Íslendingur - 16.04.1947, Blaðsíða 4

4
Miðvikudagur 16. apríl 1947
ÞanítaSrot
ENN JJM SORPIÐ.
NAllMAST er hægt aö álíta annart en
lieilbrigðisyfirvöld bæjarins telji sorpið úr
bænum sérstaklega skrautlegt og heilnæmt.
V'irðast þessir ágætu menn að minnsta
kosti vilja láta sem alíra flesta njóta þessa
augnayndis, því að um langa hríð hefir
því verið ekið að fjölförnustu vegamótum
í nánd við bæinn Er líka alveg örugt, að
allir þeir, sem með flugvélum koma eða
fara, fá tækifæri til að dást að þessari
sorpsýningu, sem mun vera nokkuð ein-
stæð.
í alvöru talað er lítt skiljanlegt, hvernig
nokkrum manni hefir dottið í hug að aka
sorpinu á þenna stað. Það getur vel verið,
að erfitt sé að finna stað fyrir það, en
.óheppilegri stað en þenna var naumast
hægt að finna. Blöðin hafa hvað eftir ann
að átalið þessa ómenningu, en án árang-
urs. Vonandi verður þó búið að lolca sorp-
sýningu þessari áður en ferðamannastraum
urinn hefst í 9umar, því að hún verður
bænum áreiðanlega til einskis sóma,
FRAMSÓKN OG
NÝSKÖPUN
DAGUR er sífellt að reyna að sannfæra
lesendur sína um það, að Framsóknar-
flokkurinn sé gætinn umbótaflokkur. —
Hugmyndina um fjárhagsrúð eignar blað-
ið Framsóknarflokknum. Um það atriði er
engin ástæða að karpa, enda naumast van-
þörf á því fyrir Framsóknarmenn að hafa
eitthvað til að ekreyta eig með.Hitt er öllu
furðulegra, þegar blaðið hefir hugrekki til
þess að staðhæfa, að „hefði ráðum þeirra
(þ. e. Framsóknarmanna) verið fylgt, liefði
nýeköpunfn gengið á annan og betrí* veg
hingað til, en raun gefur vitni."
Það er sífellt betur að koma í ljós,
FRA LIÐNUM DOGUM.
hversu farsælt það var fyrir þjóðina að
fylgja eltki ráðum Framsóknarmanna. —
,,Dagur‘- þarf ekki að ímyr.da sér, að þjóð
in hafi gleymt „nýsköpunarhugmyndum''
Framsóknarmanna. Meginsjónarmið þeirra
var það, að engín framleiðslutæki ætti að
kaupa fvrr er. verðið lækkaði. Þeir vildu
ekki iáta kaupa nein skip, og formaður
flokksins hæddist að nýsköpuninni og kali
aði hana „nýju fötin keisarans", Nú eru
hinir glæsilegu togarar að koma til lands-
ins, og engum dylst nú lengur, hversu
skynsamleg þau kaup voru. Brezkir útgerð
armenn stórsjá nú eftir því að hafa ekki
verið eiris forsjálir og íslendingar, og vér
gætum nú selt togarana fyrir hærra verð
en þeir eru keyptir.
Ef „ráðuni" Framsóknarmanna hefði
verið fylgt, ætti þjóðin nú engin ný fram-
ieiðslutæki — og jafnvel miklar líkur til,
að enginn gjaldeyrir hefði verið til að
kaupa þau. Hin þröngsýnu og afturhalds-
sömu sjónarmið Framsóknarmanna í ný-
sköpunarmálunum gefa þeim sannarlega
ek’ki rétt til þess að setja sig á háan hest
og þykjast þess umkomnir að ásaka aðra
um gáleysi.
ER DÝRTÍÐIN
GLEYMD
ÞAÐ hefir vakið nokkra eftirtekt, að hin
sígilda dýrtíðargrein er ekki finnanleg á
annarri síðu „Dags“ í síðasta blaði. Hins
vegar er þar lögð áherzla á nauðsyn þess
að tryggja framgang nýsköpunarinnar.
Ekki er vitanlegt af hverju þelta stafar,
en ýmsir hafa getið sér þess til, að blað-
inu þætti ekki skynsamlegt að ræða í
bili mikið um hin „snjöilu*' úrræði Fram-
EÓknarflokksins í dýrtíðarmálunum, með-
Framh. á 7. síðu.
