Íslendingur - 26.03.1947, Blaðsíða 5

Miðvikudaginn 26. marz 1947
ISLENDINGUR
5
Stórauknar tivalveiðar á pessu ári
Sex þjóðir munu gera út skip
til hvalveiða.
Mesta hvalveiðitímabil síðan fyrir
stríð er nú að hefjast, enda eru hval-
veiðar nú vœnlegri atvinnuvegur fyr-
ir margar þjóðir en nokkru sinni áð-
ur.
Skipafloti sex þj óða er nú að veið-
um í suðurhöfum, og er þetta í fyrsta
sinn um langan aldur, sem sumar
þessar þjóðir gera út skip til hval-
veiða. Horfur eru á því, að veiði
verði nú miklu meiri en síðast liðið
ár, en þó ekki nægileg til þess að full-
nægja þörfum heimsins fyrir hval-
lýsi.
Hvalveiðarnar liafa aukizt svo
mjög síðan stríði lauk, að komið hef
ir til tals að setja takmörk fyrir því.
hversu marga hvali hver þjóð megi
drepa. Engar ráðstafanir hafa þó
verið gerðar í því efni þetta ár, óg
eru hinar ýmsu hvalveiðiþjóðir á-
fjáðar í að veiða sem mest''áður en
þessi takmörk verða sett.
Hvalveiðar eru eftirsóknar-
verðar.
Agóðavonin í sambandi við hval-
veiðarnar er nú svo mikil af ýmsum
ástæðum, að atvinnugrein þessi er
orðin eftirsóknarverð fyrir þjóðir,
sem ekki hafa sinnt henni að undan-
förnu.
Mikill skortur er nú á hvallýsi, og
verðið er um 50% hærra en fyrir
stríð. Hvalveiðiþjóðirnar hafa því
tryggingu fyrir öruggan og hagstæð-
an markað.
Þá gerir matarskorturinn hval-
veiðarnar einnig gróðavænlegar.
Tekið er nú að nota hvalakjöt í ýmsa
rétti matar í Bretlandi, og Japanar
hafa mikla þörf fyrir hvalkj öt til
þess að bæta upp hinn fátæklega
matarskammt sinn. Gott hvalveiðiár
gæti því mjög stuðlað að því að
draga úr skorti feitmetis til matar.
Þetta hvalveiðitímabil er heildar-
veiðin takmörkuð við 16.000 hvali
og 1.600.000 föt af olíu með alþjóða
hvalveiðisamþykktinni. Heildartölur
þessar eru fyrir neðan hámarkið fyr-
ir stríð, en olíumagnið er þó næst-
um tvöfalt meira en leyft var síðast-
liðið ár.
Margar þjóðir hyggja gott
til glóðarinnar.
Norðmenn eiga sjö fljótandi verk-
smiðjur og 63 hvalveiðiskip, og geng
ur veiðin vel hjá þeim. Á einni viku
í janúar fengu þeir 104.993 tunnur
af lýsi. Höfðu þeir í byrjun febrúar
fengið samtals 247.360 tunnur lýsis,
og var þó mestur hluti veiðitímans
þá eftir. Þetta er miklu betri árangur
en í fyrra, enda hrepptu þeir þá slæmt
veður og höfðu auk þess slæm tæki.
Japanar, sem stunda hvalveiðar
með leyfi Mac-Arthurs, yfirhershöfð
ingja, gegn mótmælum ýmissa þjóða,
liöfðu þann 16. jan. drepið 458
hvali. Þetta er minna en búizt hafði
verið við, en japanski hvalveiðiflot-
inn er illa búinn. Fyrir stríð áttu
þeir sex hvalbræðsluskip, en þair
voru öll eyðilögð í stríðinu, og hafa
þeir nú breytt tveimur olíuskipum í
hvalbræðslustöðvar.
