Íslendingur - 02.07.1947, Page 4

4
ÍSLENDINGUR
Miðvikudagur 2. júlí 1947
iÞaníiaSvot
FRÁ LIÐNUM DÖGUM.
Ur annálum
ÍSLENDINGUR
Ritstjóri og ábyrgðarmaður:
MAGNÚS JÓNSSON.
Útgefandi: Útgáfufélag Islendings.
Skrifstofa Gránufélagsgata 4.
Sími 354.
Auglýsingar og afgreiðsla:
SVANBERG EINARSSON.
Pósthólf 118.
PIIWITÍIÍIDJA.BJÖRNS JpNSSONAR H*F
■
Aíurðasalan.
Aðalröksemd kommúnista fyrir
því, að nú sé tímabært að hefja nýja
kaupkröfuherferð í stað þess að
reyna að lækka dýrtíðina í landinu
er sú, að framleiðsluvörur þjóðarinn
ar muni á þessu ári seljast fyrir
miklu hærra verð en í fyrra. Hafa
fyrirsagnir Þjóðviljans um hið
glæsilega afurðaverð stækkað, eftir
því sem andstaða verklýðsfélaganna
hefir magnazt gegn hinu fyrirhyggju-
lausa verkfallsbrölti þeirra. Einn af
fulltrúum kommúnista í viðskipta-
nefndinni til Englands, Lúðvík Jósefs
son, lét jafnvel hafa sig til þess að
ganga fram fyrir skjöldu í Þjóðvilj-
anum og gefa meira og minna vill-
andi upplýsingar um afurðasöluna.
Það væri sannarlega ástæða til
þess að fagna því, ef frásagnir Þjóð-
viljans hefðu haft við rök að styðj-
ast, en því miður hefir reyndin orð-
ið önnur. Eftir margra mánaða þref
hefir nú loksins verið gengið frá
viðskiptasamningv .1 við Rússa og
Breta, og hefir samningum seinkað
svo mjög vegna þess, að báðar þess-
ar þjóðir vildu ekki greiða það verð
fyrir afurðir íslendinga, sem sendi-
nefndirnar lögðu áherzlu á, að vér
þyrftum að fá.
Utanríkisráðherra, Bjarni Bene-
diktsson, hefir ítarlega skýrt frá af-
urðasölunni í útvarpserindi. Skýrði
hann þar rækilega erfiðleika við-
skiptanefndanna að fá framleiðslu-
verð fyrir afurðirnar, og verður
þjóðin nú að horfast í augu við þá
staðreynd, að engin von er til þcSs,
að nokkur þjóð vilji greiða nœgi-
lega hátt verð fyrir framleiðsluvörur
þjóðarinnar og allar líkur til, að ís-
lendingum verði bolað burtu frá öll-
um mörkuðum, ef þeir ekki sjá fót-
um sínum forráð og laga verðlag sitt
í samrœmi við afurðaverð annarra
þjóða.
Engin þjóð hefir reynzt fáanleg til
þess að greiða nægilega hátt verð fyr
ir fiskinn, en vegna hins mikla feit-
metisskorts tókst viðskiptanefndun-
um að fá Breta og Rússa til þess að
kaupa visst magn af freðfiski fyrir
ábyrgðarverð með því skilyrði, að á-
kveðið magn af síldarlýsi fylgdi, og
varð þó stórlega að lækka verð á því.
Heimtuðu bæði Bretar og Rússar 1.5
smálestir af lýsi á móti hverri smá-
lest af freðfiski. Bretar kaupa þó
strax 4000 smálestir af freðfiski, án
tillits til lýsissölunnar, en ött önnur
freðfisksala vor er háð því skilyrði,
að lýsið fylgi. Bregðist því síldveið-
Hótellaust
ferðamannaland.
