Íslendingur - 05.04.1950, Blaðsíða 1

XX XVI. árp
Miðvikudagur 5. apríl 1950
16. tbl.
Framlötj ríkisins til verk-
legra íramkvænida á
Akureyri.
í grein þessari vil ég lei'.ast
við aó gefa nokkurt yfinit yfir
það, hvað ríkissjóður hefir að
undanförnu lagt af mörkum til
hinna ýmsu Jramkvæmda á Akur
eyri. Undirbúningur að af-
greiðslu fjárlaga yfirstandandi
árs er enn skammt á veg kominn
enda þótt fjárlagafrumvarpið
hafi verið tilbúið t'yrir áramót.
Er því erfitt að gera sér grein
fyrir því, hvers vænta megi um
fjárframlög á þessu ári. Munu
fjárveitingar að sjálfsögðu fara
eftir ai'komu ríkisms, sem óhjá-
kvæmilega byggist á gagnsemi
þeirra ráðstaiana, sem gerðar
kunna að verða í efnahags. og
atvinnumálum þjóðarinnar.
Hafnarframkvæmdir.
Samkvæmt lögum um hafnar-
gerðir og lendingarbætur frá
1946 greióir ríkissjóður íil hafn-
argerðar á Akureyri % kostnað-
ar enda séu áætlanir um fram-
kvæmdir allar samþykktar af
samgöngumálaráðuneytinu, eign-
ir og tekjur hafnar og lendingar
bótasjóðs ekki fullnægjandi til
þess að standa undir byggingu
hafnarinnar eða lendingarbót-
anna og fé veitt til þess í fjár-
lögum.
Eins >og bæjarbúum er kunn-
ugt hefir mikið verið unnið að
alls konar framkvæmdum við
höfnina að undaniornu og þá
sérstaklega á s. 1. ári.(Hafnar-
mannvirkin á Oddeyrartanga,
endurbygging Torfunefsbryggju
og Torfunefsgranda).
Samkvæmt upplýsingum Vita-
málaskrifstofunnar hefir heildar-
kostnaðurinn við þessar fram-
kvæmdir numið við síðustu ára-
mót rúmum 3.300.000,00 kr. Þar
af hefir ríkissjóður greitt upp í
framlag sitt um 580.000,00 Virð-
ist ríkissjóður því hafa átt van-
greitt til hafnarinnar um s'ðusfu
áramót um 740.000,00 kr.
Til þess að standa straum af
þessum framkvæmdum hefir orð-
ið að leggja i'ram allt reiðufó
hafnarinnar. Einnig að taka 1
milj. kr. bankalán, og auk þess
hefir bæjarsjóður lánað höfninni
300.000,00 kr., og greitt til bráða
birgða 200.000,00 kr. Það er
Ijós., að bæjariélaginu er með
öllu ofviða að standa undir
þessum" lánum, ef ríkissjóður
leggur ekki verulega af mörkum
til nafnarinnar á þessu ári. Margt
hvílir á bæjarsjóði og ekki sízt í
sumar, er iramkvæmdtr hefjast
við Laxá, sem allir vonast til.
Þess má geta,að Vitarríálaskrif
stofan hefir áætlað, að þær fram-
kvæmdir, sem þegar er byrjað á,
muni kosta alls um 5.364.000,00
kr. Hætt er við, að áætlun þessi !
raskist í verulegum atriðum og )
þá til hækkunar.
í fjárlagafrumvarpi 1950 eru
4% rriiif. kr. áætlaðar til hafnar-
mannvirkja og lendingarbóta.
Skiptist þessi upphæð niður á
rriilli hinna einstöku hafna.
Hversu mikið Akureyrarhöfn fær
í sinn hlut er ekki unnt að ráða í,
að svo komnu máli, þar sem
Vitamálaskrifstofan hefir enn
ekki skilað tillögu um skiptingu
íjárins til Fjárveitinganefndar.
Til þess að fyrirbyggja mis-
skilning er rétt að taka það fram
að mörg bæjar- og sveitarfélög
eiga nú inni stórfé hjá rikissjóði
vegna hafnarframkvæmda, og er
Akureyri því síður en svo nokk
ur undantekning.
