Íslendingur


Íslendingur - 08.03.1950, Síða 3

Íslendingur - 08.03.1950, Síða 3
Miðvikudagur 8. marz 1950 ÍSLENDINGUR /úlius fiavsteen, sýslumaður: Hnefann á Júlíus Havsfeen sýslumaður Þingeyinga er einn kunn- asti baróttumað'ur okkar fyrir landhelgismálum íslands. Hefir hann kynnt sér þau mál flestum eða öllum betur og ritað margar rökfastar greinar um þau undanfarin ár í íslending og Morgunbíaðið og ef til vi!l fleiri blöð. — FORSPJALL UM SÍLDINA SEM KOMA SKAL. Um vetrarsólhvörf b'arst sú fregn eins og eldur í sínu um höfuðborg- ina og veiðistöðvarnar við Faxa- flóa, að við Garðskaga og í Miðnes- sjó væri stórfelldari síldartorfur heldur en menn nokkurn t'ma hefðu vitað um að til væru áður á þessum slóðum, og væru það bergmálsdýpt- armælarnir, sem gerðu fiskimönnun- um kleift að fylgjast með göngu síld- arinnar og hefðu opinberað þessi auðæfi. Fóru menn nú að gera sér vonir um, að síldin væri „á uppsiglingu“ til Kollafjarðar og Hvalfjarðar, en mjög dofnaði yfir þeirri von, er hið fróðlega samtal ritstjóra Valtýs Stef- ánssonar við fiskifræðing dr. Her- mann Einarsson birtist í Morgun- blaðinu 21. des. s. 1. Tvennt tók doktorinn fram, sem sló óhug á menn, að Hvalfjarðarsíld- in byggist á tilviljun og að hinum rniklu síldartorfum í Flóanum yrði ekki náð, sökum þess hve djúpt þær eru í sjó niðri, nema með nýjum veiðitækjum. Ef.ir lesturinn gáfu hinir bölsýnu strax upp vonina um, að Hvalfjarð- arsíld kæmi aftur fyrr en eftir svo sem hálfa eða heila öld, en hinir bjartsýnu og í þeirra hópi hefi ég ætíð verið, telja líklegra, að von bráðar og helzt I þessum eða næsta mánuði komi „kvísl af hlýjum út- sjávarstraumi um Flóann“ og kitli svo kviðinn síldanna, að torfurnar fari á kreik og alla leið inn í Hval- fjörð. Svo trúunl við því og, að fundin verði ný veiðitæki, ef síldin ómögu- lega vill koma nær eða ofar í sjóinn. Hitt sagði svo Hermann Einars- son, og við þá fregn urðu allir, sem á síldina vona harla glaðir, en það var, að rannsóknir sínar og athugan- ir á sunnlenzku síldinni, sem veidd- ist árið sem leið, liefðu leitt í ljós, að kominn er fram í síldarstofnun- um svo öflugur aldursflokkur, að síldarstofninn hefir margfaldast við tilkomu þessa eina „árgangs“ og að síld af þessum eina aldutsflokki er þreföld eða fjórföld að ntagni á við alla hina síldina í stofninum. Og cnn sagði liann, er harin var spurður um hvaða áhrif þessi aldursflokkur frá 1944—45 gæti haft á síldveiði okkar íslendinga og í hversu mörg ár: „Við höfum ekki íslenzka reynslu að slyðjast við í þessu efni, en norska síldin frá árinu 1904 gaf 60—70% af alki veiðinni árin 1909—1913 og bar uppi feikna veiði öll þessi ár, en gæt.i mikið lengur. Eftir því ætti þessi afburða „árgangur“ hér að verða þess valdandi, að mikið síld- armagn verði hér íyrir landi næstu 3—4 árin.