan
brottflutning hersins, svo að
Rússar gæ+u fengið í hendur
vopn á Bandaríkin.
Ríkisstjórnin he^ir ekki getað
tekið nein hin innlendu vanda-
mála til meðferðar undanfarnar
vikur, því að ráðherrar komm-
únista hafa neitað að ræða þau
Jhál, þar til samningurinn við
^Bandaríkin væri afgreiddur. Af
þeim sökum reyndi forsætisráð-
lierra að hraða því máli, en
biaut furðulegar árásir fyrir.
Margvísleg vandamái bíða nú
úrlausnar. Fé vantar til stofn-
lána sjávarútvegsins. Vegna lé-
legra síldveiða í sumar, eru
margir útvegsmenn í miklum
kröggum. Tryggja verður arð-
bæran rekstur þeirra fjöimörgu
framleiðslutækja, sem til lands-
ins hafa verið keypt. Koma verð
ur í veg fyrir stöðvun hús-
bygginga vegna f járskorts. Dýr-
tíðarmálin þarf að taka til ræki-
legrar athugunar. Það verður
að tryggja það, að þær miklu
framkvæmdir, sem hafnar hafa
verið á öllum sviðum undir for-
ustu núverandi ríkisstjórnar,
geti skapað þjóðinni þá velmeg-
un, sem ætlað var.
Allt þetta virðist liggja komm
únistum í léttu rityni. Þótt öll
þessi mál þurfi nú skjótrar úr-
lausnar, hika þeir ekki við að
rjúfa stjórnarsamstarfið og
meira að segja heimta nýjar
kosningar. Slík framkoma lýsir
því fádæma ábyrgðarleysi, að
engin orð fá lýst.
Alger óvissa ríkir nú um
framtíðina. Allar líkur eru til
að ríkisstjórnin muni biðjast
lausnar, því Alþýðuflokkurinn
mun naumast þora að vera í
stjórn eftir að kommúnistar eru
hlaupnir á brott. Hefir hann
hingað til verið of hræddur við
kommúnista til þess, enda hefir
hann innanborðs ýmsa menn,
sem lítinn áhuga virðast hafa á
einingu.
Sjálfstæðisflokkurinn mun ekki
skjóta sér undan ábyrgð, þótt
við margvísleg vandamál sé að
etja. Hann mun ekki bregðast
því mikla trausti, sem kjósend-
ur landsins sýndu honum við
síðustu kosningar. Hann er
reiðubúinn til samstarís við
hvern þann flokk, sem halda
vill áfram því umbótastarfi, er
hafið hefir verið. Hann mun á-
fram markvisst stefna að því,
að allir landsmenn geti haft at-
vinnu við arðbæran atvinnu-
rekstur. Hann heitir á Öll þjóð-
holl öfl til samstarfs um fram-
kvæmd þeirrar stefnu.
ERLEND VIÐSKIPTI 1 JtÍLl
Samkvæmt nýkomnum hag-
tíðindum hefir innflutningurínn
í júlímánuði s. I. numið samtals
rúmum 48 milj. kr. en útflutn-
ingurinn aðeins rúmum 15 milj.
kr. Þess ber þó að gæta, að í inn
flutningnum eru talin skip fyrir
rúmar 18 milj. kr.
í júlímánuði í fyrra nam inn-
flutningurinn rúmum 27 milj.
kr., en útflutningurinn rúmum
30 miljónum. Útflutningur til
Bretlands er rúmum 20 milj. kr.
lægri nú, en í júlímánuði í fyrra.
