Íslendingur - 03.09.1947, Page 7
Miðvikudagurinn 3. september 1947
ÍSLENDINGl'R
rr
7
Berufirði, þá
og þjóðarbúinu stórtjóni. Enn eru þeir ekki
af baki doltnir. Nú b.efir „sella“ þeirra í
félagi járniffnaðarma na ákveffið verkfall
— og síðan eiga samúffarverkfóll aff fylgja
á eftir. Venjulegir verkamenn eru ckki
ofsaddir af kaupi sínu, en flestir munti
telja laun iffnaðarmanna svo liá, aff eng-
in sanngirni ntæli þar meff hækkun. Það
er ekki aff undra, þótt margir séu kvíffnir
nm getu þjóffarinnar til þess aff ráða fram
úr vandamálum sínum, þegar ‘svona er aff
farið.
Kommúnistar liafa reynt aff túlka and-
stöðuna gegn verkfallsbrölti þeirra sent
verklýðsfjandskap. Þaff er harla fróðlegt
því sambandi aff svipast um í nágranna
löndunum og sjá, hvernig þar er um
horfs í þessum málum. I Noregi liefii
kaupgjald og verðlag verið fest meff lög
um til þess að hindra aukna verffbólgu
1 Svíþjóff hefir sainband verklýffsfélag
anna sent úl áskorun til félaga sinna að
gera ekki hærri kaupkröfur. í Englandi
hafa íoringjar verkamanna beitt sér gegtt
launahækkunum. Verkamenn á Islandi
búa þó sennilega við betri kjör en verka-
ntenn í öllum þessunt löndum. Sá er affeins
gæfumunurinn, að þar stjórna málum
verkalýffsins ábyrgir affilar, sem gera sér
ljóst, að þaff eru stærstu hagsmunir verka-
manna aff atvinnuvegirnir komist á ör-
uggan grundvöll. Hér á íslandi stjórna á-
byrgffarlauslr æsingamenn verklýffssamtök-
unum. Það er ógæfa verkalýðsins. Islenzka
þjóðin heffr hlutfallslega eignazt nteir af
nýjum framleiðslutækjum en nokkur önn-
ur þjóff. Takist aff skapa fjárhagslegan
grundvöll fyrir þessi læki, ertt iniklar lík-
ur til aff takist aff tryggja verkalýðnum
atvinnu. Væri ekki heillaráð aff taka sér
norrænu og ensku verklýðssamtökin til
fyr'rmyndar og bægja kommúnistum frá
öllum áhrifunt í verklýffssamtökunum?
Vindstaðan að breytast.
EN SEM BETUR FER bendir ýmis-
legt til þess, að nokkur straumhvörf séu
að verða í hugsunarhætti þjóðarinnar, og
er það vel farið. Sífellt fleiri eru teknir að
sjá það, að framtíð þjóðarinnar verður
aldrei tryggð með því, að hver og einn
geri sem mestar kröfur til þjóðfélagsins
og samborgara sinna, hvernig sem á stend-
ur. Megin hluti þjóðarinnar mun nú orðið
skilja nauðsyn þess að snúast með róttæk-
um aðgerðum gegn dýrtíð og verðbólgu
og þeirri spillingu, sem myndazt hefir í
vinnubrögðum þjóðarinnar og margra
starfsmanna hennar. Þessi hluti þjóðar-
innar munu fagna hverjum róttækum að-
gerðum ríkisstjórnarinnar til þess að lækna
meinsemdirnar. Þessi hluti þjóðarinnar
mun fús lil þess að taka á sig nokkrar
kvaðir fyrir alþjóðarhag, ef þær eru rétt-
lállega á lagðar. Nú er þörf einbeittra og
róttækra aðgerða, en þær verða að vera
betur undirbúnar en skömmtunarráðstaf-
Strangar refsingar.
ElGl ráðstafanirnar í verðlags- og
1 skömmtunarmálnnum að ná tilgangi sín-
um, verffur miskunnarlaust aff refsa þcim,
sent brjóta þessi mikilsverffu fyrirntæli.