Fjórðungssjúkrahúsið
Svipuðu máli gegnir um fjórð-
ungssjúkrahúsið og höfnina, að
ríkissjóður á ógreiddan veruleg-
an hluta af framlagi smu. Sam-
kvæm'. lögum frá 1945 ber ríkis-
sjóði að greiða allt að % bygg-
ingarkostnaður sjúkrahússins, þar
sem það hefir verið viðurkennt af
ráðherra sem fjórðungssjúkra-
bús.
Gunnar Jónsson, framkvæmd-
arstjóri, he-ir gefið þær upplýs-
ingar, að byggingarkostn. nemi
riú um 3.730.000,00 kr. Þar af
hefir ríkissjóður greitt 1.610.
000,00 kr. Virðist skuld ríkisins
því nema um 630.000,00 kr.
í fjárlagafrumvarpi 1950 eru
300.000,00 kr. áætlaðar til sjúkra
hússins. Er það sama upphæð og
verið hefir á fjárlögum.
Af 300.000,00 kr. fjárveitingu
árið 1948 hafa 100.000,00 kr.
enn ekki verið greiddar. Verður
ef til vill ástæða til þess að v.kja
að því atriði síðar.
Viðbygging barnaskólans.
Fyrir nokkru var lokið við
stækkun á barnaskólahúsinu, Þær
framkvæmdir munu hafa kostað
sem næst 811.000,00 kr.
í lögum frá 1946 um fræðslu
barna er gert ráð fyrir því, að
ríkissjóður greiði allt að helm-
ingi slofnkostnaðar heimangöngu
skóla. Nú mun bæjarsjóður ekki
hafa fengið meir en 72.500,00 kr.
upp í framlag ríkissjóðs. Eítir
samtali sem ég átti við fræðslu-
málastjóra er vonlaust, að aukið
framlag fáizt fyrr en fjárlög
hafa verið afgreidd, þar sem
þegar er búið að nota heimildir,
sem veittar voru fyrir s. 1. ár.
Þá voru veittar 3,8 rriilj. til allra
skólabygginga, kennarabústaðir
þar með taldir.
Þegar litið er á þessa upphæð
er augljóst, að Akureyri hefir
verið sett frekar hjá við ú:hlutun
mennntamálaráðuneytisins ' á
styrkjum til skólabygginga. Fær
Akureyrarbær vonandi leiðrétí-
ingu á þessu ári.
Viobygging sundlaugar og
nýja iþróttasvæoið.
Samkv. upplýsingum Þorsteins
Einarssonar, íþróttafulltrúa,
mun kostnaðurinn við þær endur-
bætur, sem gerðar hafa verið á
sundlauginni til s!ðustu áramóta
hafa numið um 360.000,00 kr.
Þar af hafa verið greiddar á
þessum veíri úr íþróttasjóði kr.
60.000,00.
í íþróttalögum frá 1940 er gert
ráð fyrir framlögum úr íþrótta-
s.ióði m. a. til hvers konár mann-
virkja, sem miða að bættuni skil-
yrðum til íþróttaiðkana. Til
íþróttasjóðs er áætluð upphæð á
fjárlögum og nam hún á s.l. ári
y% milj. kr.
íþrótíafulltrúi taldi líklegt að
á þessu ári myndu fást úr íþrótta
sjóði um 80.000,00 kr til sund-
iaugarinnar, ef samþykkt yrði
sama fjárveiting til sjóðsins og
veitt hefir verið.
Til iþróttasvæðisins, neðan
Brekkugötu, munu nú vera komn
ai um 130.000,00 kr. þar af hefir
íþróttasjóður lagt fram 29.750,00
kr.. Á þessu ári má gera ráð fyr-
ii verulegu framlagi úr sjóðnum
til þessara framkvæmda.
Það mun láta nærri, að Akur
cyrarbær hafi um síðustu áramóí
átt um 1,7 miljónir kr. inni hjá
ííkissjóði, vegna íramkvæmda
þeirra, sem hér hefir vei'ið drep-
ið á.