Stafar það af lokun ísfisksmark
aðarins. Mest hefir verið flutt
út í mánuðinum til Bandaríkj-
anna, fyrir rúmar 7 milj. kr.,
en mest flutt inn frá Svíþjóð,
rúmar 22 milj. kr. Eru það
fyrst og fremst sænsku bátarn-
ir. —
Gatnaheitin
Á SÍÐASTA bssjarstjórnarfundi fórn
fram nokkrar umræð’ur um gatnalieitin hér
í bænum. Var tilefnið' það, að byggingar-
nefnil lagði til, að gata sú, sem sænsku
húsin eiga að slanda við, verði kölluð
„Svíabyggð“. Hlaut þessi tillaga litlar und-
irtektir, enda auðvitað fullkomið rang-
nefni að nefna liverfi þetta Svíabyggð,
þótt liúsin séu sænsk. Aftur á móti taldi
bæjarstjórnin æskilegt að halda ending-
unni -byggð, og var samþykkt að skýra
götuna „Austurbyggð".
Þessar umræður liljóta að vekja menn til
umhugsunar um það, liversu mikið ólag er
á skipulagsmálunum liér í bæ. Það er að
sjálfsögðu ófært, eins og bent var á af
stimum bæjarfulltrúum, að ákveða gatna-
heiti af handahófi í hvert sinn, sem ný
gata er gerð. Það verður að samræma
gatnaheitin eftir hverfum, og bærinn þarf
að vera svo vel skipulagður fyrirfram, að
auðið sé að velja fyrirliuguðum götum
nöfn, þótt ekki sé farið að byggja við þær,
eða geyma þá að velja götum nöfn, þar til
hægt er að skíra líka nærliggjandi götur,
sem fyrirhugað er að leggja. Má benda á
það, að sérstök nefnd orðhagra rnanna ltef-
ir með höndum val gatnaheita í Reykja-
vík og eru jafnan skírðar samtímis allar
götur í hverju hverfi. Þarf auðvitað að
gefa götu nafn fljótlega eftir að byrjað er
að byggja við liana, en þó ber enga brýn i
nauðsyn til þess að gera það strax, því að
vel má til bráðabirgða kalla götur A-götu,
B-götu o. s. frv., þar til samræmd gatna-
heiti liafa verið valin.
Það er að mörgu leyti licppilegt að
hætta við að láta allar götur hér enda á
-gata eða -stræti, enda eru ýms gatnalieiti
hér fjarri því að vera smekkleg.
Landvörn — Þjóðvörn
ÞAÐ vantar ekki þjóðlegu nöfnin á sum
þeirra blaða, sem sprottið hafa ttpp sem
gorkúlur nú undanfarið til þess að leið-
beina þjóðinni í sjálfstæðismálum liennar.
Fyrst kemur „Landvörnin" hans Jónasar
og reynir að sannfæra þjóðina um það, að
happasælasta leiðin til þeas að tryggja
sjálfstæði landsins sé að opna það til her-
setu handa erlendu stórveldi. Síðan kem-
ur „Þjóðvörn" liinna nýju sjálfstæðis-
hetja, sem ekkert vita hvað þeir vilja,
nema það eitt að fjandskapast gcgn þeim
samningi, sem • tryggir brottflutning alls
erlends hers úr landinu og úrslitayíirráð
Islendinga yfir Keflavíkurflugvellinum.
Málflutningur beggja þessara blaða
hefði getað orðið þjóðinni til mikils tjóns,
ef hún hefði tekið rnark á honum. Hlutur
„Þjóðvarnar" er þó mun verri, því að þar
láta ýmsir menn ljós sltt skína, sem vænta
mátti, að þjóðin ,teldi sig geta treyst. Er
furðulegt, hvernig þessir mætu menn liafa
leyft sér að rita um þetta mikilvæga mál.
Liggur þó við, að sumstaðar sé málflutn-
ingurinn næsta broslegur, eins og I. d. sú
röksemd Ágústar H. Bjarnasonar, að ekki
sé hægt að semja við Bandaríkin af því
að Hull sé veikur og Roosevelt dáinn. Enn-
fremur vitnun frú Theresíu Guðmunds-
son, sem kveðst vera á móti samningnum,
en segist ekki hafa haft tíma lil þeás að
skýra frá ástæðunum til þess.
