Íslendingur - 11.12.1946, Blaðsíða 1
51. tbl.
XXXII áre Miðvikudaginn 11. des. 1946
Hin óeðliieca stækkun Reykjavíkur er þjóð-
Enflin stjúrn enn, þrátt íyrir „þrálátan orSröni"
„Dagur“ ætti að tala varlega um ,.að kaupa“ kommúnista.
Tólf manna nefndin hefir ekki enn skilað áliti. Munu af-
sakanir nefndarinnar nú m. a. vera veikindi forseta íslands.
Eru litlar líkur til að stjórnar sé að vænta næstu daga.
Málgagn Frarnsóknarmanna á Akureyri er s. 1. miðviku-
dag með venjulegan skæting og dylgjur í garð forsætisráðherra,
og segir blaðið, að hann muni „vel á veg kominn að kaupa
kommúnista í annað sinn í ríkisstjórnina, með auknum fríðind-
um og meiri forráðum.“
,,Dagur“ ætti reyndar að tala varlega, því að nú munu
einna helzt vera líkur fyrir því, að Hermann taki að sér stjórn-
ina með kommúnistum ,undir fána dýrtíðar og nýsköpunar"
eins og ,,Dagur“ orðar það. Mun Hermann fús til að fallast á
allar kröfur kommúnista, ef hann bara fær að verða forsætis-
ráðherra. Alþýðuflokksmenn munu aftur á móti vera allhikandi
við að leggjast í þá þokkalegu flatsæng.
Ekkert skal um það fullyrt að sinni,' hvort vænta megi
,,rauðrar“ stjórnar undir forsæti Hermanns Jónassonar, en
,,Dagur“ ætti að kynna sér tilboð Hermanns til kommúnista,
áður en hann hneykslast næst yfir undanlátssemi við þá.
Bænum býðst lán til reksturs
Krossanessverksmiðjunnar
Bæjarstjóra veitt lieimild til þess að ganga frá
lántökunni
félagsiegt vandamál
Brýna nauðsyn ber til þess að reyna að skapa
eðlilegt jafnvægi milli Reykjavíkur og annarra
landshluta
I. O. 0. F. — 12812138V4. —
□ Rún.: 594612117 — Frl. Alhv.
Messat! verður í Akureyrarkirkju kl. 5
næstkomandi sUnnudag.
Karlakór Akureyrar efnir til samsöngs í
Nýja Bíó kl. 2 n. k. sunnudag undir stjórn
þjálfara kórsins, Gösta Myrgart og söng-
stjórans, Askels Jónssonar. Einsöngvarar
verða: Gösta Myrgart og Jóhann Konráðs-
son. Kórnum liafa bæzt söngkraftar á
þessu liausti í stórum stíl, og liefir hann
nú hlotið tilsögn ágæts söngkennara, svo
að góðs má vænta.
Jafnframt skal þarna 1— að sænskum
sið — minnst Sankti Luciu. Verður þjóð-
siður þessi og helgisagan lítillega skfrð,
og síðan birtist Sankti Lucia, syngjandi,
ásamt 10 fylgdarmeyjum. — Dagur Sankti
Luciu er 13. des. og mjög vinsæll í Sví-
þjóð með sínum föstu siðum, og sérkenni-
legu. í Reykjavík er Sankti Luciu árlega
minnst nú orðið, en hér á Akureyri ekki
fyrr en þetta. Mun siðnum vissulega vel
fagnað af bæjarbúum, þeim er viðstaddir
verða í Nýja Bíó 15. des.
Aheit á Strandarkirkju. Frfi G. Þ. kr.
50. frá G. S. kr. 10, frá ferðafólki kr. 40.
Móttekið á afgr. „Islendings“ og sent á-
leiðis.
ASaljundur Skautafél. Akureyrar verð-
ur haldinn að Hótel KEA n. k. mánudags-
kvöld kl. 8.30. Tekið á móti nýjum félög-
um.
Athygli iðnaðarntanna skal vakin á aug-
lýsingu um árshátíð félagsins, sem birtist
hér í blaðinu í dag.
Stúkan ísajold-Fjallkonan heldur fund
næstk. mánudag 16. þ. m. kl. 8.30 í Skjald-
borg. Fundarefni: Venjuleg fundarstörf. •—
Inntaka nýrra félaga o. fl. Ilagnefnd býð-
ur upp á jóladagsskrá, sem auglýst Verður
nánar í auglýsingakössum Skjaldborgar-
bíós. Vér óskum eftir nýjum félögum, ung-
um og gömlum. Styðjið baráttu bindindis-
manna með því að gerast félagar í Regl-
unni. Þér, foreldrar, sem eigið börn á ungl-
ingsaldri, komið með þeim í Regluna.