“ Kemur allt það, sem hér er sagt uni norska „síldarárganginn“ frá 1904, heirn við skrif prófessor Johan Hjort, „Vekslingerne-í de store fiske- rier“ sem út kom 1914. Virðist nú liggja beint við, að búa tig undir uppgripin á þessu og næstu árum bæði með gömlunt og nýjunt veiðitækjum. LANDHELGIN ER MERGUR ÞESSA MÁLS. Já — allt er nú þetta gott og bless- að, ef við sitjum einir að uppgrip- unum, en hvernig er það með land- helgina, hefir hún rýnikað nokkuð hjá Alþingi og ríkisstjórn eftir að ísland varð lýðveldi. Þessa hefir ekki orðið vart og ekki sýndu alþing- iskjósendur við kosningar þær, sem fram fóru í október s. 1. nokkurn áhuga fyrir landhelgismálinu, síður en svo. Hefir þá ekkert gerzt í þessu málanna máli? Eftir því sem „Morgunblaðið“ skýrir frá 15. des. s. 1. hefir „merki- legum áfanga“ verið náð í landhelgis málinu hjá „Sameinuðu þjóðunum“ og þessi „merkilegi áfangi“ er allur sá, að sérfræðinganefnd S. Þ. var auk amiarra mála falið að rannsaka landhelgismálin, og hafðist þetla fram með 15 atkvæðum gegn 12 en 14 sátu hjá, svo áð rauuverulega hefir þingi S. Þ. verið fremur óljúft að fást að svo stöddu við landhelgis- málin og því ekki að búast við neinnri skjólri afgreiðslu. Það sem kemur mér þó sérstaklega til þess áð efast um, að með þessari aðferð sé „áfanga náð“ fyrir okkur fslend- inga, er fyrirvaii sá sem í nefndri grein stendur, en hann er svohljóð- andi: ÍANDHELGISMÁL NORÐMANNA. „Fyrir alþjóðadómstólnum í Haag er nú einmi.t eitt slíkt- mál, þ. e. mál- ið milli Breta og Norðmanna varð- andi víðáltu norskrar landhelgi. Málavextir eru þeir, að Norðmenn borðið hafa talið sér víðáttumeiri landhelgi en Bretar hafa viljað viðurkenna. Rétt er að taka fram, að þar sem Noregur hefir aldrei talið sér minni landhelgi én þá, sem norslca stjórnin heldur fram í Hactg, er ekki víst, að úrskurður dómsins Jcomi íslandi að haldi.“ (Lelurbr. mín.) Með þessum fyrirvara er verið að búa okkur undir það, að málið milli Bre.a og Norðmanna komi okkur að litlu eða engu haldi, þó að Norð- menn vinni. Og ástæðurnar eru tekn- ar fram, að vísu í sem fæstum orð- um, en þó nógu greinilegar, og þær eru þessar: Norðmenn liafa ætíð haldið fram fjögra sjómílna land- helgi og að norskir firðir og flóar væru lokaðir útlendingum til veiða og alveg sérstaklega hefir styrinn staðið milli Breta og Norðmanna um togaraveiði í „Vestfjorden hjá Lo- fot“, sem Norðmenn telja lokaðan, en Brelar veiða í, þareð fjarðar- mynnið er 32 mílufjórðungar. Þegar ég í sumar sem leið var staddur í Noregi, fulltrúi Rotaryfé- lagsskaparín% á íslandi, barst land- helgisdeilan við Breta nokkuð í tal, og varð ég þess skjótt var, að land- helgismálið átti hug allra Norð- manna óskiptan og að þeir telja sér sigur í því máli, þó að við örðugan og óvæginn andstæðing sé að etja. Þeir skipa sínum færustu lögfræð- ' inguni og fiskifræðingum í málið, þeir leggja áherzlu á hinn sögulega rétt, sérstaldega um lokun fjarða og jlóa, sem þeir aldrei hafa hvikað frá, þeir halda málinu vakandi í Stór- þinginu eins og ég áður hefi sagt frá í greinum mínum um landhelgismál- ið og þá ekki síður með því að beita- fyrir áhrifamönnum (ræðismönn- um) utanlands