Íslendingur - 18.01.1950, Blaðsíða 4

4
ÍSLENDINGUR
Miðvikudagur 18. janúar 1950
Útgefandi: Útgáfufélag íslendings.
Ritstjóri og ábyrg'ðarmaður:
Jakob Ó. Pétursson.
Auglýsingar og afgreiðsla:
Svanberg Einarsson.
Skrifstofa Gránufélagsgata 4.
Sími 354.
PrentsmiSja Björns Jónssonar h.f.
Fyrir hverju er
harizt?
Bæj arstj órnarkosningarnar nálg-
ast óðurn. Eítir 11 daga eiga kjós-
endur enn að ganga að kjörborði
eftir þriggja mánaða hvíld. Síðasta
sunnudag í október kusu þeir ser
mann eða menn til að fara með um-
boð sitt á löggj afarþinginu. Síðasta
sunnudaginn í þessum mánuði velja
þeir sér menn til að skipa bæjar-
málunum næstu 4 ár.
Ekki verður með réttu sagt, að
baráttan hafi verið tiltakanlega hörð
fyrir bæjarstjórnarkosningunum
fram að þessu. Þó hefir vel mátt
merkja það af dagblöðunum í höf-
uðstaðnum, að eitthvað stæði til.
Tíminn hefir fyrir all-löngu síðan
hafið skarpa atlögu að Sjálfstæðis-
flokknum þar, sem farið hefir með
stjórn Reykjavíkur síðan hún var
lítill kaupstaður, fyrir að hafa ekki
alltaf tiltækt nægilegt húsrými fyrir
alla þá, sem hópast vilja þar saman
víðsvegar að af landsbyggðinni. Og
fleiri „sakir“ eru bornar á stjórn
Rekjavíkurbæjar, svo sem sjúkra-
hússkortur, of há útsvör o. s. frv.
Framsóknarflokkurinn þar hefir nú
verið „klassaður“ upp, og er boðinn
fram í 1. sæti listans ungur maður,
sem kveðst vilja „berjast fyrir rétti
hins óbreytta borgara“, og í 2. sæti
hjúkrunarkona, sem ,,nöppuð“ var
frá Þjóðvarnarkommúnistum á síð-
ustu stundu. Og öllum kemur þeim
saman um það, vinstri flokkunum
þremur, að losa þurfi Reykjavík við
þá fjármálastjórn, er hún hefir orð-
ið að lúta undanfarið kjörtímabil,
enda þótt hagur þess bæjar sé betri
en allra annarra á landinu.
Hér á Akureyri hafa flokkarnir
líka sín áhugamál. Framsóknar-
flokkurinn hefir áhuga fyrir að
treysta sem bezt aðstöðu KEA í
bæjarstjórninni með því að eiga þar
framkvæmdarstjóra félagsins og for-
stjóra kaffibætisgerðar KEA og SÍS.
Ennfremur að fullgera í hvelli al-
menningssalernin undir kirkjutröpp-
unum, sem byrjað var á að grafa
fyrir í haust, en hætt við, meðan
klaki var mestur í jörð.
Kommúnistar hafa einkum barizt
fyrir því að fá upplýst, hvers vegna
Sjálfstæðisflokkurinn velur í 6 efstu
sæti lista síns þá 6 menn, er flest at-
kvæði fengu við almenna prófkosn-
ingu innan flokksins, og Alþýðu-
maðurinn fyrir því að koma ritstjóra
sínum í bæjarstjóm.
Auk þessara aðal-baráttumála
JÓLAKROSSGÁTAN
Frú Sigurlaug Vilhjálmsdóttir hlaut
verðlaunin.
Blaðinu bárust 13 ráðningar á
krossgátunni í jólablaðinu, og reynd
ust 9 þeirra að öllu réttar. Dregið
var um verðlaunin, og kom upp nafn
frú Sigurlaugar Vilhjálmsdóttur,
Munkaþverárstr. 34.
Verðlaunanna skal vitja í skrif-
stofu blaðsins.