Hjúskapur. Nýlega voru gefin sarnan í
hjónaband af séra Friðrik J. Rafnár, vígslu
biskupi, ungfrú Hólmfríður Eysteinsdóttir
og Sveinn Reynir Vilhelmsson bifreiðar-
stjóri. — Ungfrú Dýrleif Jónsdóttir og
Friðrik Baldvinsson.
Barnastúkan „Sakleysið“ nr. 3 heldur
fund í Skjaldborg næstkomandi sunnudag
kl. 10 f. h. Fundarefni: Venjuleg fundar-
störf. — Upplestrax, — Leikrit. :— Söngur.
(A-flokkur skemmtir). — Komið öll á
fund! Verið stundvís! Nýir félagar alltaf
velkomnir.
Bæjarstjórn kom saman til auka-
fundar sl. fiinmtudag til þess að
ræða tilboð Landsbanka íslands um
lán til nauðsynlegra unibóta á
Krossanesverksmiðj unni.
Landsbankinn býðst til þess að
lána bænum 1 milj. kr. til 10 ára
gegn því, að bæjarstjórn Akureyrar
skuldbindi sig til 1) Að leggja fram
minnst 25% stoínkostnaðar verk-
smiðjunnar (kaupverð og endurbæt-
ur), 2) Að greiða upp eftir 6 mán-
aða framlengingu 530 þús. kr. kaup-
verðsvíxil hjá Landsbankaútibúinu á
Akureyri og 3) Að mæta án frekari
aðstoðar Landsbankans fjárþörf, sem
verða kynni vegna þess, að þegar á-
kveðnar umbætur færu fram úr á-
ætlun.
Bæjarstjórn samþykkti að ganga
að þessu tilboði bankans og veðsetja
bonum verksmiðjuna til tryggingar
þessu láni. Var bæjarstjóra falið að
ganga frá samningum á þessum
grundvelli.
Vonast er til, að nauðsynlegar
endurbætur á verksmiðjunni muni
ekki kosta yfir eina miljón króna.
Hinn árlegi bazar kvenskáta verður
haldinn í barnaskólanum (uppi) n. k.
sunnudag kl. 2. Kaffisala á staðnum.
Orðseuding
jrá Mœðrastyrksnejnd Akureyrar.
Nú, þegar jólin fara í hönd, og
þið, sem peninga hafið og atvinnu,
eruð farin að undirbúa jólin og
kaupa gjafir til vina og vandamanna,
minnist þá um leið þeirra mörgu,
sem ekki hafa ráð á að gera sér og
sínum dagamun, hvorki í fötum, fæði
eða híbýlaprýði.
Gleymið ekki þeim mörgu sjúkl-
ingum, gömlum konurn og einstæð-
um mæðrum, sem oft njóta lítillar
jólagleði og gleðjast ekki hvað sízt
yfir því, að eftir þeim sé munað.
Mæðrastyrksnefndin tekur fúslega á
móti gjöfum til þessa fólks, hvort
sem um er að ræða peninga, fatnað
eða matvörur. Skrifstofa nefndarinn-
ar er í BREKKUGÖTU 1 og er opin
á mánudögum og föstudögum milli
kl. 5 og 7 e. h.
Akureyri, 30. nóv. 1946.
Fyrir hönd mæðrastyrksnefndar.
Ingibjörg G. Eiriksdóttir, Margrét
Antonsdóttir, Jónítia Steinþórsdóttir,
Sojjía Stejánsdóttir, Elísabet Eiríks-
dóttir, Soffía Tliorarensen, Sigríður
Söebeck, Guðrún Melstað, Laujey
Benediktsdótlir.
Ef þróunin verður svipuð og ver-
ið hefir nú síðustu árin, líður ekki
á löngu, þar til helmingur allra lands
manna býr í höfuðborginni. Hinn
stórkostlegi fólksstraumur til Reykja
víkur hlýtur að hafa í för með sér
alvarlega hættu fyrir þjóðarbúskap-
inn, því að megin hluti allrar fram-
leiðslustarfsemi í landinu verður að
fara fram utan höfuðborgarinnar.
