Íslendingur - 15.10.1947, Blaðsíða 7
Miðvikudaginn 15. oklóber 1947
ÍSLENDINGUR
7
UR ANNALUM
Framh. af 4. síðu.
um, og var þar ekki anuað drukkið
en þýzkl öl og þaðan af dýrra öl.
1397:
Helsleginn Þórður Arnason í Vest-
mannaeyjum, saklaus, af útlenzkum
kaupmönnum, er þar konru út, og
urðu þar margir aðrir slórir áverkar.
1393:
Höggvinn Páll gaddur Guðmunds-
son fyrir það, er hann særði Jón
hónda Hákonarson lemstrarsári í
þingreið. Komst hann í 'kirkju að
Eiðum í Fljótsdalshéraði, og var
síðan tekinn þaðan með þeim hætti,
að hann var borinn út af kirkjunni
sofandi. Gerðu það þrír menn i dul-
arklæðum og urðu ei kenndir af al-
þýðu. Var hann flutlur norður um
land og höggvinn á Húnavatnsþingi.
Bauð hann mörg boð áður sér til
lífs, og vildu Norðlendingar þau eigi
hafa, því engir treystust að eiga
hann yfir höfði sér.
1399:
Vegi nn Jón afbragð í Borgar-
firði af Gunnlaugi Magnússyni og
hans sveinum. \
1400:
Höggvinn Gunnlaugur bóndi
Magnússon í Reykholti í Borgarfirði
fyrir það, er hann veitti áverka Jóni
afhragð, þann hann fékk bana af,
og mörgum öðrum málaferlum var
hann borinn, uin heimsóknir og öðru
harðlegu framferði við bændur, þá
hann hafði sýslu kongs' yfir. Item
(einnig) voru þar höggnir með hon-
um tveir sveinar lians, hét annar
Þorsteinn en annar Björn. í þeim
sama niánuði var höggvinn hinn
~ ÞANKABROT ~
Framhald af 4. síðu.
iii' litlar bækur og ódýrar, Um 60 alls, og
verð þeirra samtals um 865 kr., danskar,
norskar og sænskar — eða urn 1000 ísl. kr.
— Þetta var því að’eins lítið úrval og fá-
tæklegt, en þó harla fjölbreytt. Voru náms-
greinar þessar, en bókafjöldi hverrar til-
færður eflir á í s'vigunt:
Almenn náttúrufræði (2), byggingar-
fræði o. fl. 13), dýrafræði (3), eðlisfræði
(3), efnafræði (3), erfðafræði (1), grasa-
fræði (3), haffræði (1), jarðfræði (1),
landmælingar og hallamælingar (1),
„Lohben-bækurnar" (5, fjölbr. og prýðil.),
loðdýrarækt o. fl. (3), Norsk Kufturhisto-
rie (5), olíuhreyflar o. fl. (3), orðabækur
(6 alls, vantar aliar í safnið), rafntagns-
fræði (3), stjarnfræði (7 alls), stærðfræði
(3), veðurfræði (2), vélfræði (3), vatns-
virkjun o. fl. (1). — Stærri ritverk, rneira
I
| og minna hreinvísindaleg, iiandbækur og
I dýrar fræðibækur, ætlaðist ég til, að safn-
I stjórnin veldi sjálf, t. d. í samráði við
j kennara Menntaskólans og aðra, sem
I þeirra kynnu að sækja.“
Ekkert aðhafzt.
„SÍÐAN LAGÐJ ég sundurliðaða- pönt-
i unarskrá fram fyrir hina nýkjörnu eða
endursltjpulögðu Bókasafnsnefnd á fyrsta
fundi hennar 12. apríl sl. og taldi mikla
nauðsyn á þessari litlu og smávægilegu
úrbót á langri vanrækslu. —- Skildist mér
á siimiim nefndarmanna, að þeim þætti
þetta fremur fátæklegt úrval og ekki nægi-
lega vísindalegt. Enda hafði ég gert ráð
fyrir því í greinargerð þeirri, sem ég lét
fylgja pöntuninni. Annars veit ég ekki,
iivað fyrir þeim mætu mönnum hefir vak-
j þriðji, er Sigíús hét, og var lokkað-
ur út aí kirkjunni í Bæ í Borgár-
firði, sem guS hafi þeirra sál allra
saman.