MIKIÐ er nú rætt um nauðsyn þess að
lokka erlenda ferðamenn hingað til lands,
og mun Ferðaskrlfstofu ríkisins m. a. ætl-
að það hlutverk. Þetta er að vísu gott og
blessað, en áður verður þó að gera ráð-
stafanir til þess að geta tekið sómasam-
lega á móti ferðamönnum, því að flest það
fólk, sem leggur í skemmtiferðalög til ann-
arra landa, g_rir kröfu til allmikilla þæg-
inda. Eigum vér Islendingar því miður
margt ógert, áður en hægt er að hvetja er-
lent ferðafólk til þess að koma hingað lil
lands. Allir vita, hvernig ástatt er í hús-
næðismálunum og gistihús eigum vér eng-
in til þess að taka á móti erlendum ferða-
mannahópum. Umbúnaður á flugvöllunum
er engan veginn fullnægjandi, og gistihús
vantar víðasl hver algerlega við þá stajf'í
á landinu,. sem útlendinga myndi senni-
•
lega fýsa mest að sjá. Það er því áreiðan-
lega hæpin landkynning að auglýsa Island
sem ferðamannala.td, áður en nokkur tök
eru á að laka sómasamlega á móti crlendu
ferðafólki.
Lítill gleðidagur.
SÍÐASTLIÐINN mánudag kom út bók,
sem beðið hefir verið eftir með mikilli
eftirvæntingu. Það merkilega er, að hér
er þó hvorki. um að ræða spennandi ástar-
eða glæpamannasögu, heldtir er efni bók-
arinnar aðeins nöfn og tölur. Þessi bók er
útsvarsskráin, sem færir skattgreiðendum
fregnir um það, hversu stóran skerf bæ og
ríki þóknist að taka af tekjum og eignum
hvers og eins. Lestur þessarar eftirsóttu
bókar færir því lesandanum sjaldan mikla
ánægju, sízt í þetta sinn, því að aldrei
hafa jafn miklar kvaðir verið lagðar á bæj-
arbúa.’ Mun vafalaust mörgum þykja
lengra gengið en góðu hófi gegnir, og er
það ekki ástæðulaust. Er þó í rauninni
eðlilegt, að álögurnar á einstaklingana séu
niiklar, þegar það fyrirtækið, sem hefir nú
náð undir sig mestmn hlu'a viðskiptanna
í bænum og héraðinu, er að verulegu leyti
losað undan gjaldskyldu til bæjarins..
Með starfrækslu bæjarins á síldarverk-
arnar, er þessi sala útilokuð. Bretar
bentu á það, að verð það, er íslend-
ingar héimtuðu fyrir hraðfrysta fisk-
inn, væri hærra en útsöluverð nú í
Bretlandi, og Rússar sögðu, að verð-
lagsmálin á íslandi kæmu þeim ekki
við, og myndu þeir, „sem góðir
kaupmenn gera kaupin, þar sem þau
væru hagkvæmust.“ Hvorki Rúsgar
né Bretar vildu kaupa landbúnaðar-
afurðir fyrir það verð, sem viðskipta-
nefndirnar settu á þær. Allt er í ó-
vissu um sölu á síldarmjöli, vegna
verðsins, aðeins 5000 tonn seld til
Hollands. Einungis þriðjungur salt-
fiskframleiðslunnar hefir verið seld-
ur, og fáist ekki hærra verð fyrir
það, sem eftir er, mun ríkið verða
að greiða um 12 milj. kr. í uppbæt-
ur á það saltfiskmagn, sem nú er til
í landinu. Þá rennur út 1. ágúst lönd-
unarleyfi fyrir ísfisk i Bretlandi.
Það getur naumast nokkrum heil-
vitamanni dulizt, hversu illa vér
stöndum nú að vígi í samkeppninni
smiðjunni í Krossanesi átti að reyna að
tryggja bænum nokkrar tekjur og létta
þannig útsvarsbyrði einstak.inganna. All-
ar líkur benda nú til, að þær tekjuvonir
verði Iitlar, og geta bæjarbúar þakkað „al-
þýðuvinunum" í kommúnistaflokknum það.
Sjúkrahúsið.
ÞAÐ er orðin mikil nauðsyn að koma
nýja fjórðungssjúkrahúsinu sem fyrst upp.
i Það hefir oft áður verið minnst á hið ó-
metanlega og fórnfúsa starf kvennanna í
Akureyrarbæ í þágu þessa mannúðarmál-
efnis, en forganga þeirra verður seint full-
þökkuð. Á hinni árlegu Jónsmessuhátíð
sinni hafa konurnar í „Framtíðinni" lagt
á sig mikið erfiði í þágu sjúkrahússmáls-
ins. Því miður verður að segja þaðv að
bæjarbúar og héraðsbúar sýndu ekki við-
eigandi skilning á þessu mikilvæga starfi
og málefni um síðustu helgi, því að að-
sc-kn að Jónsmessuhátíð kvenfélagsins var
engan veginn eins góð og hefði mátt ætla.
