Íslendingur - 15.10.1947, Blaðsíða 3
MiSvikudaginn 15. október 1947 ÍSLENDINGUR J
A ALÞJOÐA VETTVANGI
Alþjóðasamband kominúnista.
Stofnun hinnar svokölluðu „upp-
lýsingamiöstöðvar“ kommúnista í
Austur-Evrópu hefir veriS aSalum-
ræSuefni heimsblaSanna aS undan-
förnu, og eru dómarnir misjafnir.
BlöS konunúnista fagna stofnun
þessara nýju kommúnistasamtaka,
sem yfirlýst er að' eigi aS „sam-
ræma“ starfsemi hinna ýmsu konun-
únistaflokka, en blöS lýSræSisflokk-
anna á vesturlöndum og annars staS-
ar um heim eru samdóma um, aS
stofnun samtaka þessara rýri mjög
líkurnar fyrir því, aS hægt verSi aS
sætta hin vestrænu og austrænu sjón-
armiS í alþjóSamálum.
Flest hlöS lýSræSisílokkanna eru
sammála um þaS, aS hér sé raunveru-
lega um aS ræSa endurreisn hins
gamla AlþjóSasambands konnnún-
ista, sem eiga aS vinna í þágu Rússa
og reka undirróSursstarfsemi meSal
þjóSa sinna. FormaSur flokks ít-
alskra sósíaldemókrata lét þau orS
falla, aS stofnun þessa bandalags
væri raunveruleg stríSsyfirlýsing
gegn lýSræSisþjóSunum. IdiS frjáls-
lynda enska hlaS „Manchester Guar-
dian“ sagSi, aS stofnun alþjóSasam-
handsins gæti hent til þess, aS Rúss-
ar væru aS húa sig undir aS yfirgefa
samtök sameinuSu þjóSanna, og
enskir stjórnartalsmenn töldu, aS
stofnun bandalags kommúnislaflokk-
anna hefSi ekki getaS komiS á ó-
henlugri tíma, ef þaS á annaS horS
væri ætlun Rússa aS eiga nokkurt
samstarf viS aSrar frjálsar þjóSir.
Stjórnmálamenn og blöS í Banda-
ríkjunum eru samdóma um þaS, aS
kommúnistasamtökum þessum sé
fyrst og fremst stefnt gegn Banda-
ríkjunum og utanríkisslefnu þeirra.
Franski jafnaSarmannaleiStoginn
Leon Blum og ýmsir aSrir leiStog-
ar jafnaSarmanna í Evrópu hafa lýst
þeirri skoSun sinni, aS samlökum
þessum sé einkum beinl gegn sam-
tökum jafnaSarmanna.
Eins og áSur hefir veriS skýrt frá,
voru þaS upphaflega aSeins komm-
únistaflokkar landanna austan
„járntjaldsins“ og kommúnistaflokk-
ar Frakklands og ítalíu, sem stofn-
uðu samtök þessi. Samtökin voru
stofnuS í Póllandi, en ákveSiS, aS
aSalbækistöS þeirra skyldi vera í
júgóslavíu. Stjórnmálamenn í Yest-
ur-Evró])ii og víSar um heim telja
engan vafa á því, aS Rússar hafi
ráSiS stofnun þessa bandalags, og
eigi þaS aS verSa JiSur í utanríkis-
þjónustu þeirra. Kommúnistaflokkar
i Vestur-Evrópu hafa veriS nokkuS
hikandi í afstöSu sinni lil hins nýja
Alþjóðasamhands. Brezki kommún-
istaflokkurinn hefir aS vísu lýst ])ví
yfir, aS hann styðji samtök þessi,
en ekki íormlega gerzt aSili aS þeim.
Kommúnistaflokkar Norðurlanda
hafa heldur ekki gengiS í samtök
þessi. Mun þeim sennilega ekki þykja
þaS vænlegt til fylgis.
Fyrirlesari í brezka útvarpinu vakti
fyrir skömmu athygli á því, að yfir-
leitt hafa verið valdir í samtök þessi
koinmúnistaflokkar, sem líklegt er
aS geti að öllu leyti unniS saman.
y\S vísu er nokkur ágreiningur meS
ítölskum og júgóslavneskum komm-
únistum um Trieste, en ])ó ekki svo
mikill, að það hindri náið samstarf
þessara flokka á grundvelli hins al-
þjóSlega kommúnisma. Hins vegar
benti fyrirlesarinn á það, aS komm-
únistum í Þýzkalandi hefði ekki ver-
ið boðin þátttaka, en mjög er hætt
við ágreiningi milli þeirra og Pól-
verja annars vegar en Frakka hins
vegar. j
BlöS lýSræSisflokkaima í Frakk- |
landi eru sammála um það, að sam-
tökum þessum sé stefnl gegn lýS-
ræðinu í heiminum. Telja ]>au lík-
legt, aS Frakkland eigi að verða
næsta fórnarlamb kommúnista. Hafi
Rússar valið það, vegna þess, hve
kommúnistar eru þar sterkir. Annars
er talið, aS fylgi kommúnista hafi
lirakað mjög í Frakklandi vegna
þeirrar upplausnarstarfseini, sem
kommúnistar hafa rekið ])ar. Þá
telja frönsk blöð augljóst, að stofn-
un þessa bandalags kommúnista sýni,
aS Rússar ætli sér með aðstoð
kommúnista að hefja afskipti af
iimanlandsmálum annarra þjóða og
sé því hættulegt að hafa kommún-
ista nokkurs staðar í áhrifastöðum.
