Íslendingur - 03.05.1950, Blaðsíða 1
Sjavarútvegsmálaráduneytid gefur út
reglugerð um friðunina
Hinn 22. apríl s.l. gaf- sjávarút-
vegsmálaráðherra, Ólafur Thors út
reglugerð um friðun fiskimiða fvrir
Norðurlandi, frá Horni til Langa-
ness. Friðunarsvæðið er afmarkað
með beinum línum, dregnum milli
þessara andnesja: Horns — Iraboða
— Drangaskers -— Selskers — Ás-
búðarrifs •— Sigluness — Fla'eyjar
— Lágeyjar — Rauðanúps — Rifs-
tanga — Hraunhafnartanga —
Langaness. Skal friðaða svæðið ná
4 sjómílur út frá þessum dregnu lín-
um, en auk þess er veiðisvæðið um-
hverfis Grímsey friðað á 4 sjómílna
svæði.
Samkvæmt 1. grein reglugerðar-
innar eru allar botnvörpu- og drag-
nótaveiðar bannaðar innan hins
friðlýsta svæðis, og í annarri grein
hennar er tekið fram, að einungis
íslenzkir ríkisborgarar megi stunda
síldveiðar á svæðinu og megi aðeins
nota íslenzk skip til veiðanna.
3. grein reglugerðarinnar er svo-
látandi:
Útgerðarmenn þeir, er um ræðir í
2. gr., og hafa í hyggju að stunda
sumarsíldveiðar fyrir Norðurlandi á
tímabilinu frá 1. júní til 1. október,
skulu sækja um leyfi til sjávarút-
vegsmálaráðuneytisins fyrir 1. júní
1950 og síðan fyrir 15. maí ár hvert
og tilgreina í umsókn sinni, hvaða
skip þeir ætli að nota til veiðanna
og hvers konar veiðarfæri verði not-
uð.
Nú telur sjávarútvegsmálaráðu-
neytið, að um ofveiði verði að ræða,
og getur það þá í byrjun veiðitíma-
bilsins eða síðar takmarkað fjölda
veiðiskipa og hámarksafla hvers ein-
staks skips. — Aflaskýrslur skulu
sendar Fiskifélagi íslands á þann
hátt, sem fyrir er mælt í lögum nr.
55 frá 27. júní 1941 um afla- og út-
gerðarskýrslur.
AHs er reglugerðin í 7 greinum, og
öðlast hún gildi 1. júní n. k.
Svohljóðandi greinargerð fylgir
frumvarpinu:
Eitt aðaláhyggjuefnið í sambandi
við nútíma fiskveiðar, er hættan á
ofveiði. Á mörgum alþjóðaróðstefn-
um, síðast á Haag fundinum í ógúst
1949, hefir vandamál þetta verið
ítarlega rætt, án þess þó að sam-
komulag hafi náðst um viðeigandi
ráðstafanir. Þannig liefir t. d. fiski-
stofninn í Norðursjónum stórum
dregist saman síðan stríðinu lauk,
án þess að nokkur rönd hafi verið
við reist. — Það er alkunnugt um
suma islenzka fiskistofna (lúða, ýsa
og skarkoli), að á þá er lögð meiri
veiði en þeir þola.
Eins og nú er komið., byggjast
fiskveiðar Við ísland að langmestu
leyti á þorski og síld, og er afkoma
útgerðar á íslandsmiðunum undir
því komin, hvernig aflast af þessum
tegundum. Það er því óhjákvæmileg
nauðsyn, að gerðar verði virkar ráð-
stafanir til að hindra það, að þessir
dýrmætu stofnar sæti þeim örlögum
sem ýmsar aðrar íslenzkar fiskiteg-
undir, er minna þola, liaía þegar sætt
eða að sagan um Norðursjóinn end-
urlaki sig við ísland. Enda lítur ís-
lenzka ríkisstj órnin svo á, að henni
Framh. á 2. síðu.
