Íslendingur - 09.07.1947, Síða 4

4
íSLENDINGUR
Miðvikudaginn 9. júlí 1947
BÞan(la6vot
ÍSLENDINGUR
Ritstjóri og ábyrgðarmaður:
MAGNÚS JÓNSSON.
Útgefandi: Útgáfufélag íslendings.
Skrifstofa Gránufélagsgata 4.
Sími 354.
Auglýeíngtir og afgreiSsla:
SVANBERG EINARSSON.
Pósthólf 118.
PBBMTSMIDJA BJÖRNS JÓNSSONAR H'F
Útsvörin
Útsvörin voru aðalumræðuefni
flestra hér í bæ næstu dagana eftir
að útsvarsskráin kom út. Jafnvel
verkföllin færðust í skuggann. Og
allsstaðar var viðkvæðið það sama:
Þetta eru óþolandi álögur.
Það er áreiðanlega alvarlegt íhug-
unarefni, hversu ríki og bæir og
sveitarfélög gera óhóflegar fjár-
kröfur til borgaranna. Með eigna
könnuninni er áformað að reyna að
grafa fyrir rætur skattsvikanna, en
litlar líkur eru til, að sú ráðstöfun
beri tilætlaðan árangur, ef skatta-
hyrðin verður ekki jafnframt létt.
Afkoma þjóðarinnar byggist á því,
að borgararnir leitist við að skapa
sem mest verðmæti. Hinsvegar er
það Ijóst, að menn munu ekki til
lengdar kæra sig um að afla meira
fjár en til allra brýnustu nauðsynja,
ef allt er af þeim tekið í opinber
gjöld Sumir munu vafalaust segja,
að ekki sé mikill skaði skeður, en
bæði myndi þetta hafa lamandi áhrif
á-atorkusama menn og hætt er einnig
við því, að lítið væri þá til að leggja
á útsvör og skatta. Fjárþörf ríkis og
bæja er mikil, en það verður að vera
hóf á álögunum, því að ekki má krefj
ast rtieira fjár af einstaklingunum en
svo, að þeir ekki þurfi að rýra lífs-
afkomu sína.
Útsvarsálögurnar hér á Akureyri
eru áreiðanlega að verða þyngri en
góðu hófi gegnir. Bærinn þarf að
vísu nú á sérstaklega miklu fé að
halda vegna ýmissa framkvæmda,
sem sumar eru líklegar til að gefa
góðan arð síðar, ef vel gengur, eins
og t. d. togarinn. Þá eru almanna-
tryggingarnar þungur baggi á bæn-
um eins og öðrum bæjum og sveitar-
félögum, og verður að taka þann
þátt trygginganna rækilega til athug-
unar. Bæjarbúar gera líka miklar
kröfur og finnst lítið vera gert, en
fólk verður að hafa það í huga, að
allar framkvæmdir kosta fé, og það
verður þyí að velja milli þess að hafa
miklar framkvæmdir og greiða há
útsvör eða minnka framkvæmdirnar
og lækka útsvörin.
Útsvarslögin gerá það að verkum,
að útsvör einstaklinga hér í bæ eru
óeðlilega há. Er eklci við góðu að
búast, þegar langstærsta fyrirtæki
bæjarins er að verulegu leyti með
lagaákvæðum losað undan eðlilegum
greiðslum til bæjarins. Viðskipta-
velta KEA var s. I. ár yfir 50 milj.
króna, en útsvar þess er aðeins 147
þús. kr. Samkvæmt gildandi útsvars-
lögum má ekki leggja útsvar á aðrar
Hvenœr koma áœtlunarbíl-
arnir.
/
ÞETTA er spurning, sem ofí má heyra
á kvöldin í nánd við B. S. A., en enginn
getur svarað. Afgreiðslan liór íær aldrei
um það að vita, hvenær bifreiðarnar eru
væntanlegar að sujman, og eru af þessu
mikil óþægindi fyrir fólk, sem þarf að
taka á móti farþegum með bifreiðunum.
