Íslendingur - 06.04.1949, Blaðsíða 1

XXXV. árg.
Atlantshafssáttmálinn undirritaður
Ef sáttmá/inn hefÖi verið ti! 1914 og
1939 heiði tveim heimsstyrjöldum
venð atstýrt
Trylitnr múpr ræðst
á Alþinyi
Lögrsgian varð að beita táragasi
Atlantshafssáttmálinn var undir- i
ritaður í fyrrakvöld af Truman
Bandaríkjaforseta og utanríkisráð-
herrurn hinna tólf þátttökuríkja. At-
höfnin stóð yfir í rúma tvo tíma og
var henni útvarpað og endurvarpað
víðs vegar um heim. Fyrstur undir-
ritaði sáttmálann Spaak, forsætis- og
utanríkisráðherra Belgíu, en síðan í
eftirtalinni röð utanríkisráðherrar
Kanada, Danmerkur, Frakklands, ís-
lands, Ítalíu, Lúxemburg, Hollands,
Noregs, Portúgal, Bretlands og loks
forseti og utanrikisráðherra Banda-
ríkjanna. Þessir tólf ráðherrar eru
fulltrúar ríkja er alls telja um 332
millj. manna.
Athöfnin fór fram i samkomusal
utanríkisráðuneytisins í Washington
og voru þar viðstaddir um 1400
manns, stjórnmálamenn, sendiherr-
ar og blaðamenn. Utanríkisráðherr-
arnir fluttu hver um sig stutta ræðu
og síðan talaði Truman forseti, en
að því búnu fóru undirskriftirnar
fram.
Truman sagði meðal annars í
ræðu sinni, að ef slíkur sáttmáli
hefði verið til fyrir heimsstyrjald-
imar, sein hófust 1914 og 1939, þá
hefði að líkindum alls ekki komið til
þeirra. Hann sagði það alger ósann-
indi, að samningur þessi væri á
nokkurn hátt árásarsáttmáli, eða að
honum væri stefnt gegn nokkurri
þjóð. Hann væri aðeins varnarsam-
tök nágrannaríkja, og til þess fall-
inn að efla samvinnu þeirra á milli.
Hann kvað þjóðirnar ekki hafa ráð
á því að búa með óttann við árás
yfir höfðum sér. Nú stæðu lýðræðis-
þjóðirnar í fyrsta skipti sameinaðar,
en ekki sundraðar, og það mætti
vera hugsanlegum árásarríkjum
nægileg aðvörun.
Utanríkisráðherrarnir tóku mjög
í sama streng í ræðum sínum og
lögðu áherzlu á það, að ekki kæmi
til mála, að lýðræðisþjóðirnar hæfu'
árásarstríð. Hér fer á eftir ræða
Bjarna Benediktssonar, utanríkisráð-
herra.
RÆÐA
BJARNA BENEDIKTSSONAR.
Þjóðir þær, sem nú eru að ganga
í þetta nýja bræðralag, eru að mörgu
leyti ólíkar hver annarri. Sumar
þeirra eru hinar mestu og voldug-
ustu í heimi, aðrar eru smáar og lít-
ils megandi. Engin er þó minni né
má sín minna en þjóð mín — ís-
lenzka þjóðin. íslendingar eru vopn-
lausir og hafa verið vopnlausir síð-
an á dögum vikinganna, forfeðra
okkar. Við höfum engan her og get-
um ekki haft. ísland hefir aldrei far-
ið með hernaði gegn nokkru landi,
og sem vopnlaust land hvorki getum
við né munum segja nokkurri þjóð
stríð á hendur, svo sem við lýsum
yfir, er við gerðumst ein af samein-
uðu þjóðunum. Staðreynd er, að við
getum alls ekki varið okkur gegn
neinni erlendri, vopnaðri árás. Við
vorum þess vegna í vafa um, hvort
við gætum gerzt aðilar þessa varnar-
bandalags. En svo getur staðið á, að
ísland hafi úrslitaþýðingu um ör-
yggi landanna við Norður-Atlants-
haf.
