Íslendingur


Íslendingur - 03.09.1947, Síða 5

Íslendingur - 03.09.1947, Síða 5
Miðvikudagurimi 3. september 1947 í S L E N D I N.G U R Samvinnuréttlæti o annað réttlæti. Undanfarið haja staðið yfir allmiklar deilur út aj skiptingu inn- flutningsins rnilli hinna ýmsu innflytjenda. Haja fulltrúar Fram- sóknarjlokksins vakið aflur til lífsins hina fáránlegu höfðatölureglu, sem samvinnufélögin ein eiga þó að fá að liagnýla sér. „íslending- ur“ hirtir hér meginhlula greinar, sem hirlisl í Morgunhlaðinu fyr- ir sköinmú, þar sem höfðatölureglan er tekin lil alhugunar og hent á ranglœtið í því að œtla að einoka verzlunina í þágu ákvcðins aðila. Hér í blaðinu hefir ojt áður 'Verið lýst þeirri skoðun. að sá eða þeir aðilar eigi að annast innflutiunginn, sem gera hagstœðust innkaup. Þessi regla hefir hlotið slaðfestingu í stefnuyfirlýsingu núverandi ríkisstjórnar, og munu hæði allir réttsýnir samvinnumenn og aðrir lelja þá stejnu í verzlunarmálunum þjóðinni farsœlasta. 1 innflutn- ingsverzluninni á að ríkja heilbrigð samkeppni á jafnréttisgrund- velli, en ekki einokun, hvorki ríkis, jélagasanitaka né einslaklinga. Vöruþörf kaupfélaganna. „Dagur“ ber sig illa út af því, að kaupfélögin bafi skort vörur ú und- anförnum árum. En hverja skortir ekki vörur? Alla skortir vörur, sem verzluðu, hvort sem voru „stærri“ eða „smærri“ kaupmenn og svo kaup félögin líka. Almenningur bað um vörur, sem ekki fengust, kaupmenn og SÍS báðu um gjaldeyrisleyfi — stundum fengust þau, en stundum ekki, en þó skal á þ>að bent, að árið 1946 var mesta innflutnillgsár í sögu landsins. Vegna hvers skorti kaup- félögin vörur? Væntanlega af sömu ástæðu og alla aðra skorti vörur. Kaupgetan í landinu var mikil, og al- menningur bað um meiri vörur en hægt var að láta í té. Þetta er kallað að eftirspurn sé meiri en framboðið. ,,Dagur“ segir að það sé hróplegt ranglæti, að kaupfélög hafi orðið að verzla við heildsala. Það er ekki víst, að sá, sem skrifaði hina áminnstu grein í „Dag“, hafi gert sér grein fyr- ir að viðskipli kaupíélaga við aðra innflytjendur en SÍS eiga sér langa sögu, sögu sem nær lugi ára aftur í tímann. Kaupfélagsstj órar, sem leggja á það nokkurt kapp að hafa sem fjölbreyttastar vörur, leila vit- anlega til þeirra stórkaupmanna, sem bafa umboð til að selja hér á landi þær erlendar vörur, sem kaupfélög- um þeirra væri fengur að fá. Milli margra kaupfélaga og stórkaup- manna hafa orðið til rótgróin verzl- unarsambönd. Kaupfélagsstj órinn lælur ekki prentþvaður Framsóknar- marma um verzlun villa sér sýn, þótt hann sé kaupfélagsslj óri og fylgi Framsóknarflokknum af meiri eða minni sannfæringu. Viðskipti kaup- félaga við stórkaupnrenn hafa ekki verið nein nauðungarviðskipti, held- ur þvert á móti. „Dagur“ segir að „gróði heildsalanna af viðskiptum við kaupfélögin kunni að vera þeim nokkurs virði.