Er það illa farið, því að hér er um að
ræða málefni, sem varðar hvern einasta
bæjar- og sýslubúa.
Frumstað vinnuhrögð.
KONA hér í bænum átti tal við ritstj.
blaðsins í fyrradag, og þótti henni léleg
vinnubrögð við gatnagerð í Hafnarstræti.
I.kki skal hér dæmt um vinnusem^ þcirra
manna, sem þarna eru að verki, en það
eitt er víst, að tækin, sem þeir hafa, virð-
ast ekki fullkomin. Þrýstiloftbor var eng-
inn sjáanlegur, heldur stóðu menn og
hjökkuðu upp malbikið með haka. Er
ekki að búast við miklum afköstum með
slíkri tækni. Bærinn þarf nauðsynlega að
eiga fullkomin tæki til gatnagerðar. Þau
eru ekki lengi að borga sig með auknum
afköstum.
Hænsnaplágan.
HÚSMÓÐIR í innbænum hringdi lil
blaðsins fyrir nokkru og kvartaði yfir
hænsnabúunttm hér inni í bænum og ýmis
, konar óþrifnaði, sem þeim fylgdi. Taldi
hún mikla nauðsyn á að banna hænsna-
á heimsmarkaðinum. Vér getum ekki
vænzt þe.ss, að nokkur þjóð kaupi
afurðir vorar i greiðaskyni. Er sér-
stök ástœða til þess að veita því at-
hygli, að Norðmenn neituðu að sam-
rœma verð fiskafurða sinna verði ís-
lendinga, því að þeir vildu ekki
hœrra verð af ótta við aukna dýrtíð.
Þessar alvarlegu staðreyndir ættu
að færa oss lieim -sanninn um það,
að .það er ekki að ófyrirsynj u, sem
nú er reynt að sporna gegn nýrri dýr-
tíðaröldu í landinu. Það er heldur ekki
að undra, þótt farið sé hörðum orð-
um um þá menn, sem vísvitandi tefja
undirbúning síldveiðanna, einmitt
þegar svo alvarlega horfir, að síldar-
lýsið eitt getur tryggt sölu sjávaraf-
urða vorra á þessu ári. Efnahagsaf-
koma hvers einasta Islendings er í
veði, ef ekki tekst að koma í veg fyr-
ir þá upplausn, sem aðgerðir komm-
únista hljóta að leiða af sér, ef þœr
ná fram að ganga.
★
1700:
Harður velur með óstöðugri veðr-
áttu, snjóum og jarðbönnunt. Sner-
ist til hai ðinda með Marteinsmessu.
Batnaði nokkuð með einmánuði.
Harðindi stór um landið og fisk-
leysi. Dó fátækt fólk af megurð, bæði
á millum bæja og á heiðum og í
heimahúsum hópum saman, hvað ó-
hægt er saman að reikna. Þá var
vegna hungurs etið hrossakjöt á
Akranesi af sutnum.
Þjófnaðaróöld því nær hin mesta.
Hengdir 2 þjófar skammt frá Þing-
eyrum, þriðji á Suðurnesjum, fjórði
á Alþingi.
A tveimur fyrirfarandi árum dó í
Trékyllisvík meir en stórt hundrað
manna (120), bæði af hallærði, einn-
ig í sótt þeirri, sem þeir kölluðu
hneppisótt, því öll líkamans liðamót
hnepptust saman, hvar með að fylgdu
blóðspýja eður blóðgusa á móti and-
látinu. Sumir urðu líka bráðkvaddir.
