Íslendingur - 26.02.1947, Blaðsíða 7

Miðvikudaginn 26. febrúar 1947
T
ISLENDINGUR
7
Pankabrot
11 amhald af 4. síðu.
Scrhvcrl tækifæri ltcfir verið jiotað til
Jjcbs a'ð koma kommúnistum í kennara-
atöður og skólanefmlir og íréttaflutningi
útvarpsina liagað í samræmi við kominún-
istisk S.'ónarmið, eftir því, aem hægt hefir
verið, llofir útvarpaatjóri reynzt kommún-
istum auðaveipur fylgiamaður og jafnvel
brotið reglur útvarpsina til þess að þókn-
ast hinum kommúnistisku húsbændum sín-
um.
Vona idi lætur hinn nýi menntamálaráð-
herra Jietta mál rækilega til sín taka
•g bindnr enda á þann kommúnistiska
áróður, sem stöðugt er rekinn í fréttum
útvarjisins. Lýðræðisflokkarnir verða að
skilja ]>að, að uppeldis- og menningartæki
þjóðarinnar eru liættulegustu vopn ofstæk-
iefúlÍra niðurrifstnanna. Með þessum á-
hrifaríku tækjum hafa kommúnistar reynt
að sýkja þjóðina og grafa undan trú
kennar á lýðræði og einstaklingsfrelsi. —
Það er því mikil nauðsyn að losa þessar
stofnarir undan öllum kominúnistiskum
áhrifuní.
Mál og menning
KOMMÚNISTAR eru flestum flokkum
snjallari í áróðri, og kemur það þeim að
góðu háldi, því að þeim liefir reynzt lítt
vænlegt til sigurs að ganga hreint til ve.rks,
heldur reyna að læða hínum kommúnist-
iska átóðri inn í fólkið, án þess að það
yrði kans vart. Þeim varð því fljótt ljóst,
að hjá eiús mikilli bókmenntaþjóð og
íslendingum, var mikils vert að geta kom-
ið kommúnistiskum áróðri aem víðast inn
í bókmehntir þjóðarinnar. Hafa þeir jafn-
an lagt mikið kapp á að ná skáldúm og
íithöfundum í sinn lióp, og jafnframt
hafa þau skáld, sem ekki hafa viljað ganga
á mála lijá kommúnistúm, verið svívirt á
allar lundir, og skáldskapur þeifra talinn
einskh virði, Fyrir all-löngu síðan datt svo
kommúnistum það þjóðráð í hug að stofna
bókmenntafélag. Álti það auðvitað að
vera ópólitískt á yfirborðinit. Fengu komtn-
únistar nafn Sigurður Nordal sem hlut-
léysisstimpil á þelta fyrirlæki sitt og hófu
mikla attglýsingaslarfsemi. Hömpuðu þeir
mjög ýmsutn merkum ritum, er þeir ætl-
liðu að gefa út, en auglýstu minna komni-
únistisku áróðursritin, sem áttu að fylgja
með. Gerðust fjölda margir félagar í
þessu nýja bókmenntafélagi, einkum
vegna fyrirlmgaðrar útgáfu Sigurðar Nor-
dal á sögn Islands.
Allt frá stofndegi þessa bókmenntnfé-
lags, hafa koinmúnistar beitt því skefja-
laust til kommúnistisks áróðurs. Þeir hafa
géfið út ýms merk rit til þess að halda i
fólkið, en kommúnistaáróðurinn hefir jafn-
an verið aðalatriðið. Áhuginn á útgáfu
íslandssögunnar virðist liafa niinnkað,
eftir því sem áhuginn á að túlka fyrir fólki
sæluna í Rússlandi liefir vaxið. Af „Arfi
lslendinga“ liefir ekki komið nema eitt
bindi fyrir mörgum árum og bólar ekkert
á framhaldi. Munu þó all-mavgir ltafa
greitt til félagsins nokkuð af andvirði
annars heftis fyrirfram. Væri vel, ef hinn
nýi forstjóri þessa kommúnistiska útgáfu-
félags, sem er mikill fræðimaður, gæti
fengið því áorkað að færa útgáfustarf-
semi þess nokkuð meir í samræmi við hið
glæsilega nafn fyrirtækisins en verið hefir
sfðustu árin.
