Íslendingur - 16.07.1947, Blaðsíða 2

2
ÍSLENDINGUR
Miðvikudagur 16. júlí 1947
Guðrún frá Lundi:
DALALÍF I.
ÆSKULEIKIR OG ÁSTIR
Skáldsaga. — Rvík ísafold-
arprentsmiðj a h. f. 1946. —
Þegar saga þessi kom út á síðast-
liðnu hausti og það fréttist, að höf-
undur hennar væri skagfirzk kona,
varð mörgum forvitni á að sjá bók-
ina, og ýmsar getgátur voru að því
leiddar, hver höfundurinn væri.
Svo kom bókin og var lesin mikið
hér um slóðir og flestum þótti hún
skemmtileg aflestrar. Um sama leyti
spurðist, hver höfundurinn væri.
Mun það hafa komið flestum á ó-
vart.
Eg vissi, að Guðrún Árnadóttir
var vel gefin kona, bókelsk og fróð
og mér var kunnugt um það, að hún
átti auðvelt með að setja fram hugs-
anir sínar í rituðu máli, en ég hafði
enga hugmyynd um, að hún hefði
skrifað skáldsögur, því að hvað sem
um hæfileika hennar væri að segja,
gat ég ekki skilið, hvenær hún hefði
haft tíma til að sinna slíkum störf-
um, enda munu engir hafa vitað um
það, aðrir en nánustu vandamenn
hennar.
Guðrún Árnadóttir er roskin kona,
um sextugt. Hún hefur lengi búið í
afskekktri sveit við fremur lítil efni,
hafp bókakost af skornum skammi
og fátt séð. Hún hefur eytt ævi sinni
í búskaparstrit og uppeldi barna
sinna, sem nú eru fullorðin. En þótt
verkahringur hennar væri krappur,
hefur hún nú sannað það, að alls
staðar er eitthvað merkilegt að
skoða þeim, sem hefur augun opin.
Er ég hafði lesið „Dalalíf“ heim-
sótti ég Guðrúnu, því að hún er ná-
granni minn, og spurði hana, hve-
nær hún hefði fyrst látið sér detta
i hug að skrifa skáldsögu, og þá
heyrði ég sögu, sem rriér fannst engu
ómerkari en skáldsagan, sem ég var
að enda við að lesa og mér skilst,
að slíkar sögur gerist helzt óvíða í
veröldinni annars staðar en á ís-
landi. Guðrún sagði mér, að hún
hefði alltaf fengizt við skáldsagna-
gerð frá því hún var ung stúlka, þó
að hún hefði aldrei látið neitt frá sér
fara, fyrr en þetta.
Eftir að hún fluttist hingað til
Sauðárkróks fyrir nokkrum árum og
fékk betra næði en áður, lauk hún
við Dalalíf.
Vafalaust hefur sagan þó í raun-
inni orðið til á löngum tíma. Eg get
hugsað mér, að hún hafi mótazt,
þegar húsfreyjan gekk um búr sitt
og eldhús, eldaði matinn og sinnti
börnum sínum og vann ullina sína á
löngum .vetrarkvöldum. Og þegar
bóndi hennari var úti að störfum og
börnin að leikjum og húsmóðirin
ein í bænum, þá þyrptust í kringum
hana ósýnilegar verur, bærinn fyllt-
ist af fólki. Þar var stór sveit með
mörgum bæjum og mörgu fólki,
sem lifði þar lífi sínu. Þetta verða
vinir hennar, hún tekur þátt í kjör-
um þeirra, gleðst með þeim og hrygg
ist. Og svo loks roskin að árum tek-
ur hún sér fyrir hendur að skrifa
sögu þeirra.
Milli dagdrauma og veruleika
reynist mörgum langur vegur. Marg-
ir, sem láta hugann fljúga víða,
reyna þó aldrei að festa hugsanir
sínar á pappír, og hinir, sem reyna
það, hætta fljótlega aftur og verða
aldrei skáld fyrir aðra en sjálfa sig.
Ef til vill hefði Guðrún einnig látið
sér það nægja, ef tilviljun hefði ekki
ráðið því,að Dalalíf hennar fór í
gegnum prentsmiðjuna.