Eyðing Guðrúnarstaða
yaman og alvara.
i
! tSLEN DINGUR
Ritstjóri og ábyrgðarmaður:
MAGNÚS JÓNSSON.
Útge/undi: Útgá/u/élag íslendings
Skrifstofa Gránufélagsgötu 4.
Sími 354.
Auglýsingar og afgreiðtla:
Svanberg Einarsson.
Póathólf 118.
PRENTSMIÐJA BJÖRNS JÓNSSONAR H' F
Fjárhagsáætl-
unin.
Þá heíir fjárhagsáætlun Akureyr-
arbæjar fyrir árið 1947 loksins ver-
ið afgreidd, Virðist hafa gengið erf-
iðlega að ganga frá henni, enda er
útkoman engan veginn glæsileg. —
Samkvæmt áætluninni er gert ráð
fyrir, að útgjöld bæjarins á þessu ári
verðl nær 5%milj. kr., og til þess
að standa straum af þessum feikilegu
útgjöldum hefir bæjarstjórnin talið
nauðsynlegt að jafna niður á bæjar-
Lúa næstum 4% milj, kr.. og hækkar
því útsvarsupphæðin um tæplega
50% frá því í fyrra. Mun þó flestum
hafa þótt boginn nægilega spenntur
þá.
Eins og oft hefir áður verið drepið
á hér í blaðinu, er það að verða mik-
ið alvörumál, hversu ríki og bæjar-
félög leggja sífellt þyngri byrðar á
borgarana, Nú er svo komið, að fólk
verður að greiða í opinber gjöld svo
s<ð segja allt, sem það vinnur sér inn,
fram vfir allra brýnustu' lífsnauð-
-ynjar, og gott ef það nægir. Allan
ársins hring er fólk að greiða ein-
hver opinber gjöld. Geti það ekki
haft einhver undanbrögð, má næst-
um segja, að það sé rúið inn að
skyrtunni, Afleiðingin verður sú, að
skattgreiðendur eru á sífelldum
flótta með fjármuni sína undan hinni
gengdarlausu ágengni hins opinbera
valds. Endalokin hafa svo jafnan orð
ið þau, að launastéttirnar, sem ekki
hafa tök á að fela fé sitt, hafa orðið
harðast úti, enda þótt þeim veiti
naumast af meginhluta tekna sinna
til þess að geta lifað sómasamlegu
lífi.
Það hlýtur að vera meginatriðið
í fjárhagsmálum hverrar þjóðar, að
einstaklingarnir hafi nægilegt fé til
sérþarfa sinna, svo að þeir geti verið
fjárhagslega sjálfstæðir, Sameigin-
Iegu þarfirnar eru margar, ekki sízt
hjá þjóð. sem ver jafn miklu fé til
félagslegra umbóta og menningar-
mála og vér íslendingar. Aldrei má
þó taka meira fé af þjóðfélagsborg-
urunum til þessara sameiginlegu
þarfa en svo, að sérþörfunum sé full-
nægt. Sé farið yfir þetta mark, er
undirstöðunum kippt undan þjóðar-
búskapnum-
Þetta sj ónurmið verður að sjálf-
íögðu eirmig að hafa í huga varð-
andi úigjöid eins bæjarfélags. Bæj-
arbúar verða fyrst og fremst að hafa
íé tii þess að sjá sér og sínum sæmi-
lega farborða. Með þeirri útsvars-
álagningu. sem nú hefir verið ákveð-
in, mun Akureyri án efa komast í
hóp þeirra bæjarfélaga, sern lengst
seilast ofan í pyngju borgara sinna.
Óeðlilega há útsvör á einum stað
hafa jafnframt í för með sér þá
hættu, að fjármagnið leiti þaðan á
brott til þeirra staða, þar sem álög-
urnar eru minni. Eru hin hau útsvör
því af þeirri sök hættuleg fyrir bæj-
arfélagið.