Lausn gátunnar er þessi:
LÁRÉTT:
1. Skotspónn, 8. ilskórnir, 16. Týs,
17. bára, 18. akur, 19. áði, 20. íss,
21. slíta, 23. kurla, 24. lim, 25. firr-
una, 26. agg, 29. sölna, 30 nafar,
32. ósa, 34. blá, 35. gín, 36. fer, 37.
ryskingar, 39. grandsögn, 41. askan,
42. dalli, 43. aftraði, 45. reitina, 48.
sálmana, 52. skarfar, 57. ámóta, 59.
æðina, 61. tálsnörum, 62. mundrið-
ar, 63. in, 64. áll, 65. ugg, 66. Ara,
67. sakað, 69. akarn, 71. mal, 72.
stuggur, 73. kóf, 76. mátar, 78. ank-
er, 81. lýt, 83. iða, 84. ísuð, 85. nafa,
86. ófu, 87. lausnarar, 88. varasam-
ar.
LÓÐRÉTT:
1. stímabrak, 2. kýs, 3. oss, 4.
S.B.S. 5. pál, 6. óríflegra, 7. natin,
9. launa, 10. skraflaði, 11. kul, 12.
jra, 13. nál, 14. iði, 15. rimlarnir,
22. aragrúi, 23. kunnger, 27. glys,
28. gáska, 29. seint, 31. reddi, 32.
óföla, 33. segl, 38. kafbáts, 40. sans-
iði, 44. rim, 46. tær, 47. þáttaskil,
48. sólna, 49. lands, 50. afrakstur,
51. afmáður, 52. samlaga, 53. ann-
markar, 54. færin, 55. riðum, 56.
marglitur, 58. máir, 60. naga, 68.
ataða, 70. kunna, 74. óða, 75. fau,
76. mín, 77. ása, 79. efa, 80. ras, 81.
lóm, 82. ýfa.
Engin úrlausn hefir borizt á vísna-
þrautinni í jólablaðinu.
tveggja síðasttöldu flokkanna hafa
þeir vikið að ýmsum öðrum málum
í svonefndum „stefnuskrám“, sínum,
þótt annar verði að „horfa um öxl“
til sinnar. En þær eiga það sameig-
inlegt, líkt og vant er, að gjaldgeta
bæjarsjóðs og borgaranna er algert
aukaatriði.
Sjálfstæðisflokkurinn hefir einnig
lýst yfir því, hverjum framkvæmdum
hann telji fyrst bera að sinna og
hverjar úrlausnir mála hann telji
brýnastar, -— en allt er með því skil-
yrði, að fjárhagur bæjarins og gjald-
geta borgaranna geti borið það.
Telur hann því, eins og segir i
málefnayfirlýsingu hans, „að fram-
kvæmdir allar beri fyrst og fremst
að miða við þarfirnar og greiðslu-
getu bæjarins, eins og hún er hverju
sinni“ og að „verklegum fram-
kvæmdum sé þannig hagað, að kom-
ið sé í veg fyrir atvinnuleysi, eftir
því sem frekast er unnt og aðstæður
Ieyfa.“
Allir vilja framkvæmdir hvar í
flokki sem þeir standa. En skyldi
ekki fjárhag og framtíðarhorfum
margra kaupstaða vera betur komið
nú, ef það höfuðsjónarmið hefði
ætíð verið ríkjandi að haga fram-
kvæmdum fyrst og fremst eftir þörf-
um bæjanna og greiðslugetu?
Á villlum vegurn. — Missögn í Isl.
jyndni. — Sparnaðarhugur í Degi.
NÝLEGA var auglýst í RíkÍ6Útvarpinu
eftir 3 unglingspiltum úr Reykjavík. Sátu
þeir þá í góðu yfirlæti á Ilótel KEA, und-
ir vafasömum nöfnum. Höfðu komið hing-
að frá Siglufirði. Lögreglan hér hafði uppi
á þeim, og voru þeir sendir heim með síð-
ustu áætlunarferð til yfirheyrslu vegna
einhverra yfirsjóna, sem teljast munu al-
varlegs eðlis. í útvarpinu var fyrst lýst
eítir þeim 10—11 dögum eftir að þeirra
var saknað. Þetta er í annað sinn með
skömrnu millihili, sem afbrotaunglingar
úr Reykjavík hafa leitað hingað undan
lögreglu höfuðstaðarins, og virðist því
fyllsta ástæða til, að bæjarbúar taki með
nokkurri varkárni á móti aðkomnum ungl-
ingum, sem þeir þekkja ekki deili á.