Ekki verður annað sagt en að
Guðrúnu hafi tekizt vel og er þó
þessi tómstundavinna þreyttrar hús-
móður enn aðdáunarverðari en sag-
an sjálf. Hvað hefði þessi kona kom-
izt langt, ef hún hefði þroskað mikla
rithöfundarhæfileika sína við mennt
un og lærdóm síðustu 40 árin, og
ekkert gert annað?
Um Dalalíf mætti margt segja ekki
síður en höfundinn. Og bók, sem
komin er á prent, er fallin undir
strangan dóm lesendanna, hún er
orðin ein af „bókum ársins“. -Fáir
hafa samt um hana ritað. Höfundur-
inn nýtur ekki þeirra hlunninda að
vera í samábyrgðarfélagi rithöfunda,
útgefenda og ritdóinara, þar sem hver
aðih vinnur hlutverk sitt í skipu-
lögðu kerfi. Þessi orð mín eru þó
ekki skrifuð í þeim tilgangi að vera
gagnrýni á bókina, heldur til að
segja örlítið frá höfundinum, sem
flestum mun ókunnur.
Þó vil ég lýsa byggingu sögunnar
í fám dráttum,
\ . _x. ■ 'i
Höfundurinn gerir lítið að því að
tala urn persónur sínar eða lýsa hugs-
unum þeirra, en lætur þær starfa
sjálfar og ræðast við. Allltaf er eitt-
hvað að gerast. Atburðirnir eru ljós-
ir og samtöl eðlileg, persónurnar eru
lifandi, en það er ekki hægt að dylj-
ast þess, að lesandinn þráir meiri
dýpt í rás viðburðanna og hann er
ekki laus við þá hugsun, að persón-
urnar séu stundum sóttar til að leika
hlutverk sín, verða þátttakendur í
atburðunum, en örlögin sjálf hafi
( ekki leitt þær fram á sjónarsviðið.
Þetta er saga stórrar sveitar, fjölda
manns, sem þó eru tengdir einu
heimili og koma á einhvern hátt við
örlög þess. Lesandinn kynnist þessu
fólki all-mikið og hefur ánægju af
því og vill gjarnan vita, hvernig
leiðir þess liggja í framtíðinni.
Þó að undarlegt megi virðast
þeim, sem höfundinn þekkja, er sag-
an helzt í ætt við ameríska kvikmynd.
Þar er hraði og líf, atburðirnir reka
hver annan, nýjar myndir ber fyrir
augu jafn harðan og aðrar hverfa og
þó slitnar aldrei þráður sögunnar.
Hún er í góðum íslenzkum búningi,
málið er yfirleitt hreint og látlaust,
eins og það kemur af vörum óbrjál-
aðs sveitafólks. Það er mikill kostur,
eins og hitt, sem áður er nefnt, að
hún lýsir lifandi fólki, en ekki út-
troðnum persónugervingum, en eng-
an hef ég vitað hætta við hana, sem
byrjað hefur lestur hennar og er það
meira en hægt er að segja um sumar
sögur stærri spámannanna.
Og ekki trúi ég öðru en þessar
sundurgerðarlausu pérsónur, sem
komu í búr og eldhús og borðstofu
Guðrúnar húsfreyju Árnadóttur, eigi
eftir að verða góðir kunningjar
margra annarra í þessum búning-
um, sem hún hefur gert þeim.
Helgi Konraðsson.
Skáldsaga og ljóð
eftir Olaf Jónsson.
Ólafur Jónsson, framkvæmdastj.,
gerist nú allumsvifamikill rithöfund-
ur. Fyrir nokkru kom út eftir hann
hið mikla ritverk um Ódáðahraun,
og nú í sumar komu samtímis út frá
Bókaútgáfunni Norðri bæði ljóðabók
og skáldsaga eftir Ólaf.