að. Eru þeir sennilega að „velta þessu
fyrir sér“ enn. Hafa þeir að minnsla kosti
ekkerl gert í þessum efnum síðan, svo að
mér sé kunnugt, og hefir því enn á ný
sannasl hið gamla og gullna máltækið
danska: „Þegar fjandinn vildi, að engin
heit skyldu efnd, þá ungaði hann út sinni
fyrstu nefnd.“
Og þess vegna hefi ég síðan orðið að
þrástagast á sama þrautslitna svarinu við
nemendur og aðra, sem leitað liafa til
Amtsbókasaf nsins:
„Nei, l>ví miður er engin bók í l>eini
jrœðum lil í sajninu“.
LatiasajniÖ.
ÞÁ ER nú Lagasafnið loksins .komið út,
og hefir sú fæðing gengið með fádæmum
illa. Samkvæmt lögum um laganefnd skal
gefa Jagasafnið út á 10 ára fresti, en sex
ár eru nú komin fram yfir þann tíma, því
að síðast var það gefið út haustið 1941.
Ástæðan til þessa mikla dráttar á útgáfu
' lagasafnsins liefir verið talin sú, að það
ltafi livergi fengizt prentað. Er þó sannast
sagt erfitt að trúa því, að ríkið liafi ekki
getað fengið prentaða eina liandbók í öll
þessi ár, meðan tugir manna liafa stundað
útgáfustarfsemi og fJætt liafa yfir landið
bækur, sem áreiðanlega var síður nauð-
syn að gefa út en Lagasafnið, sem ekki
aðeins er ómissandi liandbók fyrir lög-
íræðinga heldur fjöJmarga aðfa. En það
er auðvitað ástæðulaust að eyða mörgum
orðum að þessu, úr því að bókin er loks-
ins komin út.
Niðurröðun öll og skipulag á efni Laga-
safnsins ber þess merki, að prófessor Ol-
afur Lárusson Jiefir séð um þá hlið út-
gáfunnar með sinni venjulegu og alkunnu
vandvirkni. Hitt er öllu Jakara, að þessi
dýra bók er prentuð á fremur lélegan
pappír, og bandið og prentunin alls ekki
sem skyldi. Er liarla bágborið, að ríkis-
valdið skuJi ekki Jiafa reynt að útvega
sómasamlegan pappír í bókina.
Hvað lesa börninf
í SÍÐASTA liefli límaritsins „Heimili
og skóli“ er- eflirlektarverð grein eftir nú-
verandi skólastjóra barnaskólans á Akur-
eyri, Hannes .1. Magnússon., Skýrir ltann
þar frá því, að sl. vetur hafi hann látið
fram fara skoð’anakönnun meðal allra 10—
13 ára harna í Barnaskóla Akureyrar um
það, hvaða þrjár bækur þau leldu beztar
af þeini, er þau hefðu lesið. 363 börn tóku
þátt í atkvæðagreiðslunni og hlutu 300
bækur atkvæði. 24 bækur fengu 10 atkv.
og fleiri. Þær fimm bæku'r, er hlutu flest
atkvæði, voru: Pollyana 82 atkv., Béverly
Gray 43 atkv., Skátarnir á Robinsóneyju
38 atkv., Ilic Sand 32 atkv. og Hilda á
Hóli 31 aikv.
llannes vekur sérstaka athygli á því,
live íslenzkar hækur eiga lítilli hylli að
fagna meðal barnanna. Aðeins tvær voru
I íslenzkar af þeim 24, er flest atkvæði
fengu. Allar þær bækur, sem fengu yfir
10 atkv. eru óskaðlegar bækur fyrir ung-
linga og sumar góðar. Sum börn töldu þó
tneðal beztu bókanna sögur eins og Leynd-
ardómur svarta turns'ns — Varúlfurinn ■—
Magt myrkranna — eineygði óvætturinn o.
fl. slíkar.
íslendingasögurnar virtust ekki eiga upp
ó pallhorðið hjá börnunmn. Njálssaga fékk
1 atkv., en Grettissaga 5. Nokkrar aðrar
fengu eilt og tvö atkv. Passíusálmarnir
fengu eitt atkv. og sömuleiðis lleims-
kringla. Kapítóla fékk tvö atkv., en bihlían
eitt.