ÍSLENZK FYNDNI er eitt þeirra rita,
sem mörgum þykir fengur í. Er nýlega
komið út af því 13. heftið. 14. sagan í
heftinu er auðsjáanlega (af kunnuguin),
ekki rétt tilfærð. Þar er talað um tvo hey-
poka í stað tveggja „taðhesta", og fátæk-
an og ríkan bónda í stað húsmanns og lítt
efnaðs bónda. Saga þessi er eyfirzk, og
nöfn „söguhetjanna" þekkja allir kunn-
ugir.
En fyrst ég er að nefna „íslenzka
fyndni“, er rétt að gefa eitl sýnishorn af
þeirri nýjustu:
„Merkjasala á götum bæjarins er óvin-
sæl af mörgum .... Gömul kona, sem bjó
á annarri hæð í húsi hér í bænum (Rvík)
sá, að fólk þyrptist saman fyrir utan
húsið.
— Hvað er um að vera? spurði gamla
konan.
— Það er loftvarnarmerki, var henni
svarað.
— Já, ég kaupi ekkert merki, sagði
gamla konan.
SPARNAÐARHUGUR mikill er kom-
inn í Framsóknarmenn hór í bænum. Vill
Dagur leggja niður Úlhlutunarskrifstof-
ttna, Vinnumiðlunarskrifstofuna og fram-
færslufulltrúaembættið, en fela störf þess-
ara skrifstofa væntanlegum bæjarstjóra
(sem Framsókn hefir von um að geta lagt
sínum heitt-elskaða bæ til). Segir Dagur,
að Sjálfstæðis- og Alþýðuflokksmenn liafi
ráðið því í bæjarstjórn til þessa, að fyrr-
nefndum skrifstofum og embætti með 611-
um þeim kostnaði, er því fylgi, hafi verið
haldið við. En ég vil nú vera svo frekur að
spyrja: Hvernig geta 5 Sjálfstæðis- og Al-
þýðuflokksmenn í bæjarstjórn liafa ráðið
þessu sukki, ef 6 Framsóknarmenn og
kommar hafa verið á móti því?
x D-Hstinn
SamvinnutélOg sem
flokksfyrirtæki.
Eins og kunnugt er eru samvinnu-
félögin upphaflega verzlunarsamtök
bænda. Fyrst og fremst var ætlunar-
verk þeirrja að greiða fyrir afurða-
sölu þeirra, og jafnframt að útvega
þeini erlendar nauðsynjavörur fyrir
koslnaðarverð. Eftir að félögunum
fór að vaxa fiskur um hrygg, og
einkum eftir að þeiin var tneð sér-
stakri löggjöf sköpuð aðstaða til
betri afkomu, hafa þau smám saman
fært út verksvið sitt, — ekki bundið
sig við verzlun eina, eins og þau
gerðu, er samvinnulöggjöfin var
sett, heldur sett upp fjölda iðnfyrir-
tækja, tekið upp gislihúsarekstur,
gróðurhúsarekstur, lyfsölu o. m. fl.
Oll þessi starfsemi er rekin við betri
aðstöðu en einstaklingar eiga völ,
jafn mikið og í áðumefndu tölu-
blaði, gerir upphæðin árlega
94,500,00, ef miðað er við 25% af-
slátt frá brúttóverði auglýsinga í
blöðunum. Er það eigi svo lítill fjár-
hagslegur styrkur, sem flokksblaði
Framsóknarmanna er þannig veittur
af sameiginlegu fé meðlima KEA.
í Akureyrardeild KEA eru um
siðustu áramót taldir 2072 meðlim-
ir, en það er sem næst tvöföld at-
kvæðatala Framsóknar við síðustu
Alþingiskosningar. Er því auðsætt,
að mjög mikill fjöldi félagsmanna í
deildinni tilheyrir öðrum stjórn-
málaflokkum.
