Íslendingur - 16.07.1947, Page 5

Miðvikudágur 16. júlí 1947
ÍSLENDINGUR
5
—.. ■ ...-■■■-
Á ALÞJÓÐAVETT
-----V ANGI.------
Pró£. James Connolly M.A.
Frá fátækttil velmegunar
„Islendingur“ birtir hér síðari grein próf. Connolly um fóstur-
jörð hans, írland. í fyrri greininni lýsti liann baráttu íra fyrir
sjálfstœði sínu og foruslu De Valera í því máli. Nú skýrir hann frá
því, hvernig hin sjálfstœða írska þjóð á skömmum tíma komst úr
aumustu fátœkt til almennrar velmegunar.
í síðustu grein minni gat ég þess,
hvernig brezka ríkisstjórnin hafði
reynt að steypa De Valera af stóli
með því að stöðva að mestu leyti inn-
flutning og útflutning frá írlandi.
Bretar álitu, að þannig gætu þeir
komið írlandi á kné á fáum mánuð-
um, og óneitanlega virtist aðstaðan
vera þannig um það leyti. Afleiðing
aldalangrar verzlunareinokunar
Breta í írlandi og þeirrar stefnu Cos-
graves að binda viðskipti þjóðarinn-
ar algerlega við brezka heimsveldið,
var sú, að írland var að öllu leyti
háð Englandi á verzlunarsviðinu. Ir-
ar seldu Englendingum allar afurðir
sínar og keyptu allt af þeim, nema
mat. Falnað, skó, sápu, eldspítur,
bifreiðar, kol, sykur, tóbak og' allt
annað en brauð, bjór, úvexti og önn-
ur matvæli varð að flylja frá Eng-
landi. Þar að auki fluttu flestir írskir
bændur til Englands öll ])au matvæli,
sem þeir framleiddu, en höfðu sjálf-
ir tilbreytingarlaust og óheilnæmt
mataræði: Te, flesk frá Ástralíu eða
Kanada og' niðursoðna jnjólk frá
Englandi! Jafnvel sykurinn, sem þeir
notuðu, var frá Ceylon og öðrum
löndum brezka heimsveldisins, inn-
fluttur gegnum England! Þetta var
fyrir aðeins 15 árum síðan, og Irar
voru þá algjörlega háðir Englandi
með alla hluti — jafnvel mat handa
írsku bændunum. Nú framleiðir ír-
land sykur, tóbak, raforku, föt, skip,
eimreiðir, bifreiðar og alls kyns mun-
aðarvörur. England myndi gjarnan
vilja flytja út til írlands, en við
þörfnumst ekki annars frá Englandi
en véla í bifreiðar og flugvélar og
nokkurra munaðarvara. Á hinn bóg-
inn verður England nú sífellt háðara
írskum matvælaútflutningi, og þeir
berjast við Frakka, Spánverja og
aðrar Evrópuþjóðir um að fá írska
nautgripi. Vér höfum því mjög góða
aðstöðu í viðskiptasamningum við
Breta.
En hvernig varð þessi breyting?
Þegar enska stjórjnn vildi losna við
De Valera árið 1932, áleit hún, að
hann myndi missa stuðning írsku
slórbændanna og nautgripasalanna,
ef Englendingar stöðvuðu innflutn-
ing írskra nautgripa. Ákvörðun
Breta var auðvitað alvarlegt áfall
fyrir þá, en hafði engin áhrif á holl-
ustu þeirra við De Valera. (Það varð
einnig mikill kjötskortur í Englancfi,
og verðið hækkaði). Slátra varð þús-
undum nautgripa, og í þrjú ár fengu
allar fálækar fjölskyldur í írlandi
daglega eitt kíló af nautakjöti ókeyp-
is, en aðrir fengu kílóið fyrir 60
aura, þar til allir voru orðnir mjög
leiðir á nautakjöti •— alveg eins og
sumir íslendingar verða leiðir á að
borða lax!
írsku bændurnir tóku nú að rækta
hveiti, og veitti það meiri atvinnu.