Ilannes segir í grein sinni: „Eg liefi
áður vakið athygli á því, að nálega allar
bækur, sem nú á tímum væru gefnar út
fyrir hörn, væru þýddar úr erlendum mál-
um, og ég hefi varað við þessari þróun.
Þegar þjóðlegu bókmenntirnar hverfa, þá
er nú í fyrsta lagi éitthvað bogið við and-
legt líf þjóðarinnar, og í öðru lagi er hin
þjóðlega menning þá í hættu.“
Skoðanakönntin sent þessi sýnir auð-
vitað fyrst og fremst, hvaða bækur ertt
keýptar handa börnuuum.
STEFNUVÍTI FYRIR FLUG-
VÉLAR Á NORÐURLANDI
Um þessar mundir er uiuiið að
uppsetningu stejnuvita á Norðurlandi
til öryggis fyrir jlugvélar, sem
jljúga milli Norður- og Suðurlands.
Ákveðið hefir verið að setja upp
svokallaðan „Radio-Range“-vita í
Kálfshaniarsvík, austan Húnaflöa.
Viti þessi var áður í Vík i Mýrdal,
en kom ekki að beinum notum þar,
vegna þess að samskonar viti er í
Keflavík og á Álftanesi.
Stefnuvitinn, sem byggður verður
í Kálfshamarsvík, sendir reglulega
út fjóra geisla. Einnig sendir hann
út sitt eigið kallmerki. Viti þessi mun
auka öryggi við flug innanlands að
miklum mun. Auk þess munu skip
geta gert staðarákvarðanir eftir hon-
um.
Ekki er enn kunnugt, hve langan
líma uppsetning vitans lekur. Nauð-
synlegt verður að reisa tvö hús í
santbkndi við hann. Annað fyrir vél-
ar, sem~ framleiða orku fyrir hann,
og hitt fyrir hann sjálfan.
ÞAKKIR FRÁ BREZKA
SENDIHERRANUM
Sir Gerald Shepherd sendiherra
Breta og frú hans fóru af landi burt
föstudaginn 26. september. í síðasta
eritidinu, er sendiherrann sendi ut-
anríkisráherra, liað hann fyrir beztu
kveðjur sínar iil allra Islendinga,
kunnugra og ókunnugra, sem á und-
anförnum árum hafa sýnt þeim hjón-
um lipurð og hjálpfýsi." Bað hann
einkum að heilsa bændum og ferða-
fólki, er þau hjón hafa hitt á ferða-
löguin sínum og oft aðstoðað þau í
vandræðum útaf veðri eða bilunum.
(Frá utanríkisráðuneytinu).
151
arar litlu hefðarkonu, sem einnig ég er farinn að til-
biðja eins og húsbóndi minn.“
„Það er enn einn staður, sem ég ætla að sýna ykk-
ur,“ sagði Maqueda, ,,og ég hugsa, að ykkur fýsi að
sjá þann stað, því að þar eru geymdir fjársjóðir þeir,
sem ykkur eru ætlaðir.“
Við gengum áfram eftir ýmsum göngum, og endaði
sá síðasti þeirra í breiðum og bröttum k 'ettagangi,
og er við höfðum gengið eftir honum um fimmtíu
skref, tók við snarbrattur veggur. Hér bað Maqueda
hirðmeyjarnar og þjónana að nema staðar, og voru
þau skjót að hlýða þeirri skipun — við vissum ekki
af hvaða ástæðu. Síðan gekk Maqueda að veggnum
og benti okkur á nokkra lausa steina í honum, sem
hún bað mig að taka burtu. Þegar ég,- eftir allmikið
erfiði, hafði gert op í vegginn, sem var nægilega stórt
til þess að maður gæti skriðið þar í gegn, snéri hún
sér að fylgdarliði sínu og sagði: Eg veit, að þið hald-
ið, að sé reimt hér inni. En ég og jiessir ókunnu
menn óttumst ekki að fara hér inn. Látið okkur því
fá olíuflösku og nokkra kyndla og bíðið, þar til við
komum til baka. En setjið lampa hér í opið, svo að
við höfum birtu frá honum, ef slokkna sky.di á okk-
ar lampa. Nei, engar mótbárur, en hlýðið.“
Svo tók hún í hönd Olivers og skreið með hjálp
hans í gegnum gatið. Við komum á eftir og vorum nú
komin í nýjan helli, þar sem var allmikið hlýrra fyrir
utan.