Áætlað er, að japanski flotinn
muni koma heim með 15 þús. tunnur
lýsis, og verður það selt á vegum al-
þjóða matvælaráðsins. Ágóðinn mun
verða færður til jafnaðar á hernáms-
kostnaðinn. Auk þess er takmark
þeirra 13 þús. smálestir af hvalkjöti.
sem úthlutað verður meðal lands-
manna í því skyni að létta þá byrði
Bandaríkjanna að þurfa að fæða
þjóðina.
fíretar hafa sent til veiðanna fjór-
ar fljótandi verksmiðjur og 48 veiði-
skip. Hvalolía ér aðalhráefnið í
brezku smjörlíki og er einnig mikil-
vægt til sápuframleiðslu.
Frosið hvalkjöt er þegar tekið að
berast til Bretlands, og yfir 1500
smálestir hafa verið sendar til brezka
hernámssvæðisins í Þýzkalandi.
Hollendinga skortir rnjög tilfinn-
anlega feitmeti og olíur, og stunda
þeir nú hvalveiðar í fyrsta sinn síð-
an 1870. Þeir nota fljótandi verk-
smiðju, sem þeir fengu frá Þjóðverj-
um sem stríðsskaðabætur.
Rússar liafa nú tilkynnt, að þeir
séu að koma sér upp fyrsta hval-
veiðiflota sínum. Eina bræðsluskipið,
sem þeir eiga, tóku þeir af Þjóðverj-
um, og Norðmenn hafa lánað þeim
40 sérfræðinga til þess að þjálfa sjó-
menn til hvalveiða.
Astralíumenn vonast til að geta
tekið þátt í hvalveiðum næsta hval-
veiðitímabil. Þeir heimta nú nokkuð
af hvalveiðiflota Japana sem stríðs-
skaðabætur. Nágrannar þeirra, Ný-
Sjálendingar, hafa einnig áhuga á
að fá eitthvað • af hvalveiðiskipum
Japana.
Bandaríkjamenn liafa ekki enn á-
kveðið, livort þeir hefji á ný þátt-
löku í hvalveiðum.
Það er næstum því öruggt, að
verð á hvalafurðum verður hátt í ár
og næsta ár. Þetta getur valdið því,
að fleiri þjóðir hefji hvalveiðar, eða
þjóðir þær, sem nú stunda veiðar
þessar, auki veiðiflota sína. Þar sem
hvölum er liins vegar að fækka, eru
litlar líkur til þess, að hvalstofninn
þoli jafnmikla veiði og var fyrir
stríð. Sennilegasta lausnin er því sú,
að veiðimagn hverrar þjóðar verði
ákveðið með alþjóðlegum samning-
um. Kapp það, sem livalveiðiþj óð-
irnar hafa lagt á að hefja stórfelldar
hvalveiðar þegar á þessu ári, gefur
þeim sterka aðstöðu gagnvart öðrum
þjóðum lil þéss að heimta í sinn hlut
stóran skerf af því heildarmagni, sem
heimilað verður að veiða í framtíð-
inni.
. Norðurlandsbátarnir
komnir norður til
veiða
NARFI KOM MEÐ SALTFISK-
FARM AÐ SUNNAN
M.s. Narfi kom fyrir nokkrum
dögum til Akureyrar með um 130
skippund af saltfiski. Fiskaði hann
við Vestmannaeyjar og lagði flat-
fiskinn þar í land og lýsi í Reykja-
vík. Er hann nú farinn aftur suður.
Trollbátarnir frá Akureyri, sem
undanfarið hafa stundað veiðar fyr-
ir sunnan, eru nú flestir komnir
norður og veiða fyrir Norðurlandi.
Var orðið mjög erfilt svðra um los-
un fiskjar í ís, því að íshúsin voru
orðin full. Hér fyrir norðan er einn-
ig allerfilt að koma fiski í ís, og eru
því sumir bátarnir farnir að veiða í
salt. Bátar héðan eru Andey, Eldey,
Ragnar, Súlan, Atli og Njörður.