“ Hér hefði „Dagur“ átt að athuga orðin betur. i >að hefir ekki verið nein nauðsyn fyrir heild- sala að selja kaupfélögum fyrir svo mikið sem eina krónu á undanförnum árum, sem „Dagur“ ber sig verst út af. SÍS heldur öllum sínum vörum til kaupfélaganna, en aðrir innflytjend- ur liafa verið það frjálslynclir, þrátt fyrir svívirðingar samvinnumanna í þeirra garð, bæði í „Tímanum“ og „Degi“, að verzla einnig rnikið við kaupfélög. Heildsalar -hefðu getað- selt kaupmönnum allar þær vörur, sem þeir hafa flull inn og sniðgengið kaupfélögin gersamlega, ef þeim hefði sýnzt svo. En þeim datt Jiað ekki í hug. Þessir innflytjendur eru ekki á kafi í pólitískri prerítsvertu, þeir mynda enga pólitíska klíku, hafa engan privat-flokk í þinginu, ekkert privat-blað handa sér, enga *privat-prentsmiðju, sem smyr áróðri á hvers manns dyr, enga privat- þjóna, sein gánga um borg og bý og rægja keppinautana. Þessir innflytj- endur eru óbundnir öllu slíku, þeir líta á viðskiptin eins og þau liggja fyrir, halda tryggð við gömlu verzl- unarsamböndin, sem vel hafa reynzt, hver sem í hlut á. „Dagur“ segir að viðskipti kaup- íélaga yið kaupmenn hafi orðið 'iil að „AUKA dýrtíðina“. Það er bezt, að „Dagur“ útskýrði þella nánar, áður en eylt cr orðum að öðrum eins þvættingi. Nokkrir kaupfélagsstjórar hafa gert sig að þeim börnum í verzlunar- málum, svo að ekki sé meira sagt, að telja, að kaupfélögin ættu að fá um 40% til sín af helztu nauðsynjavör- um landsmanna, sem þeir kaupa frá útlöndum, öðrum en kornvörum, og er þetta miðað við „sölu á skömrnt- unarvörum“. Það getur hver heilvila maður séð, hve haldgóður slíkur mælikvarði er. Ef nokkrum húsmæðr um líkar vel að skipta við kaupfélög um einhverjar vörur, sem eru skammt aðar, segir það vitanlega ekkert til um hver er’ þörf þessarar verzlunar fyrir byggingarefni eða pappír svo tekin séu dæmi úr upptalningu „Dags“. Þessar konur, eru auk held- ur ef til vill alls ekki í kaupfélagi, ekki menn þeirra, ekki synir þeirra eða dætur. — Það hlýtur að vera skrýtið að koma á kaupfélagsstjóra- fund. En í sambandi við vöruþörf kaupfélaganna er ekki' úr vegi að minnast á atriði, sem of mjög hefir legið í láginni. Kaupfélögin eiga ein- ungis að njóta skattfríðinda af verzl- , un sinni við jélagsmenn en ekki af | því, sem þau verzla við utanfélags- ; menn. Fróðlegt væri að vita, hve ! mikið af vöruveltu kaupfélaganna stafar af verzhm þeirra við utanfé- ! lagsmenn. Skyldu kaupfélögin greina | þetta nægilega skýrt í sundur? Ef ' svo er ætti að vera auðvelt að sýna ; fram á, hvort kaupfélögin þarfnist aukins innflutnings hatida félögum sínum, því meðan slíkt liggur ekki hreint fyrir, er ekki hægt að slá neinu föstu um vöruþörf kaupfélag- anna. „Dagur“ talar um rannsókn á verzlunarháttum kaupmanna.og kaup félaga í sambandi við lögin um fjár- hagsráð. Það geta vitanlega komið til niála alls konar rannsóknir sam- kvæmt þeim lögum, en það gæti líka vel komið til mála að rannsóknar þyrfti við út af rekstri kaupfélaganna viðvíkjandi verzlun þeirra við ulan- félagsmenn. Má að sjálfsögðu búast við, að þau tækju þeirri rannsókn jafn vel eins og „Dagur“ ællar kaup- mönnum að gera, ef rekstur þeirra yrði rannsakaður að tilhlutun fjár- hagsróðs. Hvað eru kaupfélagsmenn margir? $ „Tíminn“ og „Dagur“ munu telja þá milli 20 og 30 þúsundir. Það hefir verið margskorað á „Tímann“ að upplýsa, hvernig