SkálhoH
Framh. af 5. síðu.
leikinn af Jóhanni Ogmundssyhi og
fórst honum eiðtakan vel úr hendi.
Sigmundur Björnsson lék séra
Arnci Hcilldórsson, bróður Daða. Fór
hann yel tneð. hlutverk sitt, en er
heldur unglegur í það, því að Árni
var alhniklu eldri en Daði.
Frú Sigurjóna Jakobsdóttir lék
Völu hreingerningarkonu skennnti-
lega og vel. Jónína Þorsteinsdóttir
fór einnig smekklega með hlutverk
Þóru Jasparsdóttur. Sama er að segja
utn Jenný Jónsdóttur, serri lék Stein-
unni FinnsdóUur.
Anna Tryggva lék Elínu H(ikonar-
dóttur, dóttur Helgu í Bræðrntungu.
Er það lítið hlutverk, en vel leikið.
Jón Bernharðsson lék klukkuþjón-
inn skemmtilega og fjörlega.
Eiðvottana séra Jósep Loftsson,
séra Erasmus Pálsson, séra Jón Gísla
son, séra Jón Snorrason og séra Þóri)
Þorleifsson léku Mikael Jónsson (í
forföllum Þóris Guðjónssonar),
Björn Sigmundsson, Ingólfur Krist-
insson, Jón Ingimarsson og Stefán
Halldórsson. Er gerfi þeirra mjög
sæmilegt.
Búningar allir eru lónaðir af Leik-
félagi Reykjavíkur. Eru þeir mjög
glæsilegir, einkum kvenbúningarnir.
Leiksviðin eru yfirleitt vel útbúin, en
nokkuð fátæklegt virðist þó vera í
stofunni í Bræðratungu.
Leiktjöld eru öll máluð af Hauk
Stefánssyni og eru þau bæði falleg
og smekkleg.
Jóhann Haraldsson annast söng-
stjórn og Oddur Kristjánsson leik-
sviðsstjórn. Leiktjaldasmiðir eru þeir
Oddur Kristjánsson og Kolbeinn Ög-
mundsson. Ljósameislari er Ingvi
Hjörleifsson. Hárgreiðslu annast
Snyrtistofan „Fjóla'h
Leikurinn stendur yfir rúma'fjóra
tíma. Sýningin gengur fljótt, þótt oft
þurfi að skipta um búuinga og leik-
svið.
Það var sérstaklega ánægjulegt,
hversu gott hljóð var í húsinu, að
undanteknu marrinu í bekkjunum,
sem gjarnan mættu nú fara að rýma
fyrir þægilegri sætum. Börn voru j
engin á sýningunni, enda eiga þau
lítið erindi á svona leiksýningu.
Hlýtt var í húsinu.
Sýning Leikfélags Aku.reyrar
þessu léikriti Kambans er'hið mesta
þrekvirki, sem vert er að þakka.
Hljóta leikendur og leikstjóri að hafa
lagt á sig feikilega vinnu við æfing-
arnar. I’ótt lítilla fjárhagslegra launa
sé að vanla fyrir allt þetta erfiði,
geta Jió leikendur og leikstjóri glaðst
yfir því, að þjátt fyrir eðlilega og
smávægilega annmarka, er leiksýn-
ingin í heild Jieitn til hins mesta sóma
og munu flestir leikendanna vaxa í
áliti við þenna leik sinn.
Árshátíð
Sjálfstæðisfélagaruia
SJÁLFSTÆÐISFÉLÖGIN á Ak-
ureyri héldu árshátíð að Hótel Norð-
urland síðastliðinn laugardag.
Árni - Sigurðsson, kaupmaður,
setti samkomuna og stjórnaði henni.
Ávörp og ræður fluttu: Cand. juris
Jónas G. Rafnar, framkvæmdastjóri
Sjálfstæðisflokksins ó Norðurlandi,
formaður Sjójfstæðisfélags Akureyr-
ar, Helgi Pálsson, forstjóri, formað-
ur Sjálfstæðiskvennafél. „Vörn“, frú
Jónheiður Eggerz, og form. „Varð-
ar“, félags ungra Sjálfstæðismanna,
cand. juris Magnús Jónsson, ritstjóri.