Sígarettan sem
gjaldmiðill
Ameriskar sigarettur eru nú að
verða þýðingarmeiri gjaldmiðill í
Þýzkalandi en dollarinn. Sigarettur
eru nú mun meira virði en þæiVvoru
á styrjaldarárunum. Sömu söguna er
að segja í öðrum löndum. Sigarettan
ryður sér alls staðar til rúms sem
gjaldmiðill, og’það mun vera óhætt
að gera ráð fyrir því, að hver siga-
retta fari í gegnum 10 milliliði, áður
en hún verður reykt.
Fyrir sigarettur er unnt að fá
hvers. kyns lífsnauðsynjar, allar þær
munaðarvörur, sem til eru á svarta-
markaðinum. Kaupmáttur sigarett-
unnar er misjafn eftir því í hvaða
landi viðskiptin gerast. í Þýzkalandi
er pakkinn seldur fyrir 100—120
mörk, en dollarinn er innan lands
skráður á 10 mörk. Á svörtum mark-
aði fást 180 mörk fyrir dollarinn. í
Finnlandi er liægt að fá allt að helm-
ingi meira fyrir einn pakka af siga-
settum en fyrir einn dollar. í París
er hægt að fá jafn mikið fyrir 30
sigarettur og fyrir dollarinn.
í Berlín er til dæmis hægt að fá
brauðhleif fyrir 100 sigaretturstubba.
Góðan lampa fyrir éinn pakka, út-
varpstæki fyrir 5 pakka, myndavél
fyrir 20 pakka, fimm pund af sméri
fyrir eitt karton og bíl fyrir 50 kar-
ton.
Á ALÞJÓÐAVETT
----V AN GI--
Barátta Bandarikjanna
Ríkisstjórn Bandaríkjanna virðist
hafa skorið upp herör gegn konnnún-
ismanum og vera staðráðin í því að
hefta útbreiðslu hans og koma í veg
fyrir útþensluáform Rússa i Balkan-
löndum.
Ræða sú, sem Truman, forseti
Bandaríkjanna, flutti fyrir nokkru
hefir vakið feikilega athygli um all-
an heim og verið helzta umræðuefni
heimsblaðanna síðan. Var hann þar
mjög opinskár, lýsti því ófrelsi og
kúgun, sem minni hluta sljórnir
hefðu innleitt í ýmsum löndum Aust-
ur-Evrópu, og kvað brýna nauðsyn
bera til þess, að Bandaríkin veittu
stjórnum Grikklands og Tyrklands,
sem enn berðust gegn yfirgangi
konnnúnista, stórfelld lán, því að
fjárhagur þessara landa væri mjög
bágborinn. og fjárhagslegt öngþveiti
gæti hæglega orðið til þess, að póli-
tískir óaldarflokkar gætu steypt lög-
legum stjórnum þessara landa. Auk
þess væri Tyrkjum ógnað af erlendu
ríki, sem forsetinn þó ekki nefndi.
Ræðu forsetans hefir verið mis-
•jafnlega tekið. Kommúnistar um all-
an lieim og ýms rússnesk blöð hafa
kallað hana stríðsæsingaræðu, en í
Bandaríkjunum hafa helztu leiðtog-
ar beggja flokka lýst stuðningi sín-
um við stefnu forsetans. Einnig hef-
ir ræðunni yfirleitt verið vel tekið í
Bretlandi. Eru meðmælendur forset-
ans þeirrar skoðunar, að ekki verði
lengur hjá því komizt að spyrna gegn
útþenslustefnu Rússa, sem með
dyggri aðstoð konnnúnistiskra skó-
sveina sinna geri nú hvert landið eft-
ir annað raunverulega að leppríkj-
um sínum.
Síðari atburðir hafa leitt í ljós, að
þessi ræða forsetans hefir veiið upp-
haf að víðtækri baráttu gegn ein-
ræðisáformum konnnúnista. Skönnnu
eftir að ræðan var flutt, gerðu demo-
kratar í New York republikönum til-
boð um sameiginlega yfirlýsingu
þessara flokka til stuðnings stefnu
forsetans í baráttunni gegn konnn-
únismanum. Fyrir nokkrum dögum
flutti svo aðstoðarutanríkisráðherra
Bandaríkjanna ræðu, sem í rauninni
var enn ákveðnari en ræða forsetans.