og með ritgerðum og blaðagreinunr heima. Þessu síðast- nefnda til sönnunar skal fluttur hér í þýðingu útdráttur úr grein, sem birtist í Björgvinjarblaðinu „Gula Tidend“ 19. nóv. s. 1. eftir safnvörð Færöyvik. Hefir hann um mörg undanfarin ár rannsakað nöfn á fiskimiðum, veiðisvæðum og siglingamerkj um við Noregsslrönd, og segist honum svo frá í nefndu blaði: „Með þess- um rannsóknum mínum hefi ég kom- ist að því, að hafinu, þar sem róið er til fiskjar (Fiskehavet) var skipt í stóra almenninga, er náðu eins langt í'haf út eins og fiskimiðin og land- grunnið. Hafinu frá Stað suður að ( Sognfirði var skipt í 5 almenninga: Staðsjór, í liann var róið úr verum eða útgerðarstöðvum við Stað, Bremangursjór, þangað sóttu Brem- angurverin, Kinnasjór, þar reru skip frá Brandey, Búasjór, þangað só'.tu vermenn írá Askvelli, Sólundirsjór, en þar veiddu Útversmenn. Takmörkin milli veiðisvæðanna voru djúpálar fjarðanna. Fyrir norð- an Stað eða í Sunnmærafylki var farið eftir svipuðum reglum, og þar skiptu sjómenn veiðisvæðunmn milli sín í áfmárkaða reiti ó miðunum, svo að eyjaskeggjar á þessum slóð- um, sem aðallega sóttu og eignuðu sér miðin, lenlu ekki hver fyrir öðr- um og losnuðu við allar þfætur inn- byrðis um hvar leggja skyldi lóðir og net. Þessar reglur voru í gildi fyrir veiði á djúpmiðum og fyrir veiði þá sem stunduð var allt árið, en um veiðina á göngufiski, svo sem síld, þorski og ufsa í torfum, voru þau ákvæði sett, að hún var öllum heimil meðan -á göngunni s óð, og niargir bændur innan úr dölunum áttu kæn- ur sjálfir, sem þeir notuðu, eða réðu sig upp á hlut. Fiskimiðin norðan við Stað náðu 6 mílur danskar í haf út (60 kiló- metrar), en miðin við Sogn og Firð- ina 3—4 mílur danskar út frá landi. Það virðist svo sem þessar sögu- legu staðreyndir Iiljóti að hafa tals- verða þýðingu fyrir úrslit deilunn- ar í Haag um landhelgina. Englendingar vilja nú fallast á að landhelgin (norzka) sé 7,4 km. frá landi (þ. e. fjórir mílufjórðungar), en þeir vilja sveigja línuna inn'í alla firði og flóa, og þá yrði lítið ef;ir af miðum okkar og veiðiréttindum. NORSKA LANDHELGIN. Noregur lieldur fast við landhelg- islínu, sem er 7,4 km. í liaj út reikn- uð frá línu landsodda eða yztu skerja í milli.“ (Þ. e. firðir og flóar lokað- ir útlendingum.) Hefi ég flutt þenn- an stutta útdrátt úr „Gula Tidend“ til sönnunar því, með hversu mikl- um áhuga, undirbúningi, fes'.u og markvísi Norðmenn reka sitt land- helgismál. LANDHELGISMÁL ÍSLENDINGA. Höfum við íslendingar sýnt sama áhuga og festu í okkar landhelgis- máli og Norðmenn? Þessu er fljótsvarað með orðun- um „Því fer fjarri“. Úr því við lét- um órið 1918 hjá iíða, án þess að ( taka landhelgismálið að fullu og öllu i okkar hendur og lýsa samningum við Breta 24. júní 1901 með öllu ógildan og lslendingum óviðkom- andi, mátli búast við því, að þetta hefði verið gert 1944 með lýðveldis- tökunni, en í öllum glaumnum og gleðinni fórst þetta alveg fyrir, og þjóðin virtist láta sér þetta