Sænska slórblaðið „Dagens Ny-
heter“ hefir horið fram þá kröfu, að
kommúnistar verði reknir úr öllum
embættum á Norðurlöndum. Þá
lrafa stjórnarandstæðingar i ástralska
þinginu krafizt rannsóknar á starf-
semi kommúnista i Ástralíu.
Rússar hafa að undanförnu stað-
ið svo að segja einir uppi í sanrtök-
um sameinuSu þjóSanna, enda hafa
þeir komið í veg fyrir, að ]iar næS-
ist samkomulag um nokkurt meiri
hállar atriði meS því að heita misk-
unnarlaust hiílu fráleita neitunar-
valdi sínu. AfleiSingin hefir orSið sú,
að þjóðir heimsins eru nú sifellt að
lapa meir pg meir trúnni á það, aS
samlök þessi verði þess umkomin aS |
skapa varanlegan frið. Þessar síS-
ustu aðgerðir kommúnigta og llússa
eru hnefahögg í andlit allra lýðræð-
issinna og um leið storkun við sam-
tök sameinuðu þjóðanna. Ilver af-
leiðingin verður, fær reynslaii ein
skorið úr, en stofnun liins nýja
kommúnistasambands hefir óneitan-
lega rýrt mjög líkurnar fyrir frið-
samlegri úrlausn heiinsvandamál-
anna.
Bárujárnssknr
til niðurrifs til sölu. Skúrinn
er með ca. 50 plötum, —
7 og 10 fóta. A. v. á.
Fimmtugur ;
Pálmi H. Jqdssbíi
bókaútgefandi
Pálmi H. Jónsson, bóksali og
bókaútgefandi á Akureyrl á 50
ára afmæli sunnudaginn 19.
þ. m.
Pálmi er fæddur að Miðvöll-
um. í Lýtingsstaðahreppi í
Skagafirði 19. október 1897.
Faðir hans var Jón Sigurðsson
frá Gilhaga, alkunnur hagyro-
ingur og rímnaskáld á sinni tíð,
þó fátt eftir hann hafi verið
prentað. 1 æsku dvaldi Pálmi á
ýmsum stöðum og stundaöi
margskonar atvinnu. — Hann
naut engrar menntunar, frem-
ur en margir aðrir fátækir ungl-
ingar í þá daga, en var snemma
bókfús og aflaði sér bókfræðslu
af sjálfsdáðum, eftir því sem
iöng voru á.
Til Akureyrar fluttist Pálmi
1929, og stundaði hér jöfnum
höndum daglaunavinnu og sjó-
mennsku. 1940 stofnaði hann
fornbókaverzlun og tveimur ár-
um síðar bókaútgáfu. Hefir
hann gefið út fjölda bóka og
fyrirtæki hans stækkað jafnt
og þétt. Er hann nú með
stærstu bókaútgefendum á ís-
landi.
Pálmi er bókfróður maður.
Hefir hann lesið mikið, sérstak-
lega hin síðari ár og á gott
bókasafn. Hann er hjálpsamur
og greiðvikinn svo að viðbrugð-
ið er, og hefir greitt götu
margra fátækra ungra rithöf-
unda og skálda með útgáfu
byrjendaverka þeirra.
Nýlega hefir Pálmi keypt
Bókabúð Akúreyrar og einnig
hafið útgáfu nýs skemmtitíma-
rits er Hjartaásinn nefnist.
*
Ensi 1,7 milj. króna rekstrar-
halli á póstþjónustunni
Frá 1. okt. hækka ýms'.r liðir
gjaldskrár póstþjónustunnar
allverulega. Gjald fyrir einföld
innanbæjarbréf hækkar úr 25 í
35 aura, en gjald fyrir önnuv
bréf óbreytt. Burðargjald fyrir
póstávísanir og póstkröfur inn-
anlands hækkar um þriðjung.
Burðargjald bögglasendinga inn
anlands, bæði með skipum og
bifreiðum hækkar svipað. Burð-
argjald fyrir flugbréf til útlanda
lækkar hins vegar nokkuð.
Búizt er við, að þessi hækkun
gefi póstsjóði kr. 800 þús. aukn-
ar tekjur og mun ekki af veita,
því að halli á póstþjónustunni
sl. ár nam uitk 1,7 milj. kr.
Bókaútgáfan Norðri.