Mér er nær aff halda, aff betra lag hefffi
veriff á innflutningi, gjaldeyrismeðferð og
verfflagi — og minna eftirlit liefffi þurft —
ef beitt hefffi veriff strangari refsingum
við þá, sem briitu fyrirmælin. Þess munu
mörg dæmi, að menn liafi sloppiff liarla
létt ■— jafnvel meff gróffa — frá verfflags-
brotamálum, jtví aff sektirnar voru hlægi-
léga litlar. Þá hcíir þaff veriff látið óátaliff,
þótt flutt væri til landsins mikiff magn
vara án leyfa. Þetta verffur aff breytast.
Þaff eyðileggur virðingu manna fyrir lög-
um og rétti, ef mönnum er svo að segja
refsingalaust látið lialdast uppi aff brjóta
lögin.
Sljór skilningur.
„VARKAMAÐURINN" á erfitt með að
skilja þaff, aff nokkurt ósamræmi liafi ver-
VEENÐ FYRIK ERLEND
RITVERK FRÁ 7. SEPT.
Síðasía alþingi samþykkti
eins og kunnugt er heimild
handa ríkisstjórninni til þess að
láta ísland gerast aðili að Bern-
arsáttmálanum um vernd bók-
mennta og listaverka. Ríkis-
stjórnin hefir nú notað þessa
heimild og afhent utanríkisráðu
neyti Svisslands skjal um stað-
festingu íslands á sáttmála þess
um. Frá 7. sept. 1947 njóta því
erlendir höfundar í löndum inn-
an Bernarsambandsins verndar
ið í því aff birta á sömu síðú í blaffi síntt
fjálglegar prédikanir iim þá óhæfu aff
láia minni hluta ráffa í verkalýðsfélagi,
jafnhliða lofgjörð um stjórnarfarið í Aust-
ur-Evrópu, þar sem óaldaflokkar komm-
únista, sem eru alls staffar minni hluta
flokkar — vaða uppi með stuðningi Rússa
og traðka á öllum lýðræðisreglum. Flestir
munu eiga auðvelt með að skilja þetta ó-
samræmi, nema þá „Verkam.“, enda hefir
ltann aldrei lagt mikla sltind á rökfræffi.
Hitt skal jálað, aff það er ekkert ósam-
ræmi í dýrkttn „Verkam.“ á „lýffræffinu“
í Austur-Evrópu og fjandskap blaðsins
gegn þeirri stefnu „ísl.“, að meiri liluta
verkantanna verffi tryggff völdin í félögum
sínum, í staff fámennrar klíktt. Það er i
samræmi við það, sem er aff gerast hjá
ógnarstjórntun Austur-Evrópu. Þar er það
minni hlutinn, sem með stuðningi erlends
berveldis fótum treður réttindi meiri hlut-
ans og beitir sams konar aðferðum við
andstæðinga sína og nazistar gerðu. Þetta
er það „Iýðræði“, sem kommúnislar dá-
sama. Sem betur fer, fækkar nú óðum
dýrkendum þessarar nýju harðstjórnar.
Lýðræðisþjóðirnar liafa áreiðanlega ekki
fórnað blóði sínu til útrýmingar villi-
mennsku nazismans til þess að fá yfir sig
aðra harðstjórn, engu betri.
fyrir verk sín hér á Islandi eins
og íslenzkir höfundar, skv. lög-
um nr. 13, 1905. Er því eftir
þann tíma óheimilt að þýða
leyfislaust bækur erlendra höf-
unda á íslenzku.
SlLDARLÝSI TIL RÚSSA
Fyrir næstsíðustu helgi kom
rússneska olíuskip'.ð Azerbazjan
til Hjalteyrar og tók þar 1000
smálestir síldarlýsis. Skipið tók
5000 smálestir lýsis hjá ríkis-
verksmiðjunum. Lýsi þetta mun
vera að verðmæti um 20 m'.lj.
kr.
NORÐMENN VEITA
HEIÐURSMERKI
1 sambandi við komu Ólafs,
i íkiserfingja Norðmanna, og
hinnar opinberu norsku sendi-
nefndar, voru allmargir íslend-
ingar sæmdir heiðursmerkjum.
Þess'r Akureyringar hlutu heið-
ursmerki:
Kommandör af St. Ólafsorð-
unni: Friðrik J. Rafnar, vígslu-
biskup. Riddarar af 1. gráðu St.
Ólafsorðunnar: D-avíð Stefáns-
son, skáld, og Þorsteinn M. Jóns
son, forseti bæjarstjórnar. Frels
iskross Hákonar VII: Snorri
Sigfússon, námsstjóri. St. Ólafs-
heiðurspening: Helgi Valtýsson,
rithöfundur, og séra Björn O.