í síðasta stríði tók Bretland að sér
varnir íslands, og síðan gerðum við
samning við stjórn Bandaríkjanna
um hervarnir íslands meðan á stríð-
inu stóð. Aðild okkar að Norður-
Atlantshafssamningnum sýnir, að
bæði sjálfra okkar vegna og ann-
arra viljum við svipaða skipan og
þá á vörnum landsins, ef ný styrjöld
brýzt út, sem við vonuin og biðjum
að ekki verði.
En það er ekki aðeins þessi ástæða,
sem ráðið hefir afstöðu okkar. Við
viljum einnig láta það koma alveg
ótvírætt fram, að við tilheyrum og
viljum tilheyra því frjálsa samfélagi
frjálsra þjóða, sem nú er formlega
verið að stofna.
Að vísu er það rétt, sem ég áðan
sagði, að aðilar þessa sanmings eru
ólíkir um margt. En það er einnig
margt sem sameinar okkur traustum
böndum. Saina hættan ógnar okkur
öllum í þeim heimi, sem við lifuin í.
Þar sem fjarlægðirnar eru horfnar,
er það áreiðanlegt að annað hvort
njóta allir friðar — eða enginn.
Sömu upplausnaröflin eru hvarvetna
að sinni ömurlegu iðju. Alls staðar
ásaka þau okkur, sem erum að vinna
fyrir friðinn, um að við viljum spilla
honuin. Þegar samningur þessi var
ræddur á alþingi íslendinga, reyndu
þessi öfl með valdi að hindra hina
fornhelgu stofnun í starfi sínu. Slíkt
ofbeldi hefir aldrei fyrr verið reynt
gegn hinu þúsund ára gamla alþingi
íslendinga. Sá afvegaleiddi hópur,
sein þetta reyndi, þóttist með köllum
sínum vera að heimta frið. Þetta
framferði, að kasta grjóti með hönd-
unum en hrópa á frið með vörunum,
er hvorki í samræmi við arfleifð ís-
lendinga né vestræna menningu. All-
ir vitum við, hvar slikir hættir eiga
upptök sín. Heiminum stafar sannar-
lega ekki meiri hætta nú af öðru en
þessu hugarfari.
En það er ekki aðeins þessi ógnun
við heimsfriðinn og velferð mann-
kynsins, sem sameinar okkur. Það er
heldur ekki einungis það, að lönd
okkar eru öll í sama heimshluta.
Sterkari bönd tengja okkur saman.
Allir tilheyrum við sömu menning-
unni, allir mundum við fremur kjósa
að missa lífið en frelsið, hvort held-
ur frelsi sjálfra okkar eða þjóða
okkar. Allir trúmn við á vinsamlega
samvinnu þjóða í milli — allir ósk-
um við heiminum friðar og mann-
kyninu velferðar.
Þess vegna hittumst við hér í dag
með góðar vonir í brjósti til að
tengjast tryggðaböndum með undir-
skrift þessa samnings.
Bandalagið sampflkl
á Alpingi
Síðari umræða um þingsályktun-
artillögu ríkisstjórnarinnar um
stofnaðild íslands að Atlantsliafs-
bandalaginu fór fram á Alþingi á
miðvikudaginn var. Við þá umræðu
var framkoma Sósíalistaþingmann-
anna með endemum og höfðu þeir
enga stjórn á skapi sínu. Létu þeir
eins og ósiðaðir götustrákar og orð-
bragð þeirra var fyrir neðan allar
hellur. Sá þingmaður, sem lengst
hefir setið á Alþingi, eða nær þriðj-
ung aldar, Pétur Ottesen, lét svo um-
mælt, að liann hefði aldrei séð aðra
eins framkomu í þingsölum, og þá,
sem Sósíalistar leyfðu sér við þetta
tækifæri.
Nokkrar breytingartillögur komu
fram við þingsályktunartillögu ríkis-
stj órnarinnar, bæði frá Sósíalistum
og eins frá Gylfa og Hannibal og
Skúla og Hermanni Jónassyni. Voru
þær allar felldar. Þingsályktunartil-
laga ríkisstjórnarinnar var síðan
samþykkt óbreytt með 37 atkvæðum
gegn 13, en tveir greiddu ekki at-
Er lokaafgreiðsla Alþingis á
þingsályktunartillögu ríkis-
stjórnarinnar um stofnaðild ís-
lands að Atlantshafsbandalag-
inu fór fram hinn 30. marz s. I.,
varð brátt sýnt, að til alvar-
legra tíðinda kynni að draga.