Brezka stjórnin liafði áður unnið
gegn því, að þeir ræktuðu hveiti og
flutt næstum allt hveiti inn frá Eng-
landi og Kanada. írar, sem búa í
landi, sem er einna bezt fallið til
kornræktar af öllum löndum Vestur-
Evrópu, lifðu þannig, þar til De Va-
lera kom til valda, á brauði, sem nær
eingöngu var húið til úr hveiti frá
löndum brezka heimsveldisins og
voru þannig áfram viðskiptalega
háðir Englandi. Eg get skýrt þetta
atriði nánar með því að benda á það,
að í heimsstyrjöldinni 1914—18 var
mjög naumur matarskammtur í Ir-
landi, af því að írar fluttu mestöll
matvæli sín frá löndum hrezka heims-
veldisins gegnum, England. í síðari
heimsstyrjöldinni, 1939—4945, var
naumast nokkur matarskömmtun í
írlandi, og árlega voru fluttar þús-
undir smálesta af alls konar matvæl-
um til Englands.
Sú stefna Englendinga að einoka
írland í þeirra þágu og einnig sinnu-
leysi írsku þjóðarinnar að hagnýta
gæði lands síns á rétlan hátt átti sök
á því, að írland var svo gersamlega
háð Englandi viðskiptalega. En þeg-
ar England reyndi að svelta íra með
viðskiptalegum refsiaðgerðum,
neyddust þeir til að beita hugkvæmni
sinni. Þegar De Valera lagði fram
áætlanir um að framleiða sykur,
írska sápu, kerti, rakvélablöð o. s.
frv., hlógu allir, því að þessi hug-
mynd sýndist svo fáránleg. Eg minnt-
ist þess, þegar fyrstu írsku eldspýt-
urnar voru framleiddar. Allir hlógu
og sögðu, að ekki myndi kvikna á
þeim. Nú, aðeins 15 árum seinna,
frámleiðir írland allar sínar eldspýt-
ur, vindlinga, pípur, tóbak og vindla-
kveikjara — og flytur margt af þessu
til Englands. Eg minnist þess einnig,
þegar fyrstu írsku rakvélarblöðin
komu á markaðinn. Allir hlógu og
sögðu: „En hvað það virðist ein-
kennilegt að nota ekki ensk rakvélar-
blöð! “ Þau voru gerð úr sænsku
stáli, eins og allar okkar stálvörur,
og misstu Bretar þannig rnarkað fyr-
ir stál sitt vegna tilrauna til að beita
viðskiptunum í þágu yfirráðastefnu
sinnar.
Bretar stöðvuðu allan kolaútflutn-
ing til Irlands og sögðu: „Það mun
stöðva allan iðnað ykkar og járn
brautir.“ En þá var stóra raforkuver-
ið við Shannan tekið til starfa og
unnið að því að virkja liina mörgu
litlu fossa í írlandi. írar voru nú
hættir að hlæja að hinum nýju fram-
leiðsluvörum sínum og teknir að
gera sér ljóst, að dásamleg iðnaðar-
bylting var að gerast í landi þeirra.
Vér sendum sérfræðinga til Þýzka-
lands og Rússlands til þess að kynn-
ast mónotkun við iðnaðinn, og þeg-
ar þeir komu heim, reistu þeir stór
orkuver með mókyndingu. Hundruð
smáverksmiðja, sem framleiddu ýms-
an varning, risu upp, þar sem áður
höfðu verið bleikar og óbyggðar
mýrar. Þessar nýju verksmiðjur fram
leiddu veggfóður( barnavagna,
þvottavélar, leirker, ritvélar, lindar-
penna, húsgögn og hundruð annarra
nauðsynja- og munaðarvara. Snyrti-
legir smábæir risu upp umhverfis
þessar verksmiðjur. Þá uppgötvaði
einhver, að hægt myndi að framleiða
plast-efni úr írsku þangi, og fram-
leidd voru símatæki, hurðarhand-
föng og hundruð annarra smáhluta.
Glervara og rafmagnsperur voru
framleiddar í írlandi og einnig allt
sement, sem Irar þurfa til húsagerð-
ar.