Það er engu síður hagsmunir Reyk-
víkinga sjálfra, að reynt sé að koma
í veg fyrir það, að óeðlilega mikill
fjöldi landsmanna safnist til Reykja-
víkur, svo að hætt sé við öngþveiti
í atvinnumálunum.
Það getur engum manni dulizt, að
þessi mikla aðsókn fólks á einn stað
í landinu er að skapa alvarlegt vanda-
mál, sem ekki er hægt að komast hjá
að taka til rækilegrar íhugunar. Er
einkum ástæða til þess að vekja máls
á þessu, meðan setið er á rökstólum
við samning stj órnarskrár fyrir hið
íslenzka lýðveldi, því að hæglega
getur þurft stjórnarskrárákvæði til
þess að kippa þessu í lag, þótt óvíst
sé, hvers lagafyrirmæli reynast megn
ug í þessu efni.
Óhæfilegur samruni valds
og fjármagns.
Að sjálfsögðu verður að leita or-
Símskák Akureyringa
og Hafnfirðinga
SÍÐASTLIÐNA sunnudagsnótt
tefldu Skákfélag Akureyrar og Skák-
félag Hafnarfjarðar símskák á 10
borðum. Kl. 8 um morguninn var
lokið sex skákum, og urðu þær allar
jafntefli. Hinar fjórar skákirnar,
sem var ólokið, munu verða lagðar
undir úrskurð Skáksambands ís-
lands, því að samkomulag náðist
ekki um þær.
Akureyringar þeir, sem jafntefli
gerðu, voru þessir: Júlíus Bogason,
Jón Sigurðsson, Albert Sigurðsson,
Steinþór Helgason, Haraldur Boga-
son og Unnsteinn Stefánsson.
Ólokið skákum sínum áttu þeir
Jóhann Snorrason, Björn Halldórs-
son, Jón Ingimarsson og Guðmundur
Eiðsson.
saka meinsemdanna, hér sem ann-
ars staðar., til þess að um lækningu
geti verið að ræða. Ymsar ástæðurn*
ar eru þess eðlis, að þær eru lítt við-
ráðanlegar. í Rvík er mest um að
vera og fjöldinn mestur og því leit-
ar unga fólkið þangað. Höfuðborgin
hefir alltaf visst aðdráttarafl, sem
ekki er hægt að eyða. Hins vegar má
gera inikið til þess að vega upp á
móti höfuðborginni.
Það er t. d. ófært, að Reykjavík
skuli hafa svo að segja öll fjármál
landsins í sínum höndum. Það lætur
nærri, að Reykjavík megi teljast
fjárráðamaður alls landsins. Útibú
bankanna geta ekki veitt nein meiri
háttar lán, án þess að leita samþykk-
is Rvíkur, og héruðin verða að leita
samþ. stjórnarvalda Rvíkur á flestöll
urn fjárhagsráðstöfunum. Raunveru-
lega má segja, að allt fjármagn í
landinu sé saman komið í Reykja-
vík, en þó er mjög stór hluti þessa
fjármagns skapaður með framleiðslu
starfsemi utan Reykjavíkur. Hlýtur
þetta óneitanlega að leiða af sér mik
ið ósjálfstæði landsbyggðanna gagn*
vart Reykjavík.
Þá er hinn mikli samruni valdsins
í Reykjavík mikilvægt atriði og ná-
tengt þessu. Það er auðvitað eðli*
legt, að æðsta stjórn landsins sé í
höfuðborginni en það er hæpið að
stjórna öllum þj óðarbúskapnum þaö
an. Jafnvel nefndir, er stjórna fram*
kvæmdum og framleiðslustarfsemi,
sem eingöngu fer fram utan höfuð-
borgarinnar, eru skipaðar Reykvík-
ingum. ^
Aukið valdsvið héraðanna.
Hvarvetna utan af landsbyggðinni
hafa komið raddir um að reyna að
ráða bót á þessu vandræðaástandi.
Að sjálfsögðu verður landið allt að
vera ein heild, en þó er hægt að veita
fjórðungunum aukin fjárráð og
sjálfsforræði. Það verður að búa svo
í haginn fyrir fólkið út um land, að
það hafi jafna aðstöðu í þjóðfélag-
inu og íbúar höfuðborgarinnar. Það
er enginn bættari með því að reyna
að ala á fjandskap í garð Reykvík-
inga, en það er óhjákvæmilegt að
reyna að skapa hér nauðsynlegt
jafnvægi milli höfuðborgarinnar og
annarra héraða.