Það mun vafalaust óhætt að fulí-
yrða, að flestum Akureyringurn
hrjósi hugur við hinum feikiháu út-
.svörum, og er það að vonum. Hins
ber þó jafnframt að gæta, að ekki
er einhlýtt að ásaka bæjarstjórn. Sá
hugsunarháttur, sem nú er orðinn
svo ríkur hjá flestum, að heimta alls
konar aðstoð og framkvæmdir af
hálfu hins opinbera, veldur þvf, að
útgjöld ríkis, bæja og sveita fara sí-
hækkandi. Nú þykir sjálfsagt, að
menn fái styrki til allra hluta, og er
óspart alið á kröfustefnunni af þeim
flokkum, sem telja sjálfsbjargarvið-
leitni einstaklinga úrelta dyggð og
sjálfsagt; að allir liggi í opinberri
öskustó og taki í stað kjörorðsins
„hjálpaðu þér sjálfur, þá hjálpar
guð þér“, upp kjörorðið „legðu sem
minnst á þig og iáttu ríkið sjá fyrir
þér“. Þessi krofusjónarmið hafa feng
ið svo góðan byr, að það þykir bera
vott um hið svívirðilegasla afturhald,
ef einhver bæjarfulltrúi eða alþingis-
maður vill draga úr útgjöldum hins
opinbera. Hins vegar atliugar fólk
ekki eins vel, að opinberir sjóðir eru
engin ótæmandi gullnáma, og fé í þá
fæst ekki nema frá fól’kinu sjálfu.
Allar framkvæmdir kosta fé, og ekki
er nema um tvennt að velja, annað-
hvort vera án þeirra eða taka á sig
kostnaðinn af þeim.
Einstakir liðir fjárhagsáætlunar-
innar verða ekki teknir hér til með-
ferðar. Þótt engurn géti dulizt, í hvert
óefni er stefnt með hinum óhóflegu
álögum á bæjarbúa, er lækkun engan
vegirin auðveld. Margskonar löggjöf
frá Alþingi leggur þungar byrðar á
bæjarféiagið og margvísleg útgjöld
til þarfa bæjnrfélagsins eru ólijá-
kvæmileg, Án efa hefði þó verið
hægt að spara meira en gert hefir
verið. „Alþýðumaðurinn“ er með
dylgjur í garð Sjálfstæðismanna í
bæjarstjórn og vill kenna þeim um
hin miklu útgjöld. Eru þetta sannar-
lega nýstárlegar upplýsingar, eftir
að þetta virðulegn málgagn embættis-
mannaflokksins hefir ár eftir ár hald-
ið því frarn, að Sjálfstæðismenn í
bæjarstjórn vildu engar framkvæmd-
ir. Sjálfstæðismenn eru ékki á móti
opinberum framkvæmdum, en þeir
vilja setja þeirn skynsamleg takmörk
og ekki sýna einstaklingunum óhæfi-
lega ágengni.
Frásögn sú, sem hér fer á eftir,
um eyðileggingu GuSrúnarstaða i
Eyjafirði 1797, er gerð af prestmum
síra Jóni Jónssym í Núpufelli og
birtist i Minnisverðum tíðindum
1797—98.
Það eftirminnilega skriðufaíl, sem
á næstiiðnu hausti 1797 eyðiiagði
bæinn Guðrúnarstaði í Eyjafirði,
skeði með þessum atburðum:
Hinar dæmafáu snjóleysur hins
fyrra vetrar hér í Eyjafirði og þar
af leiðandi þurrkar eftirkomandi
sumars, höfðu gert jarðveginn alls
staðar mjög íausan í sér og opinn,
hvar fyrir þær áfergilegu stórrign-
ingar, sem einkurn byrjuðu hér til
fjarðar fram með 13. sept, sama
sumars, er spilitu og eyddu mi’klu
heyi fyrir mörgum manni, fengu þess
greiðari rás niður í þann gisna og
opna jarðveg, svo jörðin varð fyrir
gíjúp og vatnssósa, jafnvel á stöðum
þeim, livar harðlendi var fyrir, og
það svo mjög, að í þurrum móum og
harðveili varð jörð sumstaðar svo
skjálfandi undir fótum manns, sem
mýrarkviksyndi væri. Þetta oili því,
að hvar graslendi lá í bröttum fjalla-
hlíðum, þoldi það ekki sinn eigin og
vatnsagans þunga og sprakk því
fram í ýmsum stöðum með geysileg-
um jarðföllum. Merki þess sýndu
sig einna helzt austan fram í Eyja-
firði, því þeim megin gekk regnið
enn ákafar og einkum í þeirri fjalls-
Eftif fall Frakklands gekk einkenni
leg saga mann frá manni um allt
landið, og er hún gott dæmi um trú
fólksins á endanlegan sigur.