Bók þessi er fyrir margra
hluta sakir eftirtektarverð. —
Flún er til orðin í þýzkum fanga
búðum, en fjallar þó hvorki um
stríð né fangabúðalíf, heldur er
hún saga rússneska tónskálds-
ins Serkin og um leið annarra
brautryðjenda rússneskrar tón-
listar á 19. öld. Bygging frá-
sagnarinnar er sérkennileg að
því leyti, að kaflar hennar eru
nefndir eftir þáttunum í þvi
eina stóra tónverki, sem eftir
Serkin liggur, symfóníu í c-moll,
en frægð þess tónverks er að
mestu að þakka hinu kunna tón
skáldi Rimsky-Korsakof.
Alexis Alexandrovich Serkin
er fæddur árið 1839 og dáinn
1885. Eins og margir rússneskir
tónlistarmenn á hans dögum
varð hann ungur liðsforingi í
hernum, en gaf sig þó jafn-
framt að tónlist. Hann var
kvæntur, en kona hans hirti lítt
um hann og átti ýmsa elskhuga.
Hann kynntist franskri leik-
konu, forkunnarfagurri, sem
verður ástmey hans. Yfirgefur
hann þá hermennskuna og helg
ar sig tónlistinni. Kona Serkins
deyr, en leikkonan, Janina, tek-
ur að sér dóttur hennar, sern
Serkin þó ekki er faðir að. —
Elskendurnir ferðast víða um
Evrópu, og sýnir Janina Serkin
móðurlega umhyggju, því að
hann var bæði viðkvæmur og
þunglyndur. Vegna skapgerðar
hans verður Janina þó að lok-
um að skilja við hann og finnur
hamingjuna við hlið annars
manns, sem hafði tilbeðið hana
um langan tíma.
Frásögn höfundar er víða til-
þrifamikil og hrífandi. Gefur
það líka beztan vitnisburð um
gildi bókarinnar, að hún hlaut
260 þús. kr. bókmenntaverð-
laun sameinuðu þjóðanna.
Prentverk Odds Björnssonar
hefir prentað bókina, og er frá-
gangur hennar vandaður.
Guimar Widegren:
RÁÐSKONAN á obund
Draupnisútgáfan.
Draupnisútgáfan hefir nýver-
ið sent á markaðinn skáldsögu
sænska rithöfundarins Gunnars
Widegren, Ráðskonan á Grund.
Hefur Jón Helgason blaðamað-
ur íslenzkað söguna, en prent-
smiðjan Edda prentað.
Saga þessi birtist fyrst sem
framhaldssaga í sænskum blöð-
um. Kom hún samtímis í tutt-
ugu strjálbýlisblöðum og öðlað-
ist þegar í stað alveg óvenjuleg-
ar vinsældir. Síðar kom hún út
í bókarformi og var þá enn
geysimikið keypt og lesin. Að
lokum var sagan svo kvik-
mynduð og hefir einnig átt
miklum vinsældum að fagna i
því formi.
Efni sögunnar er í stuttu máli
það, að ung húsmæðrakennslu-
kona af góðu bergi brotin ræð-
ur sig sem ráðskonu sumarlangt
á bæ einum í Smálöndum, áu
þess að láta þess getið, hver hún
er. Verður þetta harla söguleg
sumardvöl, enda koma ýmsar
sérstæðar og skemmtilegar per-
sónur v'ð sögu. Og hrekkjalóm-
urinn Amor sneyðir heldur ekki
alveg hjá Grundarheimilir.u
þessa sólbjörtu sumarmánuði.
Widegren hefir glöggt auga
fyrir kímilegri hliðum tilverunn
ar, eins og sögur hans bera
glöggt vitni um, og ekki sízt
þessi.
„Ráðskonan á Grund“ er
fyrsta bók í flokki skáldsagna,
sem Draupnisútgáfan gefur út
og kallar Gulu skáldsögurnar.
Verða í þeim flokki léttar og
skemmtilegar skáldsögur, ekki
sízt ,,humoristiskar“ sögur, en
af slikum skáldsögum hefir
furðu lítið komið út á íslenzku.
•vt i • ■ 11 ■ ■ 111111111 n 111 ■ 111111111111111111 ■ 111 ■ 11111111 ■ 11111111 ■ 11111111111
| Áugfýsing nr. 14,1947
| frá Skömmtuiíarstjóra
| Samkvæmt heimild í 3. gr. reglugerðar frá 23. sept. 1947
\ um sölu og afhendingu bensíns og takmörkiín á akstri bif-
[ reiða, hefur viðskiptanefndin samþykkt að heimila lögreglu-
\ stjórum að afhenda nú þegar bensínbækur fyrir næstkomandi
| nóvembermánuð til vörubifreiða þeirra, sem fengið hafa
i bensínbók fyrir október. Afhending bensínbóka fyrir nóvem-
I ber er þó ])ví aðeins heimil, að umráðamaður bifreiðarinnar
e færi fyrir því sannanir með vinnunótum, að notað hafi verið
i 9/10 eða ineir af októberskammti. Á sama hátt má afhenda
í vörubifreiðum Densínbók fyrir næstkomandi desembermán-
i uð, er nóvemberskammtur er eyddur að 9/10 cða meir, enda
[ sé það sannað með vinnunótum.
Reykjavík, 8. október 1947.
Skömm tu nars t j ór inn.
öinimiiMMMMlMillitliiiiuiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
iiiiiii