Íslendingur - 27.08.1947, Blaðsíða 4

4
ÍSLENDINGUR
Miðvikudaginn 27. ágúst 1947
vÞankaSrot
FRÁ LIÐNUM DÖGUM.
Úr annálum
ÍSLENDINGUR
Ritstjóri og ábyrgðarmaíSur:
MAGNÚS JÓNSSON.
Útgefandi: Útgáfufélag íslendings.
Skrifstofa Gránufélagsgata 4.
Sími 354.
Auglýsingar og afgreiðsla:
SVANBERG EINARSSON.
Pósthólf 118.'
PKENTSMIÐJA BJÖRNS JÓNSSONAI! H * F
Startsskilyrði
fyrir
nýsköpunartækin.
Þegar rætt er um liina miklu
gjaldeyriseyðslu síðustu ára, hættir
mönnum til þess að sjást yfir þær
stórkostlegu endurbætur ,sem gerð-
ar hafa verið á atvinnutækjum og
atvinnuvegum þjóðarinnar á sama
tíma. Forgöngumönnum nýsköpun-
arstefnunnar var það ljóst, að efna-
hagslegt sjálfstæði þjóðarinnar í
framtíðinni væri undir því komið,
að þjóðin ætti nógu fullkomin fram-
leiðslutæki. Ártugum saman höfðu
sjómenn og hændur aflað ótrúlega
mikilla verðmæta með lélegum tækj-
um. Mcð fullkomnum nýtízku tækj-
um áttu þessar stéttir að geta af-
kasíað miklu meiru hlutfallslega en
hliðstæðar atvinnustéttir annarra
þjóða.
Nýsköpunarsteínan vakti stórhug
með þjóðinni. Fjöldi atorkusamra
einstaklinga réðist í margháttaðar
atvinnuframkvæmdir og hagnýttu
sér þá miklu aðstoð, er ríkisvaldið
hét öllum þeim, er stuðluðu að bættri
og aukinni fraipleiðslu þjóðfélags-
verðmæta. Frá árinu 1944 hafa ver-
ið meiri framkvæmdir í landinu en
dæmi eru til áður.
Nú á þjóðin að mæta þeim erfið-
leikum, sem vitanlegt var að myndu
koma. Vegna þeirrar forsjálni að
nota meginhlula hinna erlendu inn-
stæðna frá stríðsárunum til kaupa á
framleiðslutækj um, stendur þjóðin
margfalt betur að vígi að mæta þess-
um erfiðleikum en ella hefði verið.
Dýrtíðin ein stendur atvinnuvegun-
um fyrir þrifum, því að markaðir
eru nægir. Nú reynir annars vegar á
hagsýni og hugkvæmni ríkisstjórnar
og alþingis og hins vegar á þegnskap
borgaranna. Bregðist hvorugt, er
vissulega ekki ástæða til þess að ótt-
ast framtíðina.
Stöðvun innflulningsins til þess
að korna vanskilaorði af þjóðinni
vegna óforsjálni Viðskiptaráðs og
bankanna er sjálfsögð ráðstöfun. —1
Einnig skömmtun til þess að jafna
dreifingu neyzluvara. Ilitt verður
ríkisstjórnin og Fjárhagsráð að hafa
í huga, að ófyrirgefanlegt er að
livetja einstaklinga og bæjarfélög til
margháttaðra framkvæmda og
stöðva svo allt á miðri leið. Það er
ekki hægt að hvetja rnenn til þess að
setja á stofn iðnfyrirtæki og neita
svo um allan innflutning hráefna.
Þá er ýmsum framkvæmdum þannig
háttað, að mikið tjón getur af hlot-
Vinnubrögð Hermanns.
HERMANN JÓNASSON hefir á ný
vakið nokkra eftirtekt meðal landsmanna,
og því miður ekki á þann veg, að líkur
séu til, að stjórnarsamstarfi því, er eftir
langa rnæðu tókst að koma á með lýðræð-
isflokkunum, verði mikill styrkur að. —
Framsóknarflokkurinn skipaði þenna for-
mann sinn í Fjárhagsráð, sennilega til
þess að sætta hann betur við margháttuð
vonbrigði vegna misheppnaðra tilrauna
til þess að verða forsætisráðherra í sam-
stjórn við kommúnista. Margir kviðu því,
að hann myndi lítt reyna að “stuðla að
einlægu samstarfi innan þessa volduga
ráðs, enda hefir sú orðið raunin á.
