Íslendingur - 25.01.1950, Blaðsíða 3

Miðvikudaginn 25. janúar 1950
ISLENDINGUR
5
Akureyri hefir mðguieika til að
verda liiömiegur úigerðarbær
TOGARAÚTGERÐ. I
Fyrirrösklega tveimur og hálíu 1
ári var hafin togaraútgerð frá Ak-
ureyri, fyrst með einum togara og
síðan heflr þeim fjölgað upp í þrjá, ^
og standa vonir manna til að hing-
að til bæjarins muni koma til við-
bótar einn af tíu togurum þeim,
er ríkisstjórnin hefir nú í smíðum í
Bretlandi. Þessi vöxtur togaraút-
gerðarinnar bendir ótvírætt til þess,
að nú sé hrundið þeim gamla og
leiða orðrómi, sem á hefir legið, að
ógerlegt væri að reka togaraútgerð
frá Akureyri. Því til stuðnings má
benda á það, að hinir ágætustu
skipstjórar, sem hingað hafa valist,
hafa látið það í Ijósi, að þeir teldu
sig síður en svo hafa haft af því
halla hvað afla snertir, að skip þeirra
væru gerð út frá Akureyri. Að vísu
skal það viðurkennt, að ýmislegt
vantar á að umræddri útgerð hafi
ennþá verið skapaður nægilega
tryggur starfsgrundvöllur hér í
landi, ef markaðshorfur breytast á
ísvörðum fiski til hins lakara frá
því sem nú er og nauðsyn verður
á að snúa sér að saltfiskframleiðslu
í stórum stíl. En til þess að hægt
verði að veita móttöku sal.fiski af
togurunum hér á Akureyri á við-
unandi hátt, þarf að uppfylla eftir-
farandi atriði:
1. Byggja þarf stór fiskhús til
geymslu á saltfiski, salti og fisk-
umbúðum.
2. Byggja þarf nýtízku fiskþurrk-
unarhús, helzt sambyggð við
fiskhúsin, svo hægt verði að
nota bandaflutning á milli hús-
anna.
3. Byggja þarf uppskipunarbryggj u
sem allra næst fiskhúsunum, og
á henni yrði haft flutningsband,
sem flytti fiskinn frá skipshlið
upp á stóra steinsteypta fleti við
bryggjuna, sem fiskinum væri
stakkað á, áður en hann væri
umsaltaður inn í húsin.
Þyrfti slík bryggja að vera reist
utan við Oddeyrartanga, þar sem
nægilegt landrými væri uppaf fyrir
áðurnefnd fiskhús, og jafnframt
væri með slíkri bryggju fengin
trygging fyrir því, að hægt væri að
afgreiða togarana, þó Pollurinn
væri ísilagður á vetrum. Ennfremur
væri með bryggju þessari sköpuð
aðstaða fyrir losun á kolum, salti,
sementi og öðrum byggingarvörum,
sem óneitanlega er æskilegt að þurfa
ekki að keyra í gegnum bæinn.
VÉLBÁTAÚTGERÐ.
Skömmu fyrir síðustu heims-
s'yrjöld og á fyrstu árum hennar
var svo komið með vélbátaútgerðina
á Akureyri, að flestir hinna eldri út-
gerðarmanna lögðu niður útgerð og
seldu skip sín burt úr bænum, en
þegar fram á styrjaldarárin kom og
afurðaverð hækkaði, fór að færast
nýtt líf í útgerðina, og margir hinna
yngri manna eignuðust skip og hófu
útgerð á allbreiðari grundvelli en
áður hafði tíðkast frá Akureyri, t.d.
voru skip þessi látin sigla með ís-
varðan bátafisk á erlendan markað.
Ennfremur voru mörg þeirra gerð
út með botnvörpu auk þess sem þau
stunduðu síldvelðar á sumrum.
Eins og nú standa sakir, eiga bát-
ar þessir mjög erfitt uppdráttar sök-
um undangenginna fimm síldarleys-
isáia , stöðvun siglinga með ísvár-
inn bátafisk og erfiðleika á að um-
se ja nýja fiskinn. Þar sem svo er
ástatt, að enn er ekki séð fyrir end-
ann á síldarleysistímabilinu og
ógjörlegt þykir að flytja isvarinn
bátafisk á erlendan markað, þá má
telja, að starfsgrundvöllur fyrir báta
þessa sé mjög slæmur, en hins veg-
ar mætti álíta, að ef bátarnir hefðu
möguleika á að setja sal fisk hér í
land og fyrir hendi væru nægilega
stóV fiskhús og bryggjupláss, þá
væri möguleikar fyrir þá að stunda
héðan þorskveiðar með botnvörpu á
t mabilinu frá byrjun marz fram í
júnímánuð. En hvað hina minni vél-
báta snertir, þá má gera ráð fyrir að
það færist í aukana, að þeir stundi
línuvelðar á vetrum við Faxaflóa.