Kvað hann öryggi Bandaríkjanna
stefnt í luettu, ef konnnúnistar næðu
völdunr í Grikklandi og Tyrklandi.
Jafnframt taldi hann nauðsynlegt að
hefjast handa unr víðtæka baráttu
gegn kommúnistum í Bandaríkjun-
um.
Nú urn síðustu helgi gaf svo Tru-
man, forseti, út fyrirskipun um það,
að öllum þeim mönnum, sem hættu-
legir gætu talizt öryggi Bandaríkj-
anna, slcyldi vikið úr öllum opinber-
um embættum. Tiltók forsetinn sér-
staklega fazista, kommúnista og
stjórnleysingja. Benti hann á það, að
njósnir þessara manna fyrir erlend
ríki í Bandaríkjunum sönnuðu,
hversu hættulegir þeir væru* öryggi
geyn koitinnínismanuni.
þjóðarinnar. Hefði komið í Ijós, að
ýmsir þeirra settu hagsmuni etlends
ríkis ofar hagsmunum ættjarðarinn-
ar.
Úr austurvcgi.
Samhliða þessum tíðindum berast
svo fregnir unt það, að Rússar séu
enn að færa ,,járntjaldið“ lcngra
veslur á bóginn. Nú er það ungverska
þjóðin, sem á að fá að njóta aust-
ræna „lýðræðisins“. Við hinar al-
mennu þingkosningar, sem frarn fóru
þar í landi í fyrra, fékk ltinn lýí-
ræðissinnaði smábændaflokkur hrein
an meiri hluta atkvæða, og þóttu þær
kosningar mikill ósigur fyrir komrn-
únista þar í landi. Eftir þær kosning-
ar var samsteypustjórn mynduð í
landinu, og fengu kommúnistar yfir-
stjórn lögreglumálanna, eins og þeir
jafnan hafa lagt mikla áherzlu á, þar
sem þeir hafa gengið til stjórnar-
samstarfs við aðra flokka.
Þar sem Rússar höfðu fjölmennt
setulið í landinu, var aðstaða komm-
únista góð, þótt þeir væru í miklum
minni hluta. Heimtuðu þeir af siná-
bændaflokknum, að hann ræki ýmsa
leiðtoga sína úr flokknum fyrir „naz-
istiskt“ hugarfar. Fyrir nokkrum
dögum lét síðan hinn kommúnistiski
innanríkisráðherra handtaka for-
mann smábændaflokksins undir því
yfirskini, að hann hefði haft í hyggju
að steypa löglegri stjórn landsins,
þar sem flokkur hans þó hafði flesta
fulltrúa. Er ahnennt álitið, að minni
hluta flokkur kommúnista ætli sér
með þessum ofbeldisverkum að
tryggja sér völdin í landinu, áður en
Rússar fara á brott með setulið sitt.
Marga hefir undrað, að Truman
skuli hafa kveðið upp úr með af-
stöðu sína til útbreiðslu kommún-
isrnans í þann mund, er fundur utan-
ríkisráðherranna er að hefjast í
Moskva. Flestir telja þó, að þetta sé
ekki nein tilviljun, heldur hafi for-
setinn talið rétt að gera Rússum ljósl,
að Bandaríkin myndu ekki þola frek-
ari útþensluáform þeirra.
r r
Afengisneyzla Islend-
inga eykst stórkostlega
Áfengisneyzla islenzku þjóðarinn-
ar hefir aukizt geigvænlega mikið á
síðastliðnu ári, eða samtals uin 20%,
miðað við árið 1945.
Árið 1945 var áfengisneyzlan 1.68
lítrar á hvert mannsbarn í landinu,
miðað við 100% alkóhól, en árið
1946 komsí hún upp í 2 lítra á hvert
mannsbarn.
Áfengissalun jókst á árinu um 7
miljónir króna og var samtals 47.2
milj. kr., en árið 1945 var salan 40.2
milj; kr. Er hér um að ræða neyzlu-
aukningu, því að verðhækkun mun
ekki hafa orðið á árinu.