Sanmingurinn hefir nú verið liappasæl-
^lega til lykta leiddur af ábyrgum mönn-
um á Alþingi, sem létu ógnanir og taum-
lausar svívirðingar kommúnista sem vind
um eyru þjóta eins og sjálfsagt var. Nauð-
synlegar lagfæringar veru gerðar til þess
að gera úrslitayfirráð Islendinga óvé-
fengjanleg. Æsingamoldviðrið er nú að
rjúka burtu, og meginhluti þjóðarinnar
mun vera þakklátur þeim mönnum, sem
tryggðu sómasamlega afgreiðslu málsins,
en fordæma hina, sem létu þjónkun við er-
lent einræðisríki og pólitískar spekúla-
sjónir ráða afstöðu sinni.
Þjóðin hefir vissulega þörf á því að
standa vörð um sjálfstæði sitt, cnda cr
hún staðráðin í að verja hið unga lýð-
veldi gegn allri erlendri ásælni. Hitt er
lienni jafnvel ljóst, að hvorki „Landvörn“
né „Þjóðvörn“ geta verið henni þar neinar
heppilegar leiðarstjörnur.
Eru þetta álög
ÞAÐ virðist ekki vera heillavænlegt að
vera forystumaður í Framsóknarflokknum.
Tryggvi heitinn Þórhallsson var hrakinn
úr flokknum og felldur frá þingsetu með
liinuip ódrengilegustu brögðum. Jóna.s
Jónsson er einangraður og reynt að hrekja
hann af þingi. Nú síðast virðist svo röðin
komin að Hermanni Jónassyni. Spurning
in er aðeins sú, livort lionum takist áður
að gera útaf við flokkinn. í flugvallarmál-
inu hefir hann leikið slíkan hráskinna-
lcik, að jafnvel Eysteinn Jónsson snýst
gegn lionum. Ef til vill býsl hann við að
erfa formennskuna? Vitað er, «að SlS lief-
ir megnustu vanþðknun á stefnu Iler-
manns í þessu máli og mörgum öðriim.
Bendir margt til þess, að Jónasi muni
auðnast að sjá Hermanni varpað fyrir
borð af Framsóknarskútunni — ef hún þá
verður ekki sokkin áður.
Nýtt barnablað
ÐAGUR ritar í gær leiðara um leiksýn-
ingar. Jafnframt skýrir hann frá afstöðu»
Framsóknarflokksins til fíugvallarsamnings
ins. Reynir ritstjórinn að afsaka liring-
landahátt flokks síns, en tekst illa, enda er
vitað, að ljann er í hjarta sínu algerlega
andvígur framkomu Idermanns í þessu
máli. OIl háttsemi Framsóknar í þessu
mikilvæga utanríkismáli cr sannkölluð
leiksýning — og það skrípaleikur. Fer því
einkar vel á því að ræða um leiksýningar
í þessu sambandi.
Flestir hugsandi menn eru hættir að
taka nokkurt rnark á stjórnmálaskrif-
urn Framsóknarblaðanna. Ritstjóri „Dags“
er það rnikill raunsæismaður, að liann hef-
ir veitt þessu alhygli. Hann liefir því valið
það ráð að helga blað sitt meira ýngri
kynslóðinni, og gefur nú út veglega mynda
síðu, sem kostuð er af auglýsingum frá
KEA og SÍS. Aðalforingjar SÍS eru and-
vígir brölti Hermanns, en kunna þó ekki
við að láta blað sitt ráðast á hann. Það er
því sennilega rétt af þeim að láta blað
sitt ræða sem minnst um stjórnmál, meðan
—gvo standa sakir, en leggja heldur áherzlu
á myndaútgáfu handa börnum.