Sagan segir, að í júlí 1940, þegar
Bretar stóðu einir uppi, hafi Hitler
boðið Churchill til leynilegrar ráð-
stefnu í Paris. Kom hann með flug-
vél og biðu þeir Hitler og Mussolini
hans við teborð, sem stóð við hina
frægu karfatjörn í Fontainebieau.
Leiðtoginn eyddi ekki tímanum í
óþarfa mas.
„Heyrið nú, það sem ég segi yður.
Churchiil. England er búið að vera,
Skrifið undir þessa yfirlýsingu urn
það, að Stóra-Bretland hafi tapað
stríðinu. Þá verffur friður í Evrópu
á morgun.“
„Mér þykir það leitt,“ en þetta get
ég ekki skrifað undir,“ sagði Churc-
hill hógvær. „Eg álít, að við liöfum
ekki tapað stríðinu."
„Hlægiiegt“, öskraði Hitler og
barði í borðið, „Athugið þér aðeins,
hvernig það hefir gengið hingað til.“
Churchill dreypti á teinu, „í Eng-
landi höfum við aðra aðferð til þess
að útkljá smávegis ágreining. Hvað
segið þér um dálítið veðmáL Sá sem
tapar, viðurkennir, að hann hafi tap-
að stríðinu,“
„Hvað eigum við að veðja um?“
sagði Hitler tortryggnislega.
hlíð, undir hvörri liggur mesti part-
Ur Möðruvallasóknar.
Því á ekki lengri ieið en svarar
hér um bil einrii mílu vegar, féllu urn
10 þess háttar jarðföll, eður skrið-
ur, sumar meiri, sumar minni, ei
tóku af mikið. grasland hér og þar,
bæði af bithaga og engi. Meðal þess-
ara var ein stórskriða, sú er dundi
yfir Guðrúnarstaði, Möðruvalla- (nl.
í Eyjafirði) kirkjujörð, fyrrum kosna
og af yfirvöldunum heimilaða iil
prestseturs í þeirri sókn. Skeði at-
burður þessi þann 18, dag septem-
brismánaðar, á mánudag, þá hálf
fimmta vika lifði sumars. Frá því á
sunnudag9kvöldið fyrir og aila
mánudagsnóttina til þess um dagmái,
gekk yfir það allra geysilegasta stór-
regn, hvers dæmi fáir muna þóttust,
einkum að austanverðu í sveitinni
svo öll hús streymdu svo freklega,
að ekkert varð varið fyrir skemmd-
um og lekaflóði, hey drupu og í
nokkrum stöðuin til stórs skaða.
Þenna sama mánudag ætluðu marg
ir bændur í framfirðinum áð ferð-
ast til kaupstaðar með sauði sína,
hvað þeir og gerðu, þá regninu eftir
dagmálaskeið tók nokkuð af að létta.
En um hádegisbil — og um það leyti
var það, sem umgetin stórsk{iða
brast frant — voru flestir af stað
komnir, sern til kaupstaðar ætiuðu,
svo færri urðu sjónarvotíar að til-
Framhald, ,
„Við skulum veðja um það, að sá
okkar, sem fyrstur verður til þess að
ná í einn af stóru körfunum þarna
niðri í tjörninni, án þess að nota
venjuleg veiðarfæri, sé sigurvegar-
inn.“
„Ágætt“, hvæsti Hitler, dró upp
skammbyssu sína og skaut ölíum
skotunum úr henni á næsta karfann,
En hann athugaði ekki ljósbrotið í
vatninu og hitti því ekki.
„Nú er kornið að þér, Mússi,"
eagði Hitler. „Það er sagt, að þú sért
svo góður sundmaður. Niðrí með
þig!“
II Duce fór úr fötunum og stökk
út í tjörnina, en hvernig sem hann
reyndi, tókst honum ekki að ná í
neinn kafarann, og að lokum skreið
hann máttvana og tómhentur upp úr.
„Nú er komið að yður, Churchil),“
urraði Hitler. „Látið okkur nú sjá,
hvað þér getið.“
Churchili dýfði rólega tðökeið
sinni í tjörnina og skvetti vatninu
aftur fyrir sig, og þannig hélt hann
áfram.
Hitler starði undrandi á hann.
„Hvað í ósköpunum eruð þér að
gera?“ spurði hann óþolinmóður.
„Það mun taka langan tíma,“ Bvar-
aði Churchill og hélt áfram að ausa
með teskeiðinni. „En það verðum
við, sem vinnum stríðið.“