Sjáltvirka
tekur til
mánuði liðnui
íslendingur náði í gær tali af
Gunnari Schram símastjóra og
spurði hann, hvað sjálfvirku síma-
stöðinni liði. Kvað hann vonir standa
til, að hún yrði opnuð 3. júní n. k.
Er nú langt komið að setja nýju
tækin inn til símanotenda, en varla
verður lokið að leggja inn nýja
síma, áður en stöðin verður opnuð,
þótt stöðugt verði að því unnið. —
Nýja stöðin teþur 1000 númer, en
sú gamla 660. Nýir símanotendur
verða um 300, og er stöðin því inn-
an skamms orðin of lítil. Oðrum
1000 númerum er hægt að bæta við,
hvenær sem þörf gerist, en vegna
gjaldeyrisörðugleika er hætt við, að
stækkun hennar dragist nokkur ár.
Starfsmenn Landsímans hér í bæ
hafa unnið að uppsetningu stöðv-
arinnar og innlögn hinna nýju síma-
tækja undir stjórn T. Haarde shna-
fræðings, er unnið hefir undanfarin
19 ár við Lands.'mann í Reykjavík.
Byrjað var að vinna að uppsetn-
ingu 1. ágúst 1949, og hefir verkið
Bærinn fær jarðýtu.
Akureyrarbær hefir nýlega fengið
gjaldeyris- og innflutningsleyfi fyrir
jarðýtu, 40 hestöfl að stærð, og mun
kaupverð hennar vera 120—130 þús.
kr. Verður ýtan greidd með Mars-
hallfé.
sfmstððin
starfa að
gengið fullkomlega eftir áætlun.
Þegar nýja stöðin tekur lil starfa,
verða 800 bæjarsímtöl innifalin í
órsfjórðungsgjaldi því, er notandi
greiðir, en 20 aurar reiknast fyrir
hvert samtal, sem umfram er og verð
ur innheimt ársfjórðungslega.
STÓRKOSTLEG HÆKKUN
SÍMAGJALDA
Símtö! við Reykjavík hækka
yfir 40%.
Frá 1. þ. m. hækka öll símagjöld
Landssímans að miklum mun, svo
sem símtalagjald, skeytagjald, af-
notagjald og stofngjald. Verður
stofngjaldið 1100 krónur. Afnota-
gjald fyrir einkasíma hækkar úr kr.
137.50 í kr. 180.00 á ársfjórðungi
en verzlunarsíma úr kr. 206.25 í kr.
290.00. Símtalagjöld hækka sem hér
segir (á 0—25 km. verða þau
óbreytt):
25—100 km. úr kr. 3.50 í kr. 4.00.
100—225 km. úr kr. 4.50 í kr. 6.00.
225—350 km. úr kr. 6.00 i kr. 8.00.
Yfir 350 km. úr kr. 7.00—8.00 i kr.
10.00.
Einfalt símtal við Reykjavík héð-
an frá Akureyri hækkar því úr kr.
7.00 í kr. 10.00 og er það yfir 40%
hækkun.
Þessi hóflausa skattheimta yfir-
LEIKHÚSIÐ:
Uppstignin
Ettir Sigurð Nórdal - Leikstjórl Ágúst Kvaran.
Lfsikfélag Akureyrar sýndi í
fyrsta sinn s.l. laugardagskvöld
sjónleikinn »UPPSTIGNINGU«
eítir Sigurð Nordal prófessor.
Hefir liann áður verið sýndur af
Leikfélagi Reykjavíkur, og þá
undir dulnefni höfundarins H. H.
En í lok sýninganna þar gaf höf
undur sig fram, og kom leikritið
síðan út á prenti undir réttu höf
undarnafni.
Sjónleikur þessi er saminn
skömmu efíir Iok siðustu heims
styrjaldar, og fer fram í meðal
stóru þorpi »einhversstaðar á
suðurströnd Islands«. Er hann í
fjórum þáttum, en fjórði þáttur-
inn í tveim sýninguin, og fer
fyrri hluti hans fram uppi á tindi
Arnarfells, sem er hatt fjall í
grennd við þoipið.