Dœmalaus sóðaskapur
FYRIR ofan Gróðrarstöðina liefir verið
komið upp einskonar brennsluofni. Er
þangað keyrt öllu sorpi úr bænum og rík-
ur stöðugt úr þessum ógeðslega haug. Reyk
og ýldusvækju leggur yfir íbúa innbæjar-
ins og allar girðingar í nánd við brennslu-
stöð þessa eru þaktar margskonar miður
þrifalegu bréfarusli. Stingur þessi óþverri
mjög í stúf við liina fallegu trjágarða. Þá
eru börn iðulega að gramsa í sorphaugn-
um. Má nærri geta liverskonar „heilsu-
brunnur" þetta er.
Þá eru hér úti á eyrunmn önnur rusla-
kista, litlu þrifalegri. Er ekið þangað alls-
konar skrani og jafnvel matarleifum.
Þessi einstöku óþrif hljóta óneitanlega
að vekja þá spurningu, hvort ekki sé neitt
heilbrigðiseftirlit í þessum ágæta bæ. Ilér
er brýn nauðsyn á skjótum úrbótum.
Steingrímur
' Matthiasson,
' i 1
fyrrverandi héraðslæknir kom
hingað til bæjarins fyrir síðustu
helgi, til að heilsa upp á gamla
vini og vandamenn. Það eru nú
tíu ár síðan Akureyringar
kvöddu Steingrím með þakklæti
og eftirsjá eftir nærfellt þrjátíu
ára læknisþjónustu. Akureyring
ar og Eyfirð’ingar þekkja allir
Steingrím svo vel, að óþarfi er
að fara að lýsa manninum, en
vinsældum hans og dugnaði má
jafnan við bregða. Af því að
viðdvöl hans hér varð að þessu
sinni ekki nema fáir dagar, en
marga gamla vini langaði til að
hafa tal af honum og taka í
hönd hans, var efnt til hófs
honum til virðingar að Hótel
KEA að kvöldi þess 8. þ. m. —
Var þar allmargt manna saman
komið og gleðskapur góður, en
Sigurður Guðmundsson skóla-
meistari stjórnaði hófinu. Auk
heiðursgestsins og skólameist-
ara tóku til máls: Brynleifur
Tobíasson, kennari, Steingrím-
ur Jónsson, fyrrv. bæjarfógeti,
Guðmundur Eggerz, fulltrúi,
Davíð Jónsson hreppstjóri á
Grund, Jón Geirsson læknir og
Eggért Stefánsson kaupmaður;
en mesta eftirtekt vakti það, er
Þorsteinn M. Jónsson skóla-
stjóri, forseti bæjarstjórnar,
las upp bréf frá bæjarstjórninni
til heiðursgestsins, þar sem hún
þakkar honum fyrir störf hans
fyrr og siðar í þágu bærjarins og
tilkynnir honum, að hún síðar
muni senda honum málverk af
bænum sem vott þakklætis og
virðingar. Fannst öllum, að
bæjarstjór-ninni hefði farizt vel
og drengilega og tóku undir er-
indi Þorsteins með dynjandi
lófataki.
Steingrímur læknir er nú orð-
inn sjötugur, en ber aldurinn
vel og er reifur til líkama og
sálar, enda hefir hann verið
hraustmgnni, svo sem hann á
ætt til. Ekki segist hann taka í
mál að setjast í fielgan stein og
hætta læknisstörfum, heldur fer
hann aftur um hæl til Nexö á
Borgundarhólmi, énda nýtur
hann sama trausts og vinsæld-
ar þar sem hér á landi. Kunna
Dánir auðsjáanlega að meta
mannkosti hans engu síður en
við landar hans. — En allir vin-
ir hans óska afturkomu svo
góðs drengs; það er eins og eng-
inn geti hugsað sér, að Stein-
grímur læknir beri beinin ann-
ars staðar en í moldu fóstur-
jarðarinnar.
Fylgi honum guð og gæfan,
hvar sem hann er!
Sendiherra í Póllandi
' PÉTUR BENEDIKTSSON hefir
verið skipaður sendiherra Islands í
Póllandi, og afhenti hann forseta
Póllands embættisskilríki sín þann
27. september.