Björnsson. Frelsisheiðurspen-
ing Hákonar VII.: .Kári Jóhanns
son, deildarstjóri, Sigurður
Oddsson, prentsmiðjustjóri og
Artúr Guðmundsson, deildar-
stjóri.
128
129
ÞANKABROT
Framhald af 4. síöu.
eldspítur ekki skammtaffar. Þetta er dá-
lítiff annar hugsunarháttur en hjá kon-
unni, sem haff um 75 tvinnakefli, og mann-
inum, úr Reykjavík, sem vildi íá keypt
200 pör af silkisokkum.
Enn kaupliröfur.
OG ÞAÐ MÁ gjarnan halda saman-
burðinum áfram. Verffbólgan er að sliga
atvinnuvegi þjóðarinnar. Engum er þaff
meira virffi en launastéttunum, að dýrtíff-
in sé minnkuð og komiff í veg íyrir það,
að atvinnuvegirnir stöffvist og atvinnu-
leysi lialdi á ný innreiff sína. En þá koma
„vinir verkalýðsins" — kommúnistarnir —
til sögunnar og fyrirskipa verkföll. Verka-
menn voru þeim að vísu ekki eins attð-
sveipir og þeir liöfðti gert ráff fyrir, en
saml tókst þeim að valdu verkamönnum
r
Ur annálum
Framh. af 4. síðu.
vegna allvíða skornar horaðar kýr
á einmánuðum og úr því. Vorið
hart og kalt yfir manna minni. Pen-
ingar féllu þá víðast unt land, svo
fáir voru þeir, er ekki misstu, en
margir, sem lítið eða líka ekkert áttu
eftir af kvikfénaði. Svo var og sum-
staðar étið Jirossakjöt, því hallæri
og dýrtíð var um landið, hvar af
sumstaðar orsakaðist mannfall í ves-
öld. Yfirgangur af förufólki og
sveitarþyngslum. Líka svo gekk þj ófn
aður óbærilega mikill. Til alþingis
dóu í Múlasýslu úr sótt og vesöld
300 manns. Þar skar sig á háls lög-
réttumaður Einar
fólk féll fram í kirkju um messu, en
sá, sem næstur honum var, tók af
honum hnífinn. Lifði hann svo í liálf
an mánuð, iðraðist og dó.
127
benti um leið á konu, sem rétti einum af hinum dáðu
stríðsmönnum þenna drykk.
,,Og þó var ennþá minna af faðmlögum og koss-
um,“ sagði hann og benti á ein slík atlot.
Eftir að við höfðum farið um aðalgötu þessarar
undraverðu borgar, með fagnandi manngrúann á
eftir okkur, komum við í merkasta hluta borgarinn-
ar, þar sem var stórt torg með trjám og blómum —
fagurlega fyrir komið. Fyrir handan torgið stóð löng
en lág bygging með hvítkölkuðum veggjum og gylt-
um turnum. Hún lá alveg undir klettaveggnum og
var girt tvöföldum múrvegg og djúpum skurði.
Þetta var höllin, sem ég við fyrri heimsékn mína
hafði aðeins Sjaldan komið inn í, er ég var í opin-
berri heimsókn hjá drottningunni. Umhverfis torgið
stóðu einnig hús, öll með garði umhverfis, og bjuggu
þar hinar tignustu fjölskyldur. Þarna voru einnig
ýmsar opinberar byggingar, þeirra á meðal synagog-
an eða musterið, sem virtist vera stæling af musteri
Salómons í Jerúsalem, en auðvitað miklu minna.
Við hallarhliðið nam Joshua staðar, reið til Maqu-
edu og spurði, hvort hann ætti ekki að fara með
,,heiðingjana“ — en þannig titlaði hann okkur — til
íbúða pílagrímanna í vesturhluta borgarinnar.
,,Nei, frændi,“ svaraði Maqueda. „Þessir ókunnu
herrar eiga að búa í gestaherbergjum hallar minn-
ar.“
„Gestaherbergjum hallarinnar! Það er ómögulegt;“
mótmælti Joshua. „Mundu það, frænka mín, að þú
ert enn ógift. Ennþá bý ég ekki í höllinni til þess að
vernda þig.“
„Nei, það hefi ég uppgötvað í dag, að þú getur
ekki verndað mig,“ svaraði hún. „Til allrar hamingju
gat ég verndað mig sjálf! Eg tel nauðsynlegt, að þess-
ir gestir mínir búi þar, sem farangri þeirra hefir
þegar verið komið fyrir, það er að segja á öruggasta
staðnum í Mur. Og þú, frændi, sem ert illa særður
og gazt því ekki tekið á móti áskorun soldánsins, far
þú nú heim og hvíldu þig. Góða nótt, kæri frændi!