„Hverskonar staður er þetta,“ spurði Orme lágt.
Staðurinn virtist hafa skapað hjá honum slíka lotn-
ingu, að hann þorði ekki að tala hátt.
152
„Þetta er grafhvelfing hinna fornu konunga í
Mur,“ svaraði hún. „Nú skaltu brátt fá að sjá,“ sagöi
hún og tók aftur í hönd hans, því að leiðin var óslétt
og hál.
Og áfram héldum við — alltaf niður í móti —: ég
hugsa um það bil fjögur hundruð metra. Fótatak
okkar bergmálaði í hinni miklu kyrrð og lamnarnir,
sem leðurblökur flugu sífellt í kringum, lýstu eins og
fjórar stjörnur í hinu hræðilega myrkri. Að lokum
breikkaði gangurinn og myndaði stórt kring óít
svæði með háu kirkjulaga klettaþaki. Maquede sneri
sér við og nam staðar fyrir framan einhverja hluti,
sem voru hvítir að lit. Flún lyfti lampanúm í áttina
til þeirra og sagði „Horfið á þessa!“
Og það sem við sáum var feikistór steinstóll, þar
sem lágu hrúgur af mannabeinum, bæði ofan á sæt-
inu og undir því. Meðal þeirra var hauskúpa, sér-
kennilega skrýdd með gullkórónu, en aðrir skart-
gripir, veldissprotar, hringar, há’sfestar, vopn og
herklæði lá hér og þar innan um beinin. En þar með
er ekki allt upp talið, því að í stórum hring um-
hverfis stólinn lágu aðrar benagrindur, fimmtíu, eða
ef til vill fleiri, og meðal þeirra einnig skraut, sem
eigendurnir höfðu borið. Og fyrir framan hverja
beinagrind stóð smáborð, sem við síðar uppgötvuðum
að voru úr silfri eða kopar, og á þau var hlaðið a ls-
konar skrautgripum, gullkerum, hreinlætisáhöldum
og margvíslegu skarti með dýrmætum steinum. Auk
• þess voru haugar af hringmynt og hundruð annarra
hluta, sem mennirnir hafa frá upphafi siðmenningar
talið dýrmæta.
153
„Þið munið skilja," sagði Maqueda, er við störðum
sem steini lostnir á þessar furðulegu dásemdir, ,,að
þessi í stólnum var konungur. Þeir, sem liggja í kring
um hann, voru foringjar hans, lífvörður og konur.
Þegar hann var grafinn, var al.'t heimilisfólk hans
einnig flutt hingað. Það bar með sér alla fjársjóði
hans, og var fólkinu raðað umhverfis konunginn og
síðan drepið. Ef þið þurrkið burtu rykið, getið þið
enn séð blóðbletti á klettagólfinu, og eins má sjá
merki eftir sverðshöggin á heilabúi þeirra og hnakka-
beini.“
„Eg er sannarlega glaður yfir því að vera ekki í
þjónustu þessara gömlu Mur-konunga,“ sagði Kvik.
Við héldum nú áfram göngu okkar, og í um það
bil tuttugu skrefa fjarlægð fundum við annan kon-
ung í stó sínum og í kringum hann bein af öllum
þeim, er dæmdir höfðu verið til þess að fylgja honum
í þessa síðustu ferð hans. Og allir höfðu þeir fyrir
framan sig smáborð með jarðneskum auðæfum sínum
úr gulli eða ódýrari málmum. Fyrir framan stói
þessa konungs lá einnig beinagrind af hundi með
gimsteinum sett hálsband.
Enn komum við að greftrunarstað, og hér bent'.
Maqueda á beinagrind, sem hafði smáborð fyrir fram
an sig, er á var hrúgað fjölda af lyfjaflöskum og á-
höldum, sem augljóslega höfðu verið notuð af ækn-
um þeirra tíma,
„Segðu mér, Adams læknir,“ sagði hún brosandi.
„Ilefðir þú viljað vera einkalæknir hinna fornu kon-
unga í Mur?“
„Það hugsa ég ekki,“ svaraði ég, „en ég vildi mjög