Örœjaglettur nefnir Ólafur skáld-
sögu sína. Er nafnið táknrænt um
efni sögunnar, því að öll gerist hún
á reginöræfum íslands. Viðfangsefni
höfundarins er sérkennilegt, því að
hann ritar sögu útilegumannsins, sem
saklaus hafði verið dæmdur til
þungrar refsingar og flýði þá á náð-
ir fjallanna. Þráin eftir samneyti við
mennina er sterk í huga þessa unga
útilegumanns. Hann rekst á stúlku,
sem villst hafði á grasafjalli og flyt-
ur hana að nokkru leyti nauðuga til
sín. En í einveru fjallanna kviknar
ástin í brjóstum þeirra.
Bókin ber það með sér, að hana
hefir ritað mikill unnandi íslenzkrar
náttúru, maður, sem sjálfur hefir
kannað öræfi landsins og hrifist af
mikilleik þeirra. Er enda auðfundið,
að honum er hugleiknast að lýsa til-
breyttni öræfanna og áhrifunum,
sem löng kynni af þeim eru líkleg að
hafa á mannssálina. Má segja, að
þetta sé kjarninn í Órœjaglettum, því
að efni sögunnar er fábrotið að öðru
leyti, og höfundurinn hefir sýnilega
lagt mest í þennan þátt sögunnar.
Fjöllin blá er allstór bók, 175 síð-
ur. Þótt þetta séu ljóð, en Óræfa-
glettur skáldsaga, er þó sami grunn-
tónn í báðum bókunum. Islenzk nátt-
úra er hugljúfasta yrkisefni höfund-
arins. Þó er ekki svo að skilja, að
Ólafur yrki ekki um annað efni.
Vafalaust má um það deila, hversu
mikla lífsspeki sé að finna í ljóðum
þessum, en þó munu mörg þeirra
standa framar ýmsu því, sem nú er
verðlaunað.
Örœjaglettur og Fjöllin blá eru
fyrstu bækur Ólafs, hvor á sínu sviði.
Frágangur bókanna er góður og
smekklegur. Þær eru báðar prentað-
ar hjá Oddi Björnssyni.
ARE WAERLAND
flytur erindi á sænsku í Sam-
komuhúsi bæjarins í kvöld kl.
8.30: HVERNIG Á EG AÐ
LIFA í DAG?
Að fyrirlestrinum loknum mun
fyrirlesarinn svara fyrirspurn-
um frá áheyrendum.
Aðgöngumiðar á kr. 5.00 við
innganginn.
EFNALAUGIN
Skírnir
opnar afgreiðslu og vinnustofur sínar á morgun,
fimmtudaginn 17. þ. m.
TILKYNNING
varðarsdi bifreiðar
# Athygli hlutaðeigenda er hér með vakin ó
því, að marggefnu tilefni, að þegar bifreiða-
órekstur verður, ber stjórnendum bifreið-
anna að tilkynna löggæzlumönnum þar um
óður en bifreiðarnar hafa verið færðar til
eftir óreksturinn, nema sérstök vandkvæði
séu þar ó.
Sýslumaður Eyjafjarðarsýslu og bæjarfógetinn á Akureyri
12. júlí 1947.
F. Skarphéðinsson.
Tilkynnin
Vegna væntanlegrar ræstingar á kartöflugeymslu bæj-
arins, verða allir þeir, er kartöflur eiga í geymslunni,
að hafa tekið þær burtu fyrir 1. ágúst næstkomandi.
UMSJÓNARMAÐUR.
Rreytiug á innheimtu iðgjalda
til Sjúkrasamlags Akureyrau hefir verið ó-
kveðin þannig, að heimilt er að innheimta
tveggja mónaða iðgjöld hvern mónaðanna,
júlí, ógúst og september. Iðgjöld til desem-
berloka falla því í gjalddaga eigi síðar en
30. september.
Sérstök óstæða er til að brvna fyrir mönn-
að hafa samlagsréttindi sín í lagi, þar sem
vanskil við samlagið á þessu úri valda missi
réttinda til sjúkrahjúlpar hjú Almannatrygg-
ingunum á næsta óri.
SJÚKRASAMLAG AKUREYRAR.
IGÓÐ GJÖF. Þarflegur lilutur. 1
TEBORÐ
á hjólum X
HEILDSÖLUBIRGÐIR: |
Tómas Steingrímsson |
sími: 333 N
Alcureyri. %