Íslendingur - 24.12.1947, Blaðsíða 23

1947
JÓLABLAÐ ÍSLENDINGS
21
Hólar í Hjaltadal
Hólar í Hjaltadal eru sögujrœgastir allra staSa norðanlands,
enda voru þeir um langt skeið andlegt höfuðsetur á Norðurlandi.
A d'águm hinna káþólsku biskupa var staðurinn einnig raun-
verulega aðsetur hins œðsta valds í Norðlendingafjórðungi. —
Saurbæjarkirkja
Saurbæjarkirkja í Eyjafirði er staður, sem margir skoða,
enda fullkomlega þess virði. Kirkjan er torfkirkja, og er aðeins
ein önnur torfkirkja til á Islandi, Víðimýrarkirkja í Skagafirði.
maður og sjósóknari, — Skúli
Skúlason frá Ogmundarstöðum og
Gísli, sonur Hallgríms Jónssonar,
sem kallaður var læknir. Var þetta
valið lið, allt ungir menn og ó-
giftir nema Jóliann.
Skipið lagði rit frá Sauðárkrók
upp úr páskum, er þá voru 4. apríl,
og hélt vestur á Húnaflóa. Var þá
gott veður og þíðviðri, en 16. apríl
brá til norðanáttar með miklum
stormi, snjókomu og frosti. Héldu
þeir þá skipinu til hafnar á Skaga-
strönd og lágu þar til veður lægði
og höfðu lítið aflað. Þann 19. apríl
lögðu þeir út aftur í nýja veiðiför.
Þann 27. apríl brast á norðaustan
stórhríð með fannkomu, er stóð í
tvo daga. Haft var eftir skipsmönn-
um á skipi, er var á siglingu á
Húnaflóa eftir að veðrið brast á
og náði nauðulega Skagastrandar-
höfn, að þeir hefðu séð Eyhildar-
holtsdugguna viku sjávar undan
Strandahorni, með brotið bugspjót
og rifin segl, og að suma mennina
tók út. Það sáu þeir síðast, að 2
menn stóðu við að höggva siglu-
tréð, síðan hefir ekkert til skipsins
í purzt. Týndist skipið þar með öllu
cg rak ekkert úr því til lands.
I þessu sama veðri fórst annað
þilskip á Húnaflóa, eign Ásgeirs
Einarssonar alþm. í Kollafjarðar-
nesi.
Þannig lauk þessari fyrstu til-
raun Skagfirðinga til þilskipa út-
gerðar.
Sagt var, að Jón Bjarnason hefði
grunað sama dag og þetta skeði,
hvernig komið var. Lét hann lítið
á því bera og bar harm sinn í
hljóði.
Nokkru síðar höfðu all margir
Skagfirðingar samtök um að bæta
að nokkru tjón þeirra bræðra, og
þá sérstaklega Jóns. Fór þetta með
mikilli leynd. Ekki vildi Pétur á
Reykjum taka móti neinu af því fé.
Slys þetta, samfara því að hann
varð að fara frá Eyhildarholti sam-
kvæmt áður gerðum samningi, varð
þess valdandi, að hann flutti alfar-
inn úr Skagafirði vorið 1849. Þótti
mörgum Skagfirðingi skarð fyrir
skildi, er hann var farinn. —
Frá Eyhildarholti flutti Jón
vestur að Reykhólum og bjó þar til
1854. í Ólafsdal frá 1854—71,
Óspakseyri í Bitru 1871—78.
Hann var um hríð varaþingmaður
Dalamanna og sat á Alþingi 1865
og 1867. Hann andaðist í Skrið-
nesenni 1. marz 1892.
í sögu Skagafjai’ðar mun Jóns
Bjarnasonar í Eyhildarholti ávallt
verða getið sem eins mesta og merk-
asta athafnamanns héraðsins á
fyrri hluta 19. aldar.
Heimildir: Fljótverja þáttur G. Konráðsson-
ar, Dánarbúskiptabækur, Sagnaþættir G. Kon-
ráðssonar, Skagfirðinga saga J. Espólins og
G. Konráðssonar, Skagstrendinga saga G. Kon-
ráðssonar, Hreppsbók Rípurhr. 1790—1854,
llreppsbók Staðarhr. 1802—36, Þinggjaldabók
Skagafjarðarsýslu 1848 o. fl.
*
Skóarasendill gat aldrei gert húsbónda sín-
ura til hæfis og fékk jafnan löðrung fyrir
hvað eina, sem hann gerði. Einn dag kom ltann
æðandi ipn á verkstæðið og grætur.
Skósmíðasveinninn: — Ilvað gengur að
þér, drengur?
Drengurinn: — Kona lmsbóndans er ný-
búin að eignast tvíbura.
Sveinninn: — Hvað kemur þér það við?
Drengurinn: — Jú, mér verður auðvitað
kennt um það, og ég verð barinn fyrir það
eins og allt annað.