Allar þesgar framfarir í írskum
iðnaði gerðu írland að nýju landi,
óliáð brezkum afskiptum og með
meiri velmegun en nokkru sinni áð-
ur liafði þekkzt þar. írska þjóðin
varð einnig heilbrigðari, neytti sinna
eigin hollu matvæla, borðaði smjör,
mjólk, ost, egg, kjöt og fisk, mikið
af ávöxtum og grænmeti og gott
brauð úr írsku mjöli. Ef Bretar hefðu
ekki neytt oss til þess að hagnýta
gæði lands vors, hefðum vér þurft
að skammta brauð öll stríðsárin, en
brauð var aldrei skammtað á Irlandi
þau ár. Árið 1930 var 75% af brauð-
inu húið til úr innfluttu mjöli, en ár-
ið 1944 aðeins 2%.
Þannig hefir írland, undir forustu
De Valera, orðið algerlega sjálfu sér
nóg í stað þess að vera áður að öllu
leyti háð innflutningi erlendis frá.
Meðan Irar framleiddu ekkert korn
og höfðu engan iðnað, græddu fá-
einir einstaklingar of fjár á því að
flytja nautgripi til Englands. írskir
verkamenn fengu nokkuð af þessu fé
og eyddu því í útlent te og hveiti-
brauð. Flytja varð inn allt, sem verka
mennirnir neyttu eða klæddust. Það
leit svo út í fljótu bragði, að írland
væri efnað land vegna hinna feiki-
miklu tekna af nautgripaútflutningn-
um. En írska þjóðin sjálf var fátæk
og fákunnandi, og varð árlega að
flytja í stórhópum til Ameríku. Heim
urinn hefir komizt að raun um það á
20. öldinni, að það er áhættusamt að
lifa á útflutningi, því að markaður-
inn getur tapazt. Bezt er því — eink-
urn fyrir litla þjóðy sem vill varð-
veila stj órnmálalegt sjálfstæði sitt —
að vera sjálfri sér nóg, sjá fyrst fyr-
Þrátt fyrir falleg orð stjórnmála-
mannanna, verður augunum ekki
lengur lokað fyrir þeirri staðreynd,
að heimurinn er að skiptast í tvo
hluta: Annars vegar eru vestrænu
lýðræðisríkin, en hins vegar Rúss-
land og þau lönd Austur-Evrópu,
sem kommúnistar hafa brotið undir
sig, eða verða að lúta boði Rússa,
legu sinnar vegna.
Parísarráðstefnan hefir glöggt
leitt í ljós, hvernig skiptingu þessari
er háttað, og höfnun Austur-Evrópu-
þjóða á hlutdeild þessara þjóða í
þessari ráðstefnu sýnir, hversu Rúss-
ar ráða algerlega stefnu þessara landa
í utanríkismálum. Vakti það sérstaka
athygli, að rússneska útvarpið til-
kynnti um ýmsar þessar þjóðir, t. d.
Júgóslava og Pólverja, að þær
myndu ekki senda fulltrúa á Parísar-
ráðstefnuna, áður en stjórnir hlutað-
eigandi landa höfðu opinberlega tek-
ið ákvörðun um þetta. í svari Finna
kom í Ijós, að þeif hefðu gjarnan
viljað eiga hlutdeild í ráðstefnunni,
en Rússar höfðu þar auðvitað tögl
og halgdir. Tékkar höfðu tilkynnt
ft
þátttöku sína í ráðstefnunni, en þegar
forsætisráðherra Tékka kom til
Moskva litlu síðar, mun hann liafa
fengið óblíðar áminningar, því að
lékkneska stjórnin afturkallaði í
skyndi fyrri tilkynningu sína.
Þjóðir þær í Austur-Evrópu, sem
Rússar hafa náð inn fyrir „járntjald-
ið“, hafa að verulegu leyti verið
sviftar frelsi sínu, og kommúnis-
tiskt einræði innleitt í staðinn.