Meðan B. S. A. hafði ferðir þessar, var
alltaf hægt að fá að vita nokkuð nákvæm-
lega, hvenær bifreiðarnar myndu koma til
bæjarins, en póststjórninni hefir fundizt
það óþarfa umhyggja fyrir almenningi. —
Er það eins og um annan opinberan rekst-
ur, að lítil hliðsjón er höfð af hagsmunum
fólksins. Það ætti þó hvorki að þurfa að
kosta mikið fé né erfiði að sírna hingað
frá Varmahlíð, þegar bifreiðarnar fara
þaðan, en þá mætti fara nærri um það,
hvenær þær væru væntanlegar liingað. Það
er sanngirniskrafa, að úr þessu verði bætt.
Kommúnistar og bcendur.
ÞJÓÐVILJINN biðjaði um daginn á-
kaft til bænda og talaði grátklökkur um
nauðsyn þess, að bændur og verkamenn
tækju höndum saman. Bændur eru áreið-
anlega fúsir til heilbrigðrar samvinnu við
verkamenn, en þáð er tilgangslaust fyrir
Þjóðviljann að ala nokkrar vonir um það,
að bændur gerist hluttakendur í pólitísk-
um skemmdarverkum þeirra. Bændastétt-
in er og mun verða sterkasti varnarvegg-
urinn gegn upplausnaröflum kommúnista,
og bændur hafa allra manna mesta and-
styggð á baráttuaðferðum þeirra. Það er
tvímælalaust fjarri hugsunarhætti bænda
að ætla að stöðva atvinnulíf þjóðarinnar
með verkföllum um hábjargræðistímann.
Þetta mættu kommúnistar gjarnan hafa
til eftirbreytni.
Burt með hlútdrœgnina.
ÞEIR MENN, sem helzt vilja -koma öllu
alhafnalífi þjóðarinnar undir yfirstjórn
opinberra ráða og nefnda rökstyðja þá
stefnu sína með því, að þannig sé jafn-
rétti borgaranna bezt tryggt. Auðvitað er
opinbert eftirlit og ráðsmennska óhjá-
kvæmilegt á mörgum sviðum. Það er jafn-
framt vitanlegt, að ýmsir einstaklingar
misnota þann auð og völd, sem þeim hefir
tekjur samvinnufélaga en af viðskipt-
um við utanfélagsmenn. Ef allir
bæjar- og sýslubúar gerðust því fé-
lagsmenn í KEA, mætti sennilega
ekki leggja á það neitt útsvar. Ýmsir
munu segja, að þetta fái menn bætt
með arðgreiðslum, en bætt er við,
að arðurinn hrykki lítið, ef öll út-
svarsbyrðin lenti á almenningi.
Hér kemur þó fleira til greina.
Bannað er að leggja útsvar á hærri
lekjur en 200 þús. kr. Hér eru rétt-
indi bæjarfélaga til álagningar á
stórfyrirtæki óhæfilega skert. Hér í
bæ sem annars staðar hefir verzlun-
inn oftast borið þyngstu útsvörin.
Því meir, sem verzlunin dregst í
hendur eins aðila, því meir hljóta
útsvörin að þyngjast á almenningi.
Það eru því mikilvægir hagsmunir
hlotnazt. Ilinsvegar hafa íslendingar ræki-
lega fengið að kynnast réttsýni hinna opin
beru valdhafa, eftir að svo er komið, að
fált má nú aðhafast, án þess að tryggja
sér fyrst leyfi einhverrar virðulegrar nefnd
ar. Því miður eru það engar ýkjur, að
víða hafi þar verið farið úr öskunni í eld-
inn, ef ætlunin nteð liinum opinberu af-
skiptum hefir verið sú að tryggja jafnrétti
borgaranna.
A undanförnum árum hefir embættis-
mannalið þjóðarinnar stóraukist og ýms-
um verið fengið meira vald en áður hefir
tíðkazt. Margir hafa rækt störf sín með
mestu samvizkusemi og réttsýni, en því er
ekki að leyna, að víða hefir gætt þeirra
bresta, sem andstæðingar óhæfilegra opin-
berra áfskipta hafa oft bent á. Persónu-
legir hagsmunir, vinátta og flokkssjónar-
mið hafa því miður gægzt of víða fram.