Stuttur gamanþáttur var fluttur,
og Edvard Sigurgeirsson sýndi kvik-
mynd. Þá söng Jóhann Ogmundsson
nokkur lög. Að lokum var dansað.
Var hátíðin i alla staði mjög ánægju-
leg.
Akúreyri gefur S. í. B. S.
10 þúsurtd krórtur.
AKUREYRARBÆR hefir nýlega
gefið vinnuheimilisgjóði Sambands
íslenzkra berklasjúklinga tíu þúsund
Víða mokafli -
en menn vantar
Víða er nú mikill fiskafli, én þess
munu alhnörg dæmi, að skip komizt
ekki ó veiðar vegna mannaskorts.
Vinnumiðlunarskrifstofan auglýsir
hér í blaðinu í dag eftir mönnum til
ýmissa starfa við fiskibáta í verstöðv-
ar á Suðurlandi. Er það mikið alvöru
mál, ef fólk fæst ekki til nauðsyn-
legra framleiðslustarfa. Ættu þeir
menn, sem nú eru atvinnulausir hér
í bæ -að athuga Jietta, ef þeir hafa
nauðsynlega kunnáttu til fiskvinnu,
því að leggja verður kapp á að fram-
leiðslan ekki stöðvist, og verður eft-
ir megni að beina vinnuaflinu þang-
að.
Verkamannafélagið rifar
bæjarstjórn um afvinnu-
leysi
Stjórn Verkamannafélags Akur-
eyrarkaupstaðar hefir nýlega ritað
bæjarstjórn bréf, þar sem skorað er
ó bæjarstjórnina að láta nú þegar
hefja vinnu við ýmsar nauðsynlegar
framkvæmdir í bænum, svo að
minnsta kosti 50 verkamenn fái þar
atvinnu, en atvinnuleysi er nú nokk-
uð í bænum vegna þess, að ýmsar
frarnkvæmdir hafa stöðvast sökum
snjóa.
Þótt nokkurt atvinnuleysi á þess-
um tíina árs sé engan veginn óeðli-
legt fyrirbrigði, er saint nauðsynlegt,
að bæjarstjórn reyni eftir.megni að
veita sem flestum atvinnulausum
verkamönnum vinnu, Jiví að fjöl-
skyldumönnum, að minnsta kosti,
veitir ekki af að hafa stöðuga vinnu,
ef þeir eiga að geta lifað sæmilegu
lífi í þeirri miklu dýrtíð, sem nú er.
HUINGUR DROTTNINGARINNAR AF SABA
Hvacf myndi þessi ungi maður hugsa, ef hann nokkru
sinni lifði þá sund að fá að sjá hið yndisfagra ög.íöfr-
andi andlit hennar?
Mér yirtist Kvik liðþjálfi ekki vera eins heimskur
og húsbóndi haris sýndist álíta hann. Orme höfuðs-
maður var án efa rétti maðurinn til þoss að verða með
í leiðangri okkar. En ég hefði samt gjarnan kosið, að
hann hefði verið nókkru eldri, eða þá að stúlka sú,
sem hann nýlega var trúlofaður, hefði ekki einmitt
nú riftað trúlofun þeirra. Þegar maður þarf að fást
við.Jlókin og hættuleg mál, er það reynsla míri, að
íarsadást sé að eiga aldrei á hættu nein ástarævintýri.
Einkum í Austurlöndum. . .. .
III. KAFLI
Prófessorinn fer á veiðar
Lesandanum er ekki þörf á að fá að vita um, nema
nokkur atriði af því, sem fyrir okkur kom á hinu
ægilega ferðalagi gegnum eyðimörkina og þar til við
komiun inn í skóginn og slétturnar umhverfis Mur.
Þegar við komum til Assouan, lágu þar bréf og nokkur
símskeyti til Orme hÖfuðsmanns. Hann sýndi mér þessi
gögn, því að við vorum nú orðnir einkavinir. Var
honum þar tjáð, að barnið, sem frændi hans hafði í
leynd látið eftir sig, hefði skyndilega veikst og dáið
úr einhverri barnaveiki. Hann var því aftur orðinn
erfingi að þeirn miklu auðæíum, sem hann hélt sig
hafa tapað, því að ekkjunrii'vár aðéins tryggður líf-
35
eyrir. Eg óskáði horium til Jiamingju og sagði, að senni-
lega myridi þetta hafa þær afleiðingar, að við yrðum
af þeirri ánægju að fá hann með okkur til Mur.