Flest, ef ekki öll bæjarfélög,
eiga nú verulegar fjárupphæðir
Iijá ríkissjóði vegna löggjafar
s.'ðari ára um framlagsskyldu
ríkisins til ýmislegra verklegra
framkvæmda. Hvernig ríkissjóði
tekst að ynna þær skyldur af
hendi, er ekki unnt að segja eins
og stendur. Hins vegar er það
Ijóst, að bæjarfélögin fá ekki ein
til langframa risið undir þeim
framkvæmdum, sem hafnar hafa
verið í trausti þess, að ríkissjóð-
ur legði sitt lögákveðna framlag
af mörkum.
Reykjavik 11/3 1950
JÓNAS G. RAFNAR.
Viðbóta'virkjanir Laxár og
Sogs framkvæmdar
samtímis
Rafveitunefnd Akureyrar, ásamt \
bæjarstjóra og rafveitustjóra, er ný-
komin heim frá Reykjavík, en þang-
að fór hún fyrir skömmu til viðlals
við ríkisstjórnina og raforkumála-
stjóra um viðbótarvirkjun Laxár.
Rafveitur ríkisins hafa tekið að
sér undirbúning málsins, m. a. að
gera útboðslýsingu og annast útboð,
og eru þær í þann veginn að ganga
frá útboðslýsingu.
Marshallféð, sem til þessara fram-
kvæmda var ætlað, er nú fyrir hendi,
og mun ganga til þeirra, ef ríkis-
sljórnin telur sér fært að ganga að
Undirréftardómur fallinn í
málum upphlaupsmanna
við Alþingishúsið 30. marz
í fyrra.
Hinn 25. marz s.l. kvað sakadóm-
arinn í Reykjavik upp dóma í mál-
um þeirra manna, er ákærðir höfðu
verið vegna uppþotsins við Alþingis-
húsið 30. marz 1949, og öllum lands-
mönnum er í fersku minni. — Alls
höfðu 24 menn verið kærðir, og
hlutu 4 þeirra sýknudóm. Þyngs^an
dóm hlaut Stefán Ögmundsson, 18
mánaða fangelsi og svipting kosn-
ingaréttar og kjörgengis. Þrír hlutu
12 mánuði og sama réttindamissi og
Stefán. Þrír hlutu 6 mánuði, fimm 4
mánuði og átta þrjá mánuði.
Sakborningar munu hafa 'áfrýjað
dómunum.
skilyrðum þeim, er fylgja kunna. En
því hefír ríkisstjórnin lofað, að láta
báðar stórvirkjanirnar, við Laxá og
Sog, fylgjast að.
Svo getur farið, að skjót fram-
kvæmd málsins velti á því, að bæj-
arbúar og aðrir, sem virkj unarinnar
eiga að njóta, kaupi skuldabréf í
henni, hver eftir sinni getu. Verður
nánar skýrt frá gangi málsins innan
skamms. , ,
142 þús. dollarar
til Islands
Efnahagssamvinnustofnunin í
Washington héfur tilkynnt, að
innkaupaheimíldir til fslands hafi
numið alls 142.000 dollurum í
febrúarmánuði. Langs'.ærsti lið-
urinn í þessum heimildum voru
vélar og tæki fyrir síldarverk-
smiðjuna í Örfirisey, er náðu að
verðmæti 121.000 doiíuruiri.
í þessari upphæð eru ekki með
taldar fyrri heimildir fyrir kaup
a vélum, sem þegar eru komnar
í verksmiðjuna. Efnahagssam-
vinnustjórnin hefur einnig veitt
21.000 dollara heimild fyrir kaup
um á grasfræi frá Kanada, fyrir
íslenzkan landbúnað.
Að meðtöldum innkaupaheim-
ildum þeim, er veittar voru ;
febrúar, nema innkaupaheimildir
til fslands alls 10.948.000 dollur-
um frá því er efnahagssamvinn-
íin hófst í apríl 1948.