Þrír fyrstt; þættirnir gcrast i
húsi niðri í þorpinu Knarrareyri,
þar sern presturinn býr, ungur
og ókvæntur, hjá aldraðr: frænku
sinni, frú Skagalín prestsekkju.
Bregða þeir upp glöggri mynd af
venjum og hugsunarhætti fólks
ins í smáþorpunum, siðavendni,
hneykslunai’girni og orðsýki
eldri kynslóðarinnar en hispurs-
leysi og tilfinningahita hinnar
yngri.
Fyi-ri sýning fjórða þáttar, sem
gerist uppi á fjallinu, er aftur á
móti nýjung á íslénzku leiksviði.
Þar talar hinn ungi prestur öðru
hverju til áhoi’fendanna og um
þá, og svo gerir einnig »Hæst-
virtur höfundur« og Leikhústjór
inn, er þar koina fyrst við sögu.
í eftirmála er höfundur sjónleiks-
ins skrifar með hinni préntuðu
útgáfu hans, gefur hann skýringu
a þessum óvenjulega viðauka, og
eru aðalatriði þeiri’a tekin upp í
leikskránni, og því ekki ástæða
til að endurtaka-hana hér.
Aðalhlutvérkið, Helga prest
Þorsteinsson, leikur Guðmundur
Gunnarsson. Þetta er hvort-
tveggja í senn: stærsta hlutýerk
leiksins og erfiðasta. Séra Helga
dreymir stóra drauma um að
skrifa stórkostlegt skáldverk, en
örlögin, eða kannske öllu heldu1
ístöðuleysi hans, hafa kviksett
stjórnar siniamálanna er lítt skiljan-
leg, og væri ekki til of mikils mælzt,
aö hún gerði viðhlítandi grein fyrir
henni.
Ágúst Kvaran, leikstjóri.
hann sem sálusoi’gara i litlu
þorpj, þar sem smáborgar tskao-
urinn ríkir í almætti sínu. Hann
vill reynast trúr í lífsstarfi sínu,
er umhyggjusöm frænka hans,
frú Skagalín, virðist hafa valið
honum, og hún umgengst hann
með móðurlegum umvöndunum
og vakir yfir því, að enginn
blettur eða hrukka falli á álit
hans meðal sóknarbai’nanna,
Skylduræknin við starfið og hug-
sjón hans togast á um hann í sí-
fellu og »rugla hann í ríminu«
að lokunt.
Guðmundur hefir lifað sig inn
í þetta erfiða hlutverk, og sýnir
þarna betri leik en nokkru sinni
áður. Fjölbreytilegar og, ólíkleg-
ustu tilfinningar toga hann i
milli sín. Hæverskan gagnvart
hinum virðulegu frúin í »nefnd-
inni«, ákafi hans í frásögninni aí
skáldverkinu, er hann dreymir
um að ski’ifa, ótti hans og undr-
un við skriftamál læknisfrúar-
innar, og ofsi hans, er hann miss-
ir stjórn á tilfinningum sínum
gagnvai’t henni, — allt er þetta
með eðlilegur hætti, og raun-
hæft. En þó nýtur hann sín bezt
í 4. þætti uppi á Arnarfelli, þeg-
ar hann fer »út úr rullunnk eða
»lifir sig of djúpt inn í hlutverk-
ið«, eins og leikhússtjórinn kemst
að orði.
Læknisfi’úna, frú Herdísi Bald-
vinsson, leikur frú Björg Bald-
vinsdóttir. Hún hefir áður sýnt
góð tilþrif í leik, en hefir þarna
fengið hlutverk, sem g(efur ótví-
rætt í skyn, að hún sé þegar orð
in einn fremsti skapgerðarleik-
Framhald á 4. síðu.
t