Hermann Jónasson hefir nýlega átt við-
tal við einkamálgagn sitt, „Tímann". —
Ræðir hann þar mjög opinskátt um starf-
semi Fjárhagsráðs og viðhorf hinna ýmsu
ráðsmanna til vandamálanna. Jafnframt
notar hann auðvitað einnig tækifærið til
þess að hreyta ónotum að fyrrverandi
stjórn fyrir fjármálastjórn hennar. 4>essi
framkoma opinbers trúnaðarmanns er
vægast sagt lítt til fyrirmyndar. Fjárhags-
ráð er rétt að taka við störfum, og flest
viðfangsefni þess eru enn á umræðustigi.
Miklu varðar fyrir þjóðina að starf þessa
ráðs beri tilætlaðan árangur. Fyrsta skil-
yrðið til þess er, að ráðsmenn gangi heilir
til verks og reyni að leysa vandamálin
izt, ef ekki er hægt að ljúka fram-
kvæmdum á næstunni.
Núverandi ríkisstjórn hefir sett
það efst á stefnuskrá sína, vegna ein-
dreginnar kröfu þeirra stjórnarflokk
anria, sem voru aðilar að fyrrverandi
stjórn, að nýsköpunarframkvæmd-
unum verði haldið áfram. Ekki er
að efa, að þessir flokkar hafa fullan
áhuga á að svo geti orðið, enda
fylla flestir framkvæmdamennirnir
þann flokkinn, sem forustu hafði í
nýsköpunarstj órninni, Sj álfstæðis-
flokkinn. Það hefir hins vegar kom-
ið í ljós, að fjárskortur muni veru-
lega hamla margvíslegum fram-
kvæmdum, því að eftirspurn eftir
lánsfé er miklu meiri en framhoð-
ið.
Það er óhjákvæmilegt að ráða bót
á þessu. Það má ekki bregðast þeim
mönnum, sem ráðizt hafa í kaup
dýrra framleiðslutækja síðustu árin
í trausti á aðstoð ríkisins um lán-
veitingar, þar til tæki þessi færu að
skila arði. Kommúnistar hafa ráðist
á ríkisstjórnina fyrir það, að hún
væri að stöðva aliar framkvæmdir.
Ekki hafa þeir þó getað skapað neitt
fjármagn til framkvæmda, því að
málæði þeina og öfgar verða naum-
ast notuð sem gjaldmiðill — enda
væri víst áreiðanlega enginn fjár-
skortur þá. Þeir hafa hins vegar
hamazf gegn því, að bráðabirgðalán
yrði tekið erlendis til þess að Ijúka
við hinar margháttuðu atvinnufram-
kvæmdir. Ekki verður þó séð, að
þetta sé nein goðgá, enda hafa vold-
ugri þjóðir en vér íslendingar farið
þá leið til þess að koma atvinnuveg-
um sínum á öruggan grundvöll. Eng-
ar líkur eru til þess, að vér ekki get-
svo, áð þjóðinni verði til sem mestrar
farsældar — án tillits til flokkssjónar-
miða. Taki ráðsmenn upp þá venju að
hlaupa í blöðin með allan ágreining inn-
an ráðsins og haga störfum sínum í ráð-
inu á þann veg einan, er líklegastur sé til
þess að skapa pólitískan ávinning, er lítils
góðs að vænta af starfi þessa nýja ráðs.
Afstaða Ilermanns Jónassonar kemur
þó mörgum engan veginn á óvart. Hann
hefir ekki farið neitt dult með það, að
núverandi stjórnarsamvinna væri sér ekki
að skapi. I’að eru því litlar líkur til að
hann hirði um að styrkja hana með því
að stuðla að góðri samvinnu í Fjárhags-
ráði. Er það mjög illa farið, því að ekki
verður séð, hvernig vandamál þjóðarinnar
verða leyst án samstarfs núverandi stjórn-
arflokka. Þetta niætti llermann Jónasson,
sem formaður eins stjórnarflokksins
gjarnan hafa í huga.
i
Skipting innflutningsins.