Þetta verður að hverfa. Þjóðin getur því
aðeins unað hinum opinberu afskiptum, að
hún sé ekki rangindum beitt og ákveðnir
hópar manna látnir njóta sérréttinda. Það
er skilyrðislaus krafa þjóðarinnar, að
fyllsta réttlæti sé látið ráða við veitingu
þeirra leyfa og réttinda, sem borgararnir
þurfa að leita eftir til hins opinbera
valds., Hvar, sem maðurinn býr á landinu,
og í hvaða stétt, sem hann er, á hann
sama rétt á því að fá umsókn sína tekna
til athugunar og hana afgreidda hlut-
drægnislaust.
Á byrgðarleysi em bœttis-
manna.
EN það er fleira, sem þarf að taka til
athugunar og ráða bót á. Það gegnir t. d.
furðu, hversu litlar kröfur eru gerðar til
íslenzkra embættismanna um skyldurækni
og sómasamlega framkomu. Og eigi að
taka hart á misfellum einhvers embættis-
manns, er nokkurn veginn víst, að stéttar-
bræður hans rjúka upp til handa og fóta
honum til varnar. Það virðist vera nokkuð
almenn skoðun, að embættismenn eigi
slíka lífstíðarábúð á embættum sínum, að
alveg sé sama hvernig þeir gegna þeim.
Þetta er alvarleg og hættuleg þjóðfélags-
meinsemd, en erfið úrlausnar í þessu landi
kunningsskaparins. Eina lausnin virðist
vera sú, að embættismannastéttin sjálf
finni til meira ábyrgðartilfinningar og
Framh. á 7. áðu.
fyrir almenning, að þessi takmörk á
útsvarsálagningu vprði afnumin.
Skattfríðindi samvinnufélaganna
eru að verða mikið vandamál í þeim
bæjarfélögum, þar sem þau eru öfl-
ugust. Samvinnufélögin eru nú orð-
in það öflug, að þessi fríðindi eru
þarflaus og hljóta að skapa óánægju.
Það er augljóst mál, að útsvör á ein-
staklingum hér í bæ hljóta að hækka
eftir því sem verzlunin og annar at-
vinnurekstur dregst ineira í hendur
KEA. Það ber síður en svo að lasta
framtgkssemi þessa mikla samvinnu-
fyrirtækis, en það er sanngirniskrafa
bæjarbúa, að það beri hlulfallslega
sömu útsvarsbyrði og aðrir. Félags-
menn þess munu áreiðanlega fremur
kjósa það heldur en verða sjálfir að
bera útsvörin.
1702:
Varð þá fyrir norðan fellivetur af
fé og færleikum.
Stuldir og rán um land gjörvallt.
Hýddir þjófar og markaðir þ í Rang-
árvallasýslu. Lögðust út á Suðurnesj
um 2 þjófar, stálu bæði fríðurn og
dauðum peningum. Var annar hengd
ur en annar strauk. Hengdir 2 þjófar
í Gullbringusýslu, einn í Þverárþingi
einn úr Austfjörðum á alþingi.
Fiskafli um vertíð lítill allvíða,
enginn á Álftanesi, eða mjög lítill,
eins á Vatnsleysuslrönd, svo að af
þessu fiskileysi orsakaðist hallæri og
mannfall um SuðurJandið. Fólkið
við sjóinn lifði á fjörugrösum,þangi
og misjöfnu, en í sveitum við fjalla-
grös, rætur, söl og mjólk. Eftirlegu-
menn í kaupstöðum lánuðu mjöl,
brauð, grjón og baunir til atvinnu,
svo að flestir komust í stórskuldir
við danska. Sumir átu af hungri bey,
skinn, skóbætur steiktar. Fundust
þeir, sem átu hesta, bunda og hrafna.
Dó barn 7 vetra af brennivínsof-
drykkju vestur á Rifi.
Fæddi ein kona á Vestfjörðum
óskaplegan burð með mannshöfði,
bitt allt í steinbítsmynd. Lofaður sé
guð fyrir rétta sköpun.
1703:
Vetur harður víða um land. Varð
haglaust við fjallgarð sunnanlands á
Marteinsmessu. Kom ekki upp jörð í
sumum sveitum fyrr en um sumar-
mál. Dó fé í megurð. Viðkoma-af því
límgaðist lítt. Vorið mjög hart og
kalt með sífelldum þurkum og frosti.
Batnaði eftir Jónsmessu.
Vorúði Hermanns Jónassonar.