Rakosi, aðalforingi kommúnista í
Ungverjalandi, stærði sig af því, að
L-------■ --------- ■ - -• ■ ■—í-
Bandaríkin:
Metropolitan líftryggingarfélagið
í New York skýrir svo frá, að konur
lifi nú að meðaltali fimm árum leng-
ur en karlmenn. Það er hálfu ári
lengur en . 1939—41 og tveimur ár-
um lengur en árið 1900. Meðalaldur
hvítra kvenna er nú 69,5 ár, en var
51 ár árið 1900. Meðalaldur karl-
manna hefir hækkað úr 48,5 árum
í 64,5 ár. Meðalaldur Bandaríkja-
manna almennt er nú 66 ár og hefir
hækkað um rúmlega tvö ár síðan
1939—41. Aðalástæðan eru auknar
varnir gegn sjúkdómum, sem áður
herjuðu mjög á börn og unglínga.
ir öllum þörfum sínum og flytja svo
út afganginn. Það er sú regla, sem
De.Valera hefir kennt írsku þjóðinni.
Hann er nú að verða gamall, kjör-
tímabil hans er útrunnið eftir rúm
tvö ár og óvíst, að hann gefi kost á
sér aftur. En hann verðskuldar góða
hvíld og þakkir þjóðar sinnar fyrir
að hafa gert írland að einu efnaðasta
smáríki Evrópu.
komúnistar hefðu náð völdum þar,
„áður en Bandaríkin hefðu getað
nuddað stírurnar úr augunum“.
F j ármálaeínvaldur Ungver j alands,
kommúnistinn Zoltan Vas, sagði:
„Eg get'ekki neitað því, að við höf-
um alhnikið af ungverskum nasistum
í flokki okkar, en þeir eru þó betri
en kaupsýslumenn ( og auðvalds-
sinnar“.
I Júgóslavíu lét Tito varpa í fang-
elsi eina hættulega andstæðing sín-
um, Yovanovich, og ákærði hann
um' njósnir í þágu Bandaríkjanna.
Fyrir nokkru komst Tito svo að
orði: „Þeir, sem standa í vegi fyrir
sköpun hetri framtíðar (þ. e. komm-
únistisks einræðis), verða að hverfa
af yfirborði jarðarinnar.“ í Búlgaríu
var foringja Bændaflokksins, Petkov,
varpað í fangelsi, ákærður um „sam-
særi.“ Tékkar óttast nú mjög, að
þeir séu næstir í röðinni, enda var
aðstoðardtanríkisráðherra Rússa,
Vishinsky, þar nýlega á ferð.
Kommúnistaforingjarnir í Austur
Evrópu hafa reynzt Rússum mjög
þægir, enda dýrkun þeirra á fyrir-
myndarríkinu sennilega svij)uð og
hjá kommúnistunum okkar hér
heima.
Hinn alvarlegi ágreiningur stór-
veldanna og átökin milli hinna vest-
rænu og austrænu lífsskoðana hafa
vakið ugg og ótta um framtíðina!
Vonandi rætist þar úr, áður en í
fullt óefni er kornið, en ekki geta
lýðræðisríkin endalaust látið undan
yfirgangi Rússa og kommúnistiskra
skósveina þeirra víða um heim.
= .. . =am=a
Grikkland:
Svíar hafa áhuga á viðskiptum við
Grikki, en Grikkir hafa synt htmn
áhuga á að kaupa sænskar vörur síð-
an Bandaríkin samþykktu að veita
þeim fjárhagslega aðstoð. Grískir
innflytjendur láta í ljós, að þeir vilji
heldur viðskipti við Bandaríkin.
Bretland:
Brezkir íhaldsmenn halda því fram,
að brezki verkamannaflokkurinn
myndi tapa að minnsta kosti 100
þingsætum við almennar kosningar
nú og spá því, að íhaldsmenn muni
fá hreinan! meirihluta við næstu
kosningar. Þetta staðhæfa þeir, þótt
allar helztu aukakosningar að und-
anförnu hafi verið þeim í óhag.
íhaldsmenn vilja ekki almennar
kosningar fyrr en árið 1950, en þá
telja þeir, að þjóðin muni hafa feng-
ið nóg af sósíalismanum.
Frakkland:
Á bak við tjöldin eiga kommúnistar
í Frakklandi nú í vök að verjast
Dtan úr heimi
Framh. á 7. síðu.