ÞÁ HAFA Framsóknarmenn vakið á
óheppilegan hátt upp umræður um höfða-
töluregluna gömlu í sambandi við skipt-
ingu innflutningsins. Flestir munu að vísu
hafa álitið, að umræður um innflutnings-
málin yrðu ekki aftur upp teknar á þeim
grundvelli, jafn fáránlegur og ltánn var.
Nú vilja fulltrúar Framsóknar í Fjárhags-
Framh. á 7. síðu.
um selt allar framleiðsluvörur vorar
næstu érin, ef vér komum fram-
leiðslukostnaðinum í það horf, að
vér verðum samkeppnisfærir við
aðrar þjóðir. Nýsköpunartækin
tryggja það, að framleiðsja þjóðar-
innar mun næstu árin einnig verða
miklu meiri en nokkru sintri fyrr.
Takist aftur á móti ekki að ljúka
þeim verksmiðjubyggingum og öðr-
um atvinnuframkvæmdum, sem hyrj
að er á eða undirbúnar, getur það
valdið margháttuðum erfiðleikum
um framkvæmd þeirrar meginstefnu
stjórnarinnar að tryggja öllum lands
mönnum atvinnu og góð lífskjör.
Ríkisstjórnin verður að taka þetta
mál til rækilegrar yfirvegunar. Það
má ekki lama þann framtaks- og
framfarahug, sem nýsköpunarstefn-
unni fylgdi. Það verður að greiðn
fyrir þeim einstaklingum, sem vi a
beina slarfsorku sinni og hæfileik-
um að því að'skapa ný þjó Ví.Tags-
verðmæti. Dugmiklir atvinni'rc’.end-
ur og framleiðendur eru hv i þjóð'
jafn dýrmætir cg braskarar oc ' 'a-
glæframenn eru henni óþarfir. I :;3
verður miskunnarlaust að refs.i }>ei;:i
mönnum, sem með braski og spá-
kaupmennsku auka fjármálavand-
ræðin og draga fé frá framleiðsl-
unni. Það verður með öllu móti að
greiða fyrir þeim einstaklingum,
sem á sviði atvinnuframkvæmda,
framleiðslu og viðskipta vinna að
aukinni hagsæld og bættum efnahag
þjóðafinnar. Þetta verður að vera
meginsj ónarmið ríkisstj órnarinnar,
því að þannig vinnur hún bezt að
framkvæmd stefnu sinnar um at-
vinnuöryggi og blómlegt atvinnulíf.
*
1751:
Vetur frá jólum með náttúrlegri
veðráttu hinn allra hezti.
Maður myrtur í Vaðlasýslu. 3
menn réttaðir fyrir það morð, tveir
af þeim nákomnir náungar þess
myrta, en einn vandalaus, hverjir
allir að verkinu voru. Maður, nefnd-
ur Jón Ástuson, hafði drepið barn
sitt eða týnt því á Holtavörðuheiði
á næstumliðnu sumri, 1750, réttaður
á alþingi 1752. Vorið var gott og
þurrt. Gjörði sterkan kulda og storm
með bænadegi (7. maí), og hélzt
sú veðrátta í hálfan mánuð með
minnilegum frostum. Batnaði svo
aftur og gjörði gott. Þó var seint um
gróður, því að jörðin var víða dauð-
kalin. Um sumarið var bezta veðr-
átta og nýting, þó graslítið væri.
Sáust víða um Suðurlandið flug-
ur, líkar litlu fiðrildunum gráu (af
hverjum og svo var óvenju mikið),
utan þær voru langtum stærri og svo
safranóttar að lit, með tveim öngum
fram úr höfðinu og sínum knappi á
hvorum anganum, ■ nefndar af sum-
um náflugur. Þær höfðu og svo áður
sézt fyrir mörgum árum liðnum.
Nokkrir, sem skoðuðu og handléku
þær, sögðu þær hefði haft innan á
vængjunum latínska bókstafi. -—
Haustið var vætusamt frá Michaelis-
me: :. í austurfjórðungi landsins
Meðan Þjóðverjar sátu um Len-
ingrad í síðustu heimsstyrj öld, lögðu
verkfræðingasveitir rússneska hers-
ins járnbraut þvert yfir Ladogavatn-
ið. Mánuðum saman óku járnbraut-
arlestirnar yfir vatnið, ,og þegar síð-
asta lestin ók yfir vatnið um vorið,
var mikið vatn -komið ofan á ísinn.