vel líka, sem og síðustu Alþingiskosningar bera vitni um, því ekki var, að heita má á landhelgismálið minnst, og á þeim sárafáu framboðsfundum; sem það var gert, var þetta slórkostlega I velferðar- og framtíðarmál íslenzku þj óðarinnar bóks aflega kæft í mold- viðri dægurþrassins og flokkarígs- ins. Það hefir ekki stað'ð á samþykkt- ^ um og áskorunum til r.'kisstjórnar og 1 Alþingis bæði frá Landssambandi | ísl. útvegsmanna og Landssambandi farmanna og f.skimanna, en hver er árangurinn og hversu vel hafa sam- böndin fylgt eftir þessum áskorun- um? Það er ekki nóg að samþykkja góðar tillögur, það þarf að koma þeim í framkvæmd og því fyrr því belur, ef um velferðarmál heillar þjóðar er að ræða eins og landhelg- ismálið sannarlega er, annars verða þessar samþykktir aðeins „orð, orð, innantóm", — sem „fylla storð fölskum róm“. Jafnvel á Alþingi sjálfu kom fram urn veturnætur 1948 stórmerk tillaga til þingsályktunar um landhelgismálið, borin fram af þremur yngstu Alþingismönnunum. Hvenær má búast við, að hún verði framkvæmd? LÖG 1948 UM VERNDUN-FISKI- MIÐA LANDGRUNNSINS ÚT Á VIÐ ÞÝÐINGARLAUS. Árið 1948 voru sett lög þar sem sj ávarútvegsmálaráðherra er heim- ilað að gefa út reglur varðandi verndun fiskimiða landgrunnsins. Á þessum lögum varð ég hissa, því að ég fæ ekki skilið, að þau liafi út á við nokkra þýðingu fyrir landhelgis- málið eða verndun fiskistofnsins. Lít svo á, að útlendu þjóðirnar, sem veiða hér við land, telji sér með öllu óviðkomandi reglur er ráherra set- ur, sem máske í dag er sjálfstæðis- maðurinn Péíur en á morgun fram- sóknarmaðurinn Páll. FORSETAÚRSKURÐUR UM LANDGRUNN ÍSLANDS NAUÐSYNLEGUR. Það er skoðun mín, að í stað þess- ara laga hefði forseti Islands, líkt og forsetar U. S. A., Mexico, Argentínu, Chile, átt að gefa út í umboði Al- þingis og f. h. íslenzku þjóðarinnar forsetayfirlýsingu um landgrunn ís- lands, og fyrst það ekki var gert 1948, á forsetinn að gera það nú á h;nu heilaga ári 1950. SAMNINGINN FRÁ 1901 ÁTTI EKKI AÐ VIÐURKENNA. Samningnum frá 24. júní 1901 hefir verið sagt upp. Eg hefi áður látið þá skoðun í ljósi, að þessum samningi áiti ekki að segja upp, held- ur lýsa hann ógildan og ómerkan (ipso jure nullum) fyrir ísland, þar sem hann var gerður að Islending- um fornspurðum og aldrei samþykkt- ur á Alþingi fyrr en nú með upp- sögninni og það tel ég illa farið. Uppsögnin vopn orðin í hendur Breta, því að með uppsögninni - er bein játning gerð um gildi sanmings- ins. ÓVARLEGT AÐ VÍSA LAND- HELGISMÁLI OKKAR LÍTT UNDIRBÚNU TIL NEFNDAR S.Þ. Loks hefir landhelgisináli okkar Islendinga verið vísað til sérfræð- | | inganefndar S.Þ. og með því talið, að „merkilegum áfanga“ hafi verið náð. Réttara hefði nú verið og öllu , varlegra að segja, að með þessu móti gœti merkilegur áfangi náðst, en ég Framh. á 6. síðu

x

Íslendingur

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Íslendingur
https://timarit.is/publication/675

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.