Stórfólk lætur börn sín oft heita
mörgum nöfnum. Á samá hátt hefir
Hermann Jónasson notað um bolse-
vismann fögur gæluorð, öll þau ár,
sem bann hefir haft vonir um, að
Moskvamenn myndu lyfta honum til
þeirra skinvalda, sem hann þráir
með sams konar ákafa eins og
drykkjumaðúrinn sterkt áfengi.
Veturinn 1942-43 lét Hermann yfir-
lýsa í Tímanum, að bolsevisminn
líktist kristindóminum. Þá var
skammt liðið frá því, að eftirmenn
Krists í Rússlandi höfðu orðið að
láta 5 miljónir deyja úr vesöld til
þess að koma á ríkisþrælkun við
allan landbúnað í koinmúnistaríkinu.
Vorið 1944 boðaði Hermann bænda-
fund í Flóanum. Hafði hann í sinni
þjónustu sérstakan sendiboða til að
fara á milli bænda á Suðurlandi og
segja þeim, að nú væri meistarinn
búinn að tryggja, að teknir yrðu
nokkrir tugir miljóna af auðmönn-
um landsins, og féð sett í stórræktun,
einkum í Flóanum, Var fundurinn
Hengdir 4 þjófar á alþingi og
finjmti í Olvesi. Deydd kona á al-
þingi fyrir óleyfilega barneign og
meðferð.
Þjófnaður um landið. Lögðust út
og gerðu stóran skaða og margar
ódáðir, svo undrum sætti, hýddir og
markaðir hópum saman.
Sótt fyrir norðan. Varð 14 hjóna
skilnaður á hálfum mánuði í Skaga-
fjarðarsýslu.
Hringdi sér sjálf stór klukka á
Bessastöðum á páskadagsmorgun,
þrjú högg.
1704:
Velur misjafn, snjóasamur og
vindasamur allt að góu, en frosta-
lítill. Fennti fé víða.
Lét biskupinn, mag. Björn, á þess-
um vetri fyrst þrykkja passíusálma
séra Hallgríms Péturssenar og hug-
vekjusálma séra Sigurðar Jónsonar.
Þann 2. apr. um kvöldið eftir mið-
aftan sýndist sólin rauð sem blóð.
svo af benni tók mestalla bivtu.
Sumarið þurrt og gott, bæði til
lands og sjóar, fiskiafli fyrir norðan
og silungsveiði.
Fannst bóndinn Sæmundur frá
Árbæ í Mosfellssveit dauður í Elliða-
ám í Skötufossi um baustið.
Hann var deyddur af sínum sam-
býlismanni, er Sigurður hét, með
ráði og eggjan konu Sæmundar,
Steinunnar Guðmundsdóttir, Pét-
urssonar. Ilún var bróðurdóttir Jóns
Péturssonar, lögréttumanns á Hliði.
Þessi Sigurður og hún voru réttuð
síðar á Kópavogi og þar dysjuð.
Ilans höfuð á stjaka sett bjá þeirra
dysjum.
vel sóttur. Boðuðu Hermann og bún-
aðarmálastjóri hina nýju trú. Sextíu
miljónir var lágmarkskrafa um
stríðsgróða í Flóann. Þessi þrek-
virki átti að gera með kommúnistum.
Og þegar andríkið í ræðum gistivina
komst á hástig, yfirlýsti Hermann,
að bolsevisminn færi nú eins og
,,vorúði“ yfir löndin. Fáum vikum
síðar kom fyrsta ,,úða“-bylgjan yfir
Flóann. Annar burðarstrengur Olvus-
árbrúarinnar slitnaði. Allt samgöngu-
kerfi Suðurlands hékk á einum veik-
um þræði. Kommúnistar settu þá á
verkfall járnsmiða. Ríkisstjórnin bað
„vorúðafólkið“ að leyfa fjórum
járnsmiðum að vinna við að bjarga
brúnni frá hruni. En lilvonandi
bandamenn Hermanns sögðu nei.
„AInjúginn“ í Flóanum átti að mega
baða í mjólk líkt og María Stúart,
þar til endurnærandi bylgjur „vor-
úðans“ tækju að hressa hið trú-
gjarna sveitafólk, sem fékk svik og
pretti, en engar 60 miljónir.
( Ófeigur )
yaman og aLvara.