Hvað viðvíkur aðstöðu fyrir báta
þessa hér í höfninni, þá ber nauð-
syn til að lagfæra dokkuplássið svo,
að tryggt megi teljast, að þeim sé
ekki hætta búin vegna sjógangs inn
úr dokkumynninu. Ennfremur er
brýn nauðsyn að lagfæra svo niður
við hina nýju dráttarbraut, að bát-
arnir geti legið þar við bryggju á
meðan þeir eru í aðgerð. En til að
skapa slíka aðstöðu vildi ég álíta að
yrði bæði ódýrast og hagkvæmast að
grafa lítið eilt lengra inn í landið
sunnan og austan við hina fyrirhug-
uðu minni dráttarbraut og ramma
þar niður kant fyrir bátana að liggja
við. Með þessari ráðstöfun væri um
leið sköpuð aðstaða fyrir hina litlu
fiskibáta, „trillurnar“, til að notfæra
sér, þegar ís er á Pollinum og óger-
legt fyrir þá að komast inn að Torfu-
nefsbryggju.
Eins og nú háttar til með atvinnu-
líf í þessum bæ, þá er full þörf á því
að lögð verði hin mesta alúð við það
að skapa allri útgerð héðan sem ör-
uggust og bezt starfsskilyrði og hver
einstaklingur og útgerðarfélög kapp-
kosti að reka sinn útveg á sem allra
hagkvæmas'.an og ódýrastan hátt.
En með því er skapað öryggi fvrir
áframhaldandi rekstri og þá um leið
hinum atvinnuþiggjandi mönnum
tryggð atvinna í framtíðinni, en
síðast en ekki sízt bæjarfélaginu
forðað frá áhættusamri og óæski-
legri bæjarútgerð.
Guðmundur Jörundsson.
ENN UM HÚSALEIGULÖGIN.
Dagur 21. þ.m. heldur því fram,
að húsaleigunefnd beri ekki að am-
ast við innflutningi fólks í bæina,
heldur sé það borgaranna að kæra
til bæjarfógeta, ef þeir télja húsa-
leigulögin brotin.
Niðurlag 3. gr. húsaleigulaganna
hljóða svo:
„Húsaleigunefnd getur látið fram-
kvœma útburð á þeim utanhéraðs-
mönnum, sem ólöglega hafa tekið
húsnœði á leigu eða flutt í það sam-
kvœmt framansögðu, og skál þessu
húsnœði ráðstafað handa húsnæðis-
lausum innanhéraðsmönnum.“
Og í 5. gr. segir:
„Húsaleigunefnd er heimilt að
taka til umráða auðar íbúðir og
ráðstafa þeim til handa húsnœðis-
lausu innanhéraðsfólki.“
Og loks segir í 10. grein:
„Húsaleigunefnd bér að fella úr-
skurð um ágreining út af uppsögn á
leigusamningi um húsnæði samkv.
1. gr. laga þessara. Skjóta má þeim
úrskurði nefndarinnar til dómstól-
anna, en hlíta skal honum, unz dóm-
ur fellur.“
Af þessum lagaákvæðum má sjá,
að húsaleigunefndirnar eru ekki
jafn valdalausar og Dagur lætur í
veðri vaka. Og um leið hlýtur það
að vekja furðu, að formaður húsa-
leigunefndar Akureyrar skuli grobba
af því á fundi, hve Akureyri hafi
vaxið tiltölulega meira en aðrir bæ-
ir, síðan húsaleigulögin gengu í
gildi.
KEA-LISTINN.
Það hefir vakið nokkra óánægju
í Framsóknarflokknum, að KEA
skuli hafa jafn rík ítök í Framsókn-
arlistanum og raun er á. í 1. sæti er
sjálfur framkvæmdastjórinn, í 3.
sæti fyrrv. starfsmaður félagsins og
traustur fylgismaður skattfríðind-
anna og í 4. sæti framkvæmdastjóri
risavaxinna iðnfyrirtækja KEA og
SÍS. — Öllum er ljóst, að þessir
menn muni ætíð, af eðlilegum ástæð-
um, fylgja málstað og hagsmunum
KEA, ef til ágreinings kæmi um
hagsmuni félagsins annars vegar og
Akureyrar hins vegar. Þess vegna
eru fles'ir á einu máli um það að
láta ekki nema einn fulltrúa frá KEA
ná sæti í bæjarstjórn að þessu sinni,
þ.e. lofa dr. Kristni og Guðmundi
að vera aðeins varafulltrúar næsta
kjörtímabil.