þessi tala væri feng- in, en það er alltaf sama þögnin. Af hverju kemur þetta? Skýringin, sem næst liggur er sú, að talan sé ekki fengin ineð vel hreinum hætti. Fé- lagar munu vera taldir t. d. allir heimilismenn, a. m. k. fulltíða, í stað þess að telja heimilisföður einan og það jafnvel þó sumir, sem telja sér lögheinríli á tilteknum stað, komi þar sjaldnast og verzli allt annars staðar, en slíkt fólk er í þúsunda og aftur þúsundatali. Kaupfélögin eigna sér heilt heimili með húð og hári, ef I heimilismenn eru félagar, enda þótt þeir verzli jöfnum höndum yið kaup- manninn. Dæmi um þetta er í þús- unda og aftur þúsunda tali. Kaup- maðurinn getur sýnt að ólal menn, sem eru í „höfðatölu kaupfélagsins“, hafa ef til vill reikningsviðskipti hjá honum, utan kaupa gegn slað- greiðslu, eins og gerist og gengur. Ekki væri úr vegi að „Dagur“ upplýsti, hve mikið að fjölgun kaup- félagsmanna er í Reykjavík. Þar hef- ir KRON þanizt út á stríðsárunum. Stundum hafa Framsóknarmenn tal- ið það félag kommúnislabæli. Vill ekki „Dagur“ gera grein fyrir þessu, því að hann getur það, ef hann vill. Þetta sem „Tíminn“ og „Dagur“ kalla með stolti „sína höfðatölu“, rétt eins og bóndi kaslar tölu á sauði, er tóm vitleysa. Og raunar er þessi „höfðatala“, sem á að vera grund- völlur nýrra krafna um innflutning meira en blekking — hún er fölsun. Ef allt fleypur fyrrnefndra blaða um Framhald ó 6. síðu. Utan úr lieimi Norður-Afríka: Aformað er að hefja í stórum stíl kolavinnslu í Marocco til þess að bæta úr eldsneytisskortinum í heim- inum. Talið er, að þar séu í jörðu um 40 miij. smáléstir kola. Holland: Fyrsti hvalveiðaleiðangur Hollend inga eftir stríð er nú konrínn aftur heim til Hollands með um 13 þús. smálestir af hvallýsi. Veiddir voru rumlega 750 hvalir. Nokkuð af hval- kjöti hefir verið soðið niður og mun verða selt í Hollandi og Belgíu. Ann- ar leiðangur er áformaður á næsta ári. j úgóslavía: Mikið -hefir verið rætt um afrek „æskulýðssveita“ þeirra, sem unnið hafa að því að lagfæra járnbrauta- kerfi Júgóslavíu, og hafa kommún- istablöð víða um heim birt fjálglegar lofgreinar um þessi afrek. Reyndin cr þó sú, að Tíló marskálkur er rnjög óánægður með vinnu þessara flokka, enda mun gleðin ekki vera mikil hjá öllum, sein þar vinna. Þá hefir frá- gangur víða verið svo lélegur á brautunum, að sumar brýrnar hrundu rétt eftir að þær voru opn- aðar til umferðar. Þýzkaland: Bandaríska herstjórin í Þýzkalandi er orðin sannfærð um það, að Stalín vilji reyna.að neyða Bandaríkjamenn og Breta lil þess að yfirgefa Berlín. Grunur leikur á því, að hann valdi sjálfur óeirðum og upplausn í borg- inni til þess að hafa átillu til að fjölga rússneskum hermönnum þar. Rússneskir embættismenn í Berlín halda því fram, að þeir þurfi að minnsta kosti 100.000 hermönnum fleira en hin hernámsveldin. Hers- höfðingjar Breta og Bandaríkja- manna hafa báðir neitað að fallast á þessa staðhæfingu Rússa. T ékkóslóvakía: Hið svokallaða heimssamband lýð- ræðissinnaðrar æsku kom saman til þings í Prag fyrir nokkru. 