„Hvers vegna það,“ spurði hann. „Eg sagðist vilja
vera með, og ég ætla mér líka að vera það. Eg hefi
líka, eins og við vitum, undirskrifað samning okkar
um þetta.“
„Að vísu,“ svaraði ég, „en aðstæðurnár geta lireytt
því. Það er vel hægt að hugsa sér, að fyrirtæki, sem
var gott fyrir kjarkmikinn og framtakssaman mann af
góðri ætt, en snauðan að fé, hæfi ekki lengur þeim,
sem þannig hefif dottið I lukkupottinn. Hugsaðu þér,
hvers virði það er fyrir mann rneð Jritt ættgöfgi, gáfur
og hæfileika að eignast einnig mikinn auð meðan liann
er enn ungur. Með alla þessa yfirburði, standa blátt
áfranr allar dyr Englands þér opnar. Þú getur komizt
inn í þingið og stjórnað landi og þjóð. Ef þú kærir
þig um, getur þú orðið lávarður. Þú getur kvænzt
hvaða stúlku, senf þú vilt, að prinsessum með konunga-
Itlóði einum undanskildum. í fám orðunr sagt, getur
þú náð til hins mesta franra nteð nrjög lítilli fyrirhöfn.
Varpaðu ekki burtu svo gullvægu tækifæri til þess ef
ef til vill í staðinn að deyja úr þorsta í eyðimörkinni
eða í bardögum við villimennina."
„Ó, ég veit það ekki,“ svaraði hann. „Eg lrefi aldrei
tekið nrikið mark á gullvæguui tækifærum, sem þú
svo kallar. Eg grét ekki, þegar ég missti fjármuni
mína. Eg syng heldur ekki nú, er ég hefi endurheimt
þá. Og hvað sem öðru líður, þá fer ég með þér. Þú
getur ekki talið nrig frá því að uppfylla samninginn.
En úr því að ég hefi nú eignazt svo mikla fjármuni,
36
er vist bezt, að ég semji erfðaskrá og sendi hana heim
með póstinum. Reyndar Jrykir nrér leiðinlegt að þurfa
að íást við það.“
Rétt í þessu kom próíessorinn inn og nreð honum
þorparlegur arabiskur kaupmangari, sem hann var að
reyna að íá til þess að selja sér nokkra forngripi.
Eftir að Arabanunr hafði verið vísað á dyr, sögðum
við Higgs hvað íyrir hafði komið. Og livað sem um
hann nrá segja, þegar um minniháttar hluti er að ræða,
þá er hann laus við alla eigingirni, þegar mikið er í
lvúfi og kvaðst því strax vera á sömu skoðun og ég.
Áleit lrann, að Orme ætti sín vegna að yfirgefa okkur
og fara heinr aftur, úr því að málin hefðu skipazt
þannig.
„Þú getur sparað þér ákafann, kæri vinur, þótt ekki
væri nema af þessari ástæðu einni sanran,“ sagði höf-
uðsnraðurinn og kastaði bréfi yfir borðið til lrans.
Eg fékk síðan að líta á bréf þetta. Það var frá ungu
stúlkuVmi, sem hann hafði verið trúlofaður, og hafði
svikið hann, er liann missti arfinn. Nú virðist hún hafa
skipt unr skoðun. Og enda þótt hún ekki minnist á það,
er það ef til vill ekki svo mjög ósanngjarnt að ímynda
sér, að dauði litla barnsins hafi átt sinn þátt í að
breyta aftur tilfinningum hennar.
Hefir þú svarað þessu?“ spurði Higgs.
„Nei“, svaraði Orme hörkulega. „Og ég ætla mér
heldur ekki að svara því, hvorki skriflega né nrunn-
lega. En á morgun ætla ég að halda áfram til Mur og
ferðast eins langt og örlögin leyfa mér að komast. Og
nú fer ég að athuga fjallamyndanirnar niðri við fljót-
ið.“