Sósíalistar og „Þjóðvarnar“-
menn höfðu i blöðum sinum og
ræðum hvatt menn mjög og æst
þá upp til þess að beita sér gegn
samþykkt tillögunnar og skor-
uðu jafnvel á menn að koma
saman til þess að liindra þing-
menn í að samþykkja Atlants-
hafssamninginn. Var það bein
hótun um ofbeldi.
I Þjóðviljanum, sem kom út
í.efndan dag var birt fundarboð
un frá fulltrúaráði verkalýðsfé-
laganna í Reykjavík og stjórn
Dagsbrúnar, þar sem menn voru
boðaðir á útifund í Lækjargötu
kl. 1 e. h. og voru menn hvattir
til þess að taka sér frí fréi störf-
um til þess að mæta á fundi þess
um. Fundarboði þessu svöruðu
iormenn stjórnarflokkanna með
því að birta áskomn til frið-
samra borgara í Reykjavík um
að koma á Austurvöll upp úr
hádeginu og sýna með því, að
þeir vildu.að Alþingi hefði starfs
frið. 1 samræmi við þessa áskor-
un hópuðust friðsamir borgarar
þúsundum saman á Austurvöll
t tilsettum tíma og skipuðu sér
um Alþingishúsið.
Fund Sósíalista i Læjargöt-
unni sóttu nokkur hundruð
manna og voru þar í skyndi
samþykkt mótmæli gegn banda-
laginyi og áskorun til Alþingis
um að láta fara fram þjóðarat-
kvæðagreiðslu um málið, en síð-
kvæði. Þeir, sem á móti voru, auk
allra Sósíalistaþingmannanna, voru
Hannibal, Gylfi og Páll Zóphónías-
son. Hermann Jónasson og Skúli
greiddu ekki atkvæði, en allir aðrir
þingmenn greiddu atkvæði með til-
lögunni.
an skunduðu fundarmenn til Al-
þingishússins með samþykkt
sína, létu Sigurð Guðnason
Lorna henni á framfæri við þing
io og krafðist hann svars við
henni. Fékk hann þau svör af
hálfu stjórnarflokkanna, að
kröfunni um þjóðaratkvæði.
hefði þegar verið svarað og
myndi verða gert enn greinileg-
ar við atkvæðagreiðsluna.
Kom hann þessum svörum til
Björns Bjarnasonar og Stefáns
ögmundssonar, sem fluttu skila
boðin út til liðsmanna sinna.
Tók þá talkór Æskulýðsfylking-
erinnar að æpa kröfu um þjóð-
aratkvæðagreiðslu, en mann-
íjöldinn brosti við og lét sér fátt
um finnast. Gekk svo fram um
hríð, en brátt tók hinn æsti
skrill að kasta eggjum, mold og
grjóti að þinghúsinú. Brotnuðu
þá fjölmargar rúður í framhlið
hússins og gekk grjót- og gler-
brotahríðin inn yfir þingmenn,
þar sem þeir sátu að störfum
sínúm. Hlutu þó aðeins tveir
þeirra lítilsháttar skrámur. Hins
vegar varð grjótið skeinuhætt
ara lögregluþjónunum, sem
stóðu vörð um Alþingishúsið.
Meiddust mai’gir þeirra af grjót
kastinu, sumir allverulega og
einn liggur nú höfuðkúpubrot-
inn á Landsspítalanum.
Þegar sýnt þótti, að ef ekki
yrði komið í veg fyrir grjótkast:
ið, myndi koma til blóðsúthell-
inga, þá gaf lögreglustjóri fyrir-
skipun um að dreifa mannfjöld-
anum. Var það tilkynnt í hátal-
ara lögreglunnar, en mun hafa
heyrzt illa vegna skrílslátanna.
Reyndu nú lögregluþjónarnir að
dreifa mannfjöldanum með kylf
um og kom þá einnig varalið
þeirra á vettvang, en það hafði
verið inni í þinghúsinu. Dreifð-
ist þá fólkið nokkuð^ en ýmsir
reyndu að veita viðnám. Neydd
ist lögreglan að lokum til þess
að nota táragas til þess að
Frnmh. é 8. BÍðo.