30 þúsund æskumenn víðsvegar að sátu þing þetta. Ut á við var látið svo heita sem þing þetta miðaði að því að efla lýðræðishugsjónina meðal æsku- lýðsins í heiminum, en undir niðri var tilgangur forustumannanna sá að endurreisa alþjóðasamband ung- kommúnista í dulargerfi. Bar öll starfsemi Jríngsins þess ljósan votl. Margir fulltrúanna komu að vísu til þessa þings i góðri trú, en þeim mun naumast hafa dulizt, hvernig í potl- inn var búið, eftir að þeir höfðu set- ið þingið. Rúmenía; Hin korímiúnistiska ógnarstjórn Rúmeníu heldur áfrani að uppræta alla andstöðu í landinu. Fyrir nokkru voru allir ' leiðtogar frjálslynda bændaflokksins handteknir, og for- ingi flokksins, hinn aldni bænda- leiðtogi Maniu (74 ára), var hafður í haldi í Malmaison fangelsinu. I byrjun ágúst mánaðar voru svo allir fulltrúar bændaflokksins, sem hefir um 70% allra atkvæða í landinu, reknir af þingi. Hinn kommúnistiski innanríkisráðherra, Georgescu, lét fyrir skömmu lögreglu sína handtaka 5.000 manns, sem voru taldir fylgis- menn Maniu. Ruddalegum pynding- um var beitt við fólk þetta í því' skyni að fá það til að játa það, að Bændaflokkurinn hefði haft sam- særi í huga gegn leppstjórn Rússa í landinu og Ráðstjórnarríkjunum. Ana Pauker, sem er aðalleiðtogi kommúnista í Rúmeníu og auðsveip- ur skósveinn Rússa, stjórnar öllum þessum ofbeldisaðgerðum. Þúsundir stúdenta og annarra frelsissinna búa nú við hungur og þjáningar í fang- elsum Rúmeníu. Bæði Bandaríkin og Bretland hafa mótmælt þessum of- beldisaðgerðum. Þýzkaland: Borgarstjórinn í Hamborg hefir skýrt frá því, að rússnesku hernað- aryfirvöldin hafi tekið fangabúðirn- ar í Buchenwald aftur í notkun og sitji þar nú meðal annarra 800 flokks menn þýzka jafnaðarmannaflokksins 'fyrir pólitíska starfsemi síná. Brau- er, borgarstjóri kvaðst liafa þessar upplýsingar frá mjög áreiðanlegum heimildum. Chile: Gonzales Videla, forseti Chile, hef- ir fengið mjög aukin völd uin 6 mán- aða skeið — næstuin alræðisvald — vegna kommúnistahættunnar í Chile. Samþykkti þingið í Santiago þetta með 82 atkv. gegn 29. Forsetinn nýt- ur því stuðnings yfirgnæfandi meiri hluta þjóðarinnar. Kína: Fj ármálaöngþveitið í Kína er orð- ið óskaplegt. Aður voru reiknaðir 3 kínverskir dollarar í þeim banda- ríska, en nú 12 þús. og allt að 3Q þús. á svörtum markaði. Ulgjöld ríkisins skipta trilljónum, ög menn eru hættir að telja peningana, þeg- ar um meiri háttar kaup; er að ræða. Eru seðlarnir bundnir saman i smá- böggla, og er hálf miljón í hverjum. Um miðjan júlí kostaði pundið af þurrmjólk í Shanghai 30 þús. kínv. dollara, en daginn eftir var það orð- ið 45 þús. dollarar. Manntalsskrifstofa kínverska inn- anríkisráðuneytisins hefir tilkynnt, að íbúar Kínaveldis séu nú rúmar 461 nrílj. Belgía: Belgíustjórn hefir hætt niður- greiðslum á landbúnaðarvörum. Hef- ir viðreisnin í landinu gengið svo vel að þar eru nú engin verzlunarhöft, en með því að bætta niðurgreiðslum ó Iandbúnaðarvörum sparar ríkið um 650 milj. kr. á ári.

x

Íslendingur

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Íslendingur
https://timarit.is/publication/675

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.