★
Skömrnu eftir innrásina í Vestur-
Evrópu var tekið að leggja feikilega
mikla og undraverða leiðslu, sem
flutti benzín úr olíuskipunum brezku
til herjanna inni í landi. Að lokum
náði leiðsla þessi alla leið til Rínar.
Hluti af leiðslu þessari var lagður
af spólum eins og símakapall. Nú er
fai’ð að taka leiðslurnar upþ aftur.
#
Þegar fascislar tóku að leita sér
að einhverju kveðjutákni, byrjuðu
I þeir á því að athuga myndastytturn-
ar frá dögum hinna fornu Rómverja.
Komust þeir loks að þeirri niður-
stöðu, að rómverska kveðjan hefði
verið upprétt hendi. Hiller tók þetta
kveðjutákn síðar upp sem germanska
kveðju. Þeim vísu herrum hefir sézt
yfir tvö mikilvæg atriði: 1 fyrsta
lagi var upprétt hendi einmitt þræla-
kveðja í hinni fornu Róm, og í öðru
lagi höfðu Rómverjar innleitt kveðju
þessa eftir fyrirmynd frá Sýrlandi
og Palestínu — svo að hún getur
naumast talizt arisk kveðja.
gjörði hallæri vegna grasbrests, ónýt-
ingar af vætu, sem þar gekk, og af
því að fiskur fékkst þar ekki, svo að
á þessu sumri dóu þar í vesöld 70
manneskjur, sem sannspurðist. Vet-
ur til jóla mikið góður.
#
1752:
Vetur frá jólum til góu hinn bezti.
Skipti þá um og gjörði snjógang að
vestan og útsynningsrosa, sem hélzt
við til Leónisdagsr með frosti frá
páskum. Þjófar tveir voru hengdir í
Rangárþingi. Jarðskjálftar voru
miklir þann 8.’febr., svo víða hrundu
bæir og hús í Olvesi og líka sum-
staðar hey. Þar eftir í freka viku eða
nær því í hálfan mánuð meintu
menn jörð sjaldan kyrra vera, og
lengi fram eftir vetri varð vart við
þær hræringar. Teikn sáust á loftinu
nokkrum sinnum, líka hringar' og
baugar aðskiljanlegir að lit sem
regnbogi og sumir nokkuð ljósari.
Kvefsótt gekk sumstaðar. Úr henni
deyðu ungbörn af andarteppu. Hall-
æri víðast í austurfjórðungnum
sumstaðar fyrir norðan, svo fólk dó
í vesöld.
Tvær duggur danskar komu viku
fyrir fardag í Hóhninn, er tilheyrðu
íslandi. (Skyldi á þeim hafa verið
upp á 7000 ríkisdali, sem konungur-
Jón: — Ef ég kyssi konuna mína
reglulega vel og gæli henni dálítið
urn leið, get ég fengið hana til þess
að samþykkja hvað, sem vera skal.
Þú æltir að reyna hið sama.
Björn: — Það væri ekkert á móti
því. En ertu viss um, að hún vilji
kyssa mig?
#
— Eg heyri sagt, að Björg og Sig-
urður ætli nú loksins að fara að gifta
sig.
— Æ, hver skollinn! Þau hafa ver-
ið svo sérstaklega góðir vinir öll þessi
ár.
#
Allt komst í uppnám meðal aðals-
ins í Englandi, þegar hertogi nokkur
kvæntist Ijóshærðri söngkonu. En
þó varð hneykslunin enn stórkost-
legri, þegar listaverkasali nokkur
stillli út í sýningarglugga sinn mál-
verki af henni í Evuklæðum. Hertog-
inn varð bandóður.
„Eg skil ekki hvað gengur að þér,“
sagði konan lians. „Eg get fullvissað
þig um það, að ég hefi aldrei setið
fyrir hjá honum. Hann hlýtur hlátt
áfram að hafa málað mig eflir
minni.“
• #
Vilmundur viðutan: — Hvað eruð
þér, frú, að gera í mínu rúmi?
Hún: ■— Mér fellur rúmið, húsið
og návist þín vel í geð. Þar að auk
er ég konan þín.
Framh. á 7. síðu.
Qaman og aLvara.