Og þegar þú ert orðinn heilbrigður aftur, munum við
hittast til að ræða ýms mál. Nei, nei — það er mjijg
vinsamlegt af þér, en ég vil ekki tefja þig mínútu
lengur. Farðu bara í rúmið og gleymdu um fram allt
ekki að þakká guði fyrir, hvað þú hefir sloppið úr
mörgum hættum í dagf.“
Joshua var alveg hyítur af reiði við þetta kurteis-
lega háð. En áður en. hann gæti sagt nokkuð, var
Maqueda horfin inn um hvolfhliðið. Hann varð því að
beina heipt s'.nni að okkur, einkum Kvik, sem hafði
.átt sök á því, að hann datt af baki. Til allrar ógæfu
skildi liðþjálfinn það mikið í arabisku, að hann náði
þræðinum í skammarræðu Joshua og lét hann hafa
það óþvegið aftur.
„Ó, þegi þú, skjaldbakan þín,“. hrópaði hann, „og
reyndu að hafa augun þar, sem náttúran hef'r ætlað
þeim stað, annars cletta þau bráðum úr þér.“
„Hvað segir hann, heiðinginn,“ sagði Joshua heipt-
arlega. Þá vaknaði Orme af sljóleika sínum og svar-
aði á arabisku:
„Hann hvetur þ'g, þú göfgastur allra prinsa, til
þess að loka þínum munni og halda hinum tignu aug-
um* þínum í sínum virðulegu augnatóftum, svo að þú
ekki glatir þeim.“
Við þessi orð ráku allir umhverfis upp skellihlátur,
því að Abatierarnir höfðu ríka ldmnigáfu.
Eg veit ekki vel, hvað gerðist eftir þetta, því að
nú sýndi Orme þess glögglega merki að vera að falla
í öngvit, svo að ég varð að sinna honum. Þegar ég
aftur svipaðist um, hatði hliðinu verið lokað, og hóp-
ur skrautklæddra þjóna fylgdi okkur til gestaálmu
hallarinnar.
Þeir fylgdu okkur til herbergja okkar, sem voru
svöl og loftgóð. Veggir og þak var klætt glerkennd-
um steinum með fögrum litum og lögun. Húsgögn
voru ekki mörg, en mjög útskorin. Þessi gestaálma
var sérstakt hús með sérstök’um inngangi, og að því
er yið bezt gátum séð, var það ekki í neinu sambandi
við höllina sjálfa. Framan við það var lítill blóma-
garður og á bak við svæði með minni húsum, þar sem
okkur var sagt, að úlfaldar okkar hefðu verið settir
inn. En nú sáum við ekki meira, því að myrkrið var
að skella á, og auk þess vorum við allt of þreyttir tii
þess að gera fleiri athuganir.
Þar að auki var Orme veikur, svo veikur, að hann
gat naumast gengið, þótt hann styddi sig við okkur.
Samt vildi hann ekki hvílast fyrr en hann hefði full-
vissað sig um, að allur varningur okkar væri á ör-
uggum stað, og við fengum hann ekki til að leggjast
í rúmið, fyrr en við höfðum stutt hann yfir að hvelf-
ingu með koparslegnum hurðum, sem foringjarnir
opnuðu fyrir okkur, og sáum við þá varninginn, sem
úlfaldar okkar höfðu borið.
„Teldu það, liðþjálfi,“ sagði Orme. Og Kvik gerði
það í bjarmanum frá litlum lampa, sem foringi hélt á
lofti í dvrunum.
„Allt í lagi, eftir því, sem ég bezt fæ séð,“ sagði
hann.
„Gott, lokaðu þá dyrunum og geymdu lykilinn,”
skipaði Orme.
Kvik hlýddi aftur. En þegar liðforinginn ætlaði að
.þrjóskast við að afhenda hann, horfði Kvik svo
grimmdarlega á hann, að hann þorði ekki annað en