Á þessu hausti sáust mjög stór og
óvenjuleg ívö skip á Skjálfandaflóa
hjá Tjörnesi. Meintu menn það sjó-
reyíara (ræningja) vera, því þegar
Húsvíkingar og Akureyringar lögðu
út úr höfninni í Húsavík (því Akur-
eyrarskip var og þar komið), þá
beittu strax þessi stóru skip í veg
fyrir þá dönsku með skothríð, en
með því veðrið stóð svo, þá komust
danskir vestur og inn undir Ilrísey,
lágu svo þar í viku. Höfðu svo þessi
stóru skip svo sýnzt sem stálsett
væru, með rauðum og svörtum segl-
um, lögðust skammt frá Húsavík, og
voguðu engir íslenzkir þá að finna,
A (við nábúa sinn): 24 ár hefirðu
verið giftur og skift um bústað svo
að segja á hverju ári. Það fer því að
líða að því, að þú getif haldið kvilca-
silfursbrúðkaup sitt.
' *
Konan: í dag eru 25 ár liðin síðan
ég lofaði að giftast þér. Hefirðu
gleymt því?
Maðurinn: Nei, en ég hefi fyrir-
gefið þér það.
*
Móðirin (kemur inn í barnaher-
bergið): Hvaða læti eru þetta í þér,
Ella, sér er nú hver ólmandinn og
hávaðinn. Sérðu ekki hvað Valdi
bróðir þinn situr rólegur og drýpur
ekki af honum?
Ella: Hann á líka að gera það í
leik’num, mamma.
Móðirin: Hverskonar leikur er
það, þar sem stúlkurnar eiga að
hrópa og ólmast, en drengirnir að
sitja steinþegjandi?
Ella: Við leikum pabba og
mömmu. Eg er þú, en Valdi er pabbi,
en á einni nóttu hvörfu þau skip á
burt.
1701:
Þann 10. janúar sást fyrst með
sólsetri og sólaruppkomu roði mikill
á skýjunum, sem blóðslitur væri.
Þessi litur á skýjunum var oft séður
út janúar, febrúar sem og öndverð-
lega í marz. Líka sáust hvít ský mjög
björt fyrst. Þar eflir fengu þau ýmsa
liti, en undir því þau eyddusl á himn
inum varð blóðslitur á þcim.
Sömuleiðis sáust 7 sólir með sól-
unni sjálfri á einum björtum hring
á himnum, sem frá sólunni lá og
náði til hennar aftur.
Á Mófellsstöðurn í Skorradal bar
kýr þrem kálfum, öllum lifandi.
Þjófnaður og rán víða. I Árnes-
sýslu á þessum vetri voru markaðir
og hýddir nær 20 bjófar.
Föstudaginn ]:riðja í einmahuði,
8. apríl, gjörði á hastarlegan fjúkbyl
af norðri. Þá urðu úti í Húnawtns-
sýslu 12 menn, en tapaðist þar oam-
anrekið 600 fjár.
Þá var alþing sett á Seljamanna-
messu þann 8. júlí. Þar voru þá
hengdir tveir þjófar að vestan. Mjög
fámennt var þá alþing harðinda
vegna, talin 50 tjöid, en fyrirfarandi
ár voru talin á alþingi 300 íjöld.
Norðfjörður á Austfjörðum var
eyddur af hallæri.
Þá var skortur hinn mesti á íiski.
Hafði fólk þá helzt til fæðis söl, grös
og rætur, þar sem þær fengust. Þá
var seldur smjörfiórðungur fyrir 3
fjórðunga fiska. Matarskortur um
gjörvallt land.
og þess vegna á hann bara að stein-
þegja.
*
í bréfi til ritstjórans stóð þessi
kafli: Heiðraði herra, meðfylgjandi
kvæði hefir inni að halda helgasla
leyndarmál sálar minnar.
Ur svari ritstjórans: Þér getið reitt
yður á þagmælsku mína. Frá mér
skal.hinn syndugi heimur aldrei fá
að heyra yðar helgasta leyndarmál.
*
Pctur gamli: Undarlegt er það með
bróðurdætur mínar hér í húsinu.
Þegar þær voru litlar spurðu þær á-
vallt, er ókunnugur maður flutti í
bæinn, livort liann ætti dælur. Þeg-
ar þær voru komnar undir tvítugt,
spurðu þær, hvort nýkomnir menn
ættu syni, og þegar þær voru komn-
ar yfir þrítugt, spurðu þær, hvort
hinir nýkomnu væru giftir.
*
A: HVernig líður þér eftir fylliríið
í gær?
B: Ágætlega, en konan mín er hás.
Framh. á 7. síðu.
yaman og atvara.