í jólablaði Tímans 1949 eru um
30 blaðsíður af auglýsingum frá
kaupfélögum víðsvegar um land og
MtAvQuaUftnn Ij, t»U
DAr.ll
tHntm.m itw ^
VAr blóðum yðun
Uti6 í «ýninoargluggann hjá *©83 um nœstu
helgl. og þér muniB Banntœrast um þaö. að
MEST OG BEZT ER ORVALIÐ HJA OSS!
Hringið í simaJ — HringiÖ l timal
— Vé» Bondam yður hoiml —
Kjötbúð KEA
Hugsið í tima fyrir jólaborðinul
LAMBAt
Kótelottur
Karbónado
Stetk
NAUTAi
StoUc
Buif
Guilash
SVlNAi
Steik
Kótelettm
Karbónado
Hangikjöt
JarÖepli
Gulrófur
Smiörlíld
Tólg
Alls konar
Alegg
SíldarOók
Sardinur
SviÖ
o. m. 0,
þar sem hún hefir enn þann dag í
dag notið þeirra fríðinda um skatt-
greiðslur er verzlun þeirra voru búin
með samvinnulöggjöfinni. Jafnframt
þessu hefir einn hinna íslenzku
stjórnmálaflokka notað samvinnu-
félögin sér til pólitísks framdráltar,
svo sem með því að styrkja blöð
flokksins með auglýsingum frá félög
unum. Þessi styrktarstarfsemi við
viss stjórnmálablöð er einkar óvið-
eigandi, þegar á það er litið, að inn-
an allra samvinnufélaga eru menn af
öllum stjórnxnálaflokkum, og Fram-
sóknarblöðin halda því óspart á
lofti, að eignir félaganna sé sameign
allra meðlima þeirra. Það lætur að
líkum, að margar auglýsingar kaup-
félaganna eiga erindi fyrir sjónir al-
mennings en ekki Framsóknarmanna
einna, eins og t. d. auglýsing sú, er
hér birtist mynd af, og var í Fram-
sóknarblaðinu Degi 14. des. s. I. eða
10 dögum fyrir jól. Vissulega þurfa
fleiri kjöt á jólaborðið en Fram-
sóknarmenn, eða svo finnst a. m. k.
þeim, sem ekki fylla þann flokk. Og
ekki er annað sýnna, en einstaklings-
verzlanir auglýsi í blöðum Fram-
sóknarmanna, þegar þær telja sig
hafa eitthvað að auglýsa fyrir al-
menning. En það hlýtur að vekja
eftirtekt, að nefndan dag birtast aug-
lýsingar frá KEA og fyrirtækjum
SÍS í Degi, alls 630 dálksentímetrar,
en ekhi ein einasla í íslendingi. Og
ef reiknað er með, að félagið og
SÍS auglýsi 50 sinnum á ári i Degi
fyrirtækjuin SÍS, en það mun vera
um 15—18 þús. króna framlag til
útgáfu þess eina blaðs. Gefur það
nokkra hugmynd um þann fjár-
straum, sem forráðamenn samvinnu-
félaganna veita út í áróðurstæki
Framsóknarflokksins, Tímann og
Dag.
Frá Í.S.Í.
Stjórn íþróttasambands íslands
hefir ákveðið þessi landsmót fyrri
hluta ársins 1950:
JJandknattleiksmeistaramót ls-
ands (inni) fyrir meistaraflokk og
2. flokk kvenna, 1., 2. og 3. flokk
karla, frá 16. marz til 30. marz 1950.
Handknattleiksráði Reykjavíkur
hefir verið falið að sjá um þessi
handknattleiksmót.
Skautamót íslands, þann 5. febr.
1950. — Skautafélagi Reykjavíkur,
falið að sjá um mótið.
Meistarakeppni íslands í flokka-
glímu þann 10. marz 1950.
Hœjnisglíma þann 14. apríl 1950.
/slandsglíman þann 26. maí 1950.
Glíihumótin fara fram í Reykja-
vík. Glímuráði Reykjavíkur falið að
sjá um glímumótin.
Sundknattleiksmót íslands, frá 10.
til 19. maí 1950.
Sundráði Reykjavíkur falið að sjá
um mótin.
Sundmeistaramót íslands, 30. °g
31. rnarz og 3. apríl 1950.