KOMMARNIR SAMIR VIÐ SIG.
Kommúnistar hafa borið fram
breytingartillögur við fj árhagsáætl-
un Akureyrarkaupstaðar fyrir árið
1950.
Þeir vilja láta lækka framlög til
löggæzlu um 60 þús. kr., lil heil-
brigðismála um 9800 kr. og til
sunnudagaskóla kirkjunnar um 3000
krónur. Hækkunartillögur nema 350
þús. kr., og á að hækka útsvörin eft-
ir tillögum þeirra um % úr milljón.
Engum, sem þekkja feril komm-
únista mun koma á óvart, þótt þeir
vilji minnka löggæzluna í bænum og
framlög til kristilegs uppeldis barn-
anna. Þeir eru fyllilega sjálfum sér
samkvæmir í tillögum sínum.
GLÁMSKYGGNI.
Einhver aðstandenda Dags, sendir
blaðinu nýlega fyrirspurn um það,
hvort „listamaðurinn“ Svanberg
Einarsson afgreiðslumaður hafi leyfi
húsaleigunefndar fyrir búsetu í bæn-
um. Ekki er vitað, hvað fyrirspyrj-
andi á þarna við með listamanns-
nafnbótinni, en e.t.v. getur Dagur
upplýst það.
Virðist liggja beinna við að spyrja
um búseturétt „listamannsins", sem
stjórnar félagi ungra Framsóknar-
manna hér í bænum.
STRÍÐSGRÓÐASKATTUR KEA
OG ÚTSVAR ÞESS.
í rökþrotum sínum heldur Dagur
því fram, þegar rætt er um skattfríð-
indi samvinnufélaganna, að lögin
um stríðsgróðaskatt frá árinu 1942
séu því valdandi, að KEA greiði
ekki meira útsvar til Akureyrarbæj-
ar.
Því ber ekki að neita, að ríkissjóð-
ur seilist lengra en góðu hófi gegnir
í þá tekjustofna, sem bæja- og sveita-
félögum eru nauðsynlegir. En þar
sem bæj arfélögin fá hluta af stríðs-
gróðaskattinum, hefir Akureyrarbær
náð meiri tekjum af hinni risavöxnu
starfsemi KEA, síðan skatturinn var
lögfestur en áður var.
Útsvar
Árið 1941 bar KEA 70400 kr.
- 1942 84500 -
- 1943 96000 -
- 1944 85000 -
,Sézt af þessum tölum, að stríðs-
gróðaskatturinn, sem nemur árlega
hundruðum þúsunda hjá KEA, hefir
engin veruleg áhrif haft á útsvars-
greiðslur þess. Þar hafa engar veru-
legar sveiflur orðið frá því árið áð-
ur en lögin gengu í gildi þar til 2 ár-
um eftir það. Enda þarf ekki annað
en bera saman stríðsgróðaskatt og
útsvör einkafyrirtækja annars vegar
og KEA hins vegar til að sjá, að þar
er ólíku saman að jafna. Hafa áður
verið tekin dæmi um þetta hér í
blaðinu, sem tala sínu máli.
STÚLKA
Ungur maður óskar eftir að kynn-
i ast stúlku með hjónaband fyrir aug-
um, ef um semst. Má vera 30—40
ára. Þær, sem vilja sinna þessu leggi
tilboð inn á afgreiðslu íslendings
i fyrir n.k. mánaðamót. Merkt: A.G.Þ.
ikrifsiofa Sjaifstæðisflokksins
er opin daglega kl 10-12, 1-7 og8-10. Hverfis-
stjórar og aðrir Sjálfstæðismenn eru hvattir til
að koma á skrifstofuna og gefa upplýsingar um
fjarverandi kjósendur og annað er varðar bæi-
arstjórnarkosningarnar 29. þ.m.
Kjósendur Sjálfstæðisflokksins, sem eru á
förum úr bænum og ekki verða heima á kjör-
degi eru minntir á að kjósa hjá bæjarfógeta
áður en þeir fara.
LISTI FLOKKSINS ER D-listi.
Skrifstofa Sjálfstaðisflokksins.
Hafnarstræti 101 (Ryels-húsinu).
Símar 578 og